به گزارش ایرنا، ملكه زنبور عسل عضو مهم مادری یك كندوی زنبور عسل به شمار می رود كه بقا و موجودیت یك كلونی به وجود آن بستگی تام دارد و تغییر ملكه یك كندو ، تغییر در نژاد زنبور عسل را در پی دارد و زنبورداران استان گیلان با روی آوری به ملكه های خارجی درحال تغییر نژاد زنبور عسل ایرانی هستند.
درحالی كه نظر كارشناسان و سیاست های كلی كشور استفاده از زنبورهای ایرانی سازگار با محیط طبیعی است ولی زنبورداران محلی میل وافری به تعویض ملكه های ایرانی با ملكه های خارجی دارند و این روند نیز در گیلان به شدت ادامه دارد و
سال ها، تب تبلیغات ملكه های وارداتی در كشور بویژه در استان گیلان اوج گرفته و نسل زنبور ایرانی در حال تغییر و تبدیل است.
با وجود ممنوعیت واردات هر نوع ملكه نژادهای خارجی از سوی وزارت جهاد و كشاورزی، ملكه های خارجی بصورت قاچاق از راه های غیرقانونی وارد كشور می شوند و به راحتی در دسترس زنبورداران قرار می گیرند درحالی كه ورود بدون قرنطینه این ملكه ها تهدیدی برای نسل زنبورهای بومی ایرانی به شمار می روند كه دهها هزار سال با اقلیم منطقه سازگاری یافته اند.
در صورت ادامه واردات قاچاقی ملكه های خارجی خطر انقراض نسل زنبور عسل نژاد اصیل و فعال ایرانی جدی است و ورود این ملكه ها طی سال های متمادی چنان تغییری در زنبور نژاد ایرانی گذاشته است كه امروز پیدا كردن زنبور خالص ایرانی در بسیاری از مناطق به راحتی امكانپذیر نیست.
سیاست های وزارت جهادكشاورزی درهر منطقه ، اصلاح نژاد از زنبورهای عسل بومی همان اقلیم و استان است تا بتوانند با بهنژادی ،بهترین زنبور از نسل آرام و با محصول دهی بیشتر از بین همان گونه های محلی انتخاب و جایگزین شوند اما زنبورداران گیلانی اعتقاد به استفاده از ملكه های خارجی دارند و از این كار نیز اظهار رضایت می كنند و داد وستد ملكه های خارجی نیز در بین آنها رواج دارد.
هیچ كنترلی درجلوگیری از ورود قاچاقی ملكه های خارجی وجود ندارد و این ملكه های قاچاق و غیر قرنطینه ای از كانال های غیر قانونی در دسترس زنبورداران قرار می گیرد .
امروز در جهان بیش از 20نژاد زنبور عسل شناخته شده است كه تغییر این جمعیت ها با تعویض ملكه ها كه نقش اصلی و انحصاری در تولید نسل زنبور دارند به راحتی امكانپذیر است.
درحالی كه تاكنون از نظر علمی و پژوهشی برتری نژادهای خارجی بر نمونه بومی و ایرانی ثابت نشده است و زنبور ایرانی با توجه به سازگاری با محیط و اقلیم ؛ ویژگی های برتری نسبت به گونه های خارجی دارند اما اكثر زنبورداران دنبال تغییر ملكه های زنبور عسل هستند.
از میان نژادهای مختلف زنبور عسل نژاد هندی، سیاه ، قفقازی ، ملكه كارنیكا به عنوان نژاد اروپای مركزی در ایران معروفیت بیشتری دارند و خرید و فروش ملكه های سیاه و كارنیكا در گیلان بیش از سایر گونه ها رواج دارد.
كارشناسان معتقدند كه یك سری تبلیغات غلط و واهی از سوی عده ای سودجو و شركت های خارجی موجب شده است ،بسیاری از زنبورداران تصور كنند كه ملكه های سیاه خارجی و یا ملكه های اروپایی كارنیكا مزیت های بهتری نسبت به نوع داخلی دارند در حالی كه زنبور هر منطقه به تناسب آب و هوایی و سازگاری با مناطق و استان های دیگر تفاوت دارند.
جنگل های گیلان بطور طبیعی منشاء زندگی زنبورهای بومی و نژاد ایرانی است و نسل زنبورهای این استان به زنبورهای این جنگل ها بر می گردد كه هنوز در تنه درختان جنگلی وجود دارند و جالب است كه پای ملكه های خارجی به این جنگل ها هم رسیده و از سوی برخی جنگل نشینان كه در عرصه زنبورداری فعالیت دارند، زنبورهای تغییر نسل یافته در داخل درختان جنگل های گیلان نیز گزارش شده است .
درحالی كه متخصصان زنبور عسل معتقدند ملكه های نژادهای خارجی وارداتی ، نژاد مخصوص و خالصی نیستند بلكه فقط با مخلوط شدن دو یا چند نژاد طبق فرمول بخصوصی تولید و نسل هیبرید (آمیخته ) محسوب می شوند و این ملكه ها فقط در نسل اول خوب ،آرام و فعالند ولی در نسل های بعدی نظم توارثی آنها به هم می خورد و اغلب نیش زن ، عصبی و حتی بعضی اوقات غیر فعال می شوند .
برخی زنبورداران بصورت غیر تحقیق شده معتقد هستند كه ملكه های خارجی ، عسل و محصول بیشتری تولید می كنند ، نیش زنی آنها نیز كمتر از نوع داخلی است درحالی كه كارشناسان به شدت این موضوع را رد می كنند و آن را ناشی از تبلیغات غلط می دانند زیرا زنبور هر منطقه با مناطق دیگر تفاوت دارند و در همان آب و هوایی كه ریشه دارند بهتر رشد و تولید می كنند.
این كارشناسان می گویند: زنبورهای بومی هر منطقه نسبت به گونه های خارجی مزیت های بیشتری دارند زیرا زنبورهای بومی هر منطقه به شرایط اقلیمی آن مناطق عادت دارند و این عادت وسازگاری را در زمانی های طولانی بدست آورده اند و از نظر تولید هم زنبورهای خوبی هستند .
با توجه به اینكه تبلیغات وسیعی حاكی از برتری ملكه های خارجی بر ملكه های ایرانی در بین زنبورداران رواج دارد ،بررسی های تحقیقاتی در ایستگاههای پرورش ملكه زنبور عسل عكس این واقعیت را ثابت می كند.
سرپرست امور طیور و زنبور عسل سازمان جهادكشاورزی استان گیلان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: سیاست های وزرات جهادكشاورزی بر این است كه هیج ملكه ای وارد نشود بلكه باید روی زنبورهای بومی هر منطقه كار شود تا از طریق بهنژادی و اصلاح نژاد بهترین آنها انتخاب شوند.
سورنا چایچی افزود:تحقیقات روی زنبورهای بومی نشان می دهد كه این زنبورها، زمستان گذرانی بهتری نسبت به گونه های غیربومی دارند ، مصرف عسلشان در زمستان كمتر است ،به بیماری ها بیشتر مقاوم هستند كه این ویژگی ها در زنبورها و ملكه های وارداتی دیده نمی شود.
وی اظهارداشت: بر اثر یك سری تبلیغات ناصحیح ملكه های خارجی بصورت قاچاق وارد كشور می شوند كه این تبلیغات از نظر كارشناسی غیر واقعی و واهی است.
وی تاكید كرد: ملكه هایی هم كه وارد می شوند چون لاین (اصلی ) نیستند و از كانال های غیر مجاز وارد می شوند كارآیی خوبی ندارند علاوه بر به هم زدن تعادل ژنتیكی ، نابودی گونه های بومی را در پی دارند كه این موضوع در كشور مصر بر اثر واردات نژاد ملكه های غیربومی اتفاق افتاد و نسل زنبور بومی این كشور منقرض شد.
وی یادآورشد: علاوه بر اینكه ملكه های بومی طی هزاران سال سازگاری یافته با محیط هستند و از نظر مقاومت در برابر بیماری ها مقاوم هستند ولی ملكه های وارداتی چون با طی مراحل قرنطینه ای وارد كشور نمی شوند و از مجاری قاچاق وارد می شوند ، بیماری های زیادی را با خود وارد كشور می كنند.
این كارشناس سازمان جهادكشاورزی گیلان گفت:با واردات این ملكه ها از مجاری غیرقانونی و عدم كنترل از طریق مراحل قرنطینه ای و بهداشتی یك سری از بیماری ها و آفات به زنبورهای داخل كشور منتقل می شوند و نسل اول زنبورهای آمیخته در سال اول خوب كار می كنند ولی نسل های بعدی این زنبورها كارآیی خود را از دست می دهند.
وی افزود: از نظر دانشمندان علم زنبورداری بهترین كار پرورش زنبور عسل، بهره گیری از زنبورهای هر منطقه و انجام بهنژادی و اصلاح همان گونه های محلی است تا نوع آرام با عسل دهی و كارآیی بیشتر گزینش شود كه این كار در ایستگاه های تحقیقاتی ادامه دارد.
وی خاطرنشان كرد: باید براساس قانون ملكه های خارجی به عنوان كالاهای قاچاق تلقی و با آنها برخورد شود و برای پیشگیری از مشكلاتی كه در آینده با وارد كردن غیرقانونی و قاچاق این ملكه ها برای زنبورداری كشور بوجود می آید به شدت از ورود آنها جلوگیری شود.
چایچی یادآورشد: هم اكنون هشت ایستگاه تحقیق و پرورش زنبورعسل در استان های گیلان ، گلستان ، اصفهان ، خراسان ، كرمان ، اردبیل ، آذربایجان شرقی و فارس زیر نظر سازمان های جهادكشاورزی این استان ها به عنوان مجری طرح پرورش و اصلاح نژاد زنبور عسل در جمعیت های بسته، روی زنبورهای بومی كار می كنند و این طرح به عنوان یك طرح ملی در حال اجراست.
ایران یكی از كهنترین كشورها در حرفه زنبورداری به شمار می رود كه سابقه آن به درازای تاریخ بر می گردد و حتی در منابع یونانی از عسل و زنبورداری ایران یاد و نام نژاد زنبور ایرانی (Apis mellifera meda ) نیز از سوی دانشمندان از حكومت مادها گرفته شده است.
نژاد بومی زنبور عسل ایرانی از هزاران سال پیش با شرایط آب و هوایی ، آفات و امراض مناطق مختلف كشور سازش یافته و علاوه بر سازش با شرایط ایران، از لحاظ برخی خصوصیات در ردیف نژادهای مشهور جهان قرار دارد و حیف است بدون پژوهش های علمی و از روی تبلیغات واهی با جایگزین كردن ملكه های سیاه خارجی با ملكه های طلایی ایرانی كه مسئولیت تخم گذاری و تغییر نژاد كلنی های زنبور عسل را بر عهده دارند ، نسل این زنبورهای پرفایده كشور برای همیشه تغییر كنند و تبدیل به نژادهای بی كیفیت درهم آمیخته شوند.
در استان گیلان چهار هزار و 500 زنبوردار حدود 282هزار كلونی زنبور عسل نگهداری می كنند كه سال گذشته توانستند پنج هزار تن عسل تولید كنند.
گزارش از : فرهاد نظرپور
6029 /6030
لاهیجان-ایرنا- واردات قاچاق ملكه های خارجی به بازارهای گیلان ، نسل زنبورهای نژاد ایرانی را در معرض خطر قرار داده است.