خبرگزاری خامه پرس افغاستان امروز به نقل از سخنگوی وزارت دفاع تاجیكستان اعلام كرد كه این رزمایش برای نخستین بار با حضور دو هزار نیروی زبده روسی روسیه در منطقه گورنو – بدخشان این كشور در مرز ولایت بدخشان افغانستان برگزار شد تا بتواند تاجیكستان و در واقع آسیای مركزی را از تهدیدات احتمالی از ناحیه تروریست های طالبان و به ویژه داعش كه به تازگی در افغانستان ظهور یافت، در امان بدارد.
فریدون محمدعلی در گفت وگو با این خبرگزاری گفت: 'از آنجایی كه ولایات شمالی افغانستان طی سال گذشته به محل امنی برای فعالیت مجدد گروه تروریستی طالبان و همچنین فعالیت های جدید داعش تبدیل شده است، وزارت دفاع تاجیكستان به كمك نیروهای وزارت دفاع روسیه به ویژه چتربازان منطقه نظامی مركزی روسیه و نظامیان پایگاه معروف 201 مسكو این رزمایش را برگزار كرد تا امنیت مرزهای تاجیكستان با افغانستان را تامین كرده باشد'.
وی كه كشورش یك هزار و 300 كیلومتر با افغانستان مرز مشترك دارد از حضور حدود 50 هزار نیروی تاجیكی و دو هزار نیروی نظامی زبده روسی در این رزمایش خبر داد كه با استفاده از هزار خودوری زرهی، تسلیحات سنگین، توپخانه و هواپیماهای جنگی و باری و نیز ادوات جنگی روسی بتوانند آمادگی رزمی و دفاعی ارتش تاجیكستان را برای مقابله با تهدیدات احتمالی از ناحیه تروریست های منطقه و فرامنطقه ای در افغانستان به محك آزمایش بگذارند.
وزارت دفاع روسیه نیز چندی پیش یكی از علت های برگزاری این رزمایش گسترده و رزمایش های مشابه در این منطقه را بررسی فوری آمادگی رزم نیروی واكنش سریع (CRRF) سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) ارزیابی كرده بود.
البته قاچاق مواد مخدر از افغانستان به سمت كشورهای آسیای مركزی به ویژه با همدستی تروریست های طالبان و داعش یكی دیگر از دلایل برگزاری این رزمایش برای رفع نگرانی كشورهای آسیای مركزی از ناحیه افغانستان اعلام شده است؛ چرا كه این كشور امروزه به بزرگترین تولید كننده مواد مخدر در جهان به ویژه برای حمایت مالی از تروریست ها بدل شده است.
نگرانی‌های تاجیكستان از ناحیه تروریست های داعش و طالبان را می‌توان در كنفرانسی كه 13 و 14 اردیبهشت امسال با عنوان كنفرانس بین‌المللی 'مقابله با تروریسم و جلوگیری از افراط‌گرایی خشونت‌آمیز' در شهر دوشنبه و با حضور بیش از 400 شركت‌كننده از 48 كشور جهان و 31 سازمان بین‌المللی و منطقه‌یی برگزار شده بود به خوبی شاهد بود.
امروزه گسترش افراط‌گرایی و تروریسم در تاجیكستان و دیگر كشورهای آسیای میانه از طریق افغانستان، افزایش ناامنی و حضور گسترده طالبان و تروریست ها خارجی در ولایت‌های شمالی افغانستان، پناه بردن تروریست های داعش پس از شكست در عراق و سوریه به ولایت‌های هم‌مرز با كشورهای آسیای میانه و افزایش قاچاق مواد مخدر از افغانستان به تاجیكستان و دیگر كشورهای آسیای مركزی و تأمین مالی گروه‌های تروریستی از طریق فروش مواد مخدر، از نگرانی‌های جدی تاجیكستان، دیگر كشورهای آسیای میانه و حتی روسیه است.
ولایت های دشت‌ارچی، قلعه زال و امام‌صاحب در قندز و نیز درقد و چاه‌آب تخار امروزه از مناطق شدیداً ناامن افغانستان با تاجیكستان است كه در چند سال اخیر میان طالبان و نیروهای دولتی افغانستان بارها دست‌به‌دست شده است.
دو روز قبل از همین كنفرانس بود كه رجب‌علی رحمان‌علی، فرمانده نیروهای مرزبانی تاجیكستان گفته بود كه بیش از 29 پایگاه طالبان و مراكز آموزشی تروریستی از مناطق دیگر افغانستان به ولایات شمال شرقی آن كشور كوچ داده شده‌اند كه در فاصله 2 تا 120 كیلومتر از مرز كشورهای آسیای میانه قرار دارند. در مجموع، در این پایگاه‌ها و اردوگاه‌ها شش هزار و 235 نفر از گروه‌های بین‌المللی تروریستی آموزش می‌بینند.
در همان ایام بود كه بی بی سی انگلیس به نقل از احمدفیصل بیگزاد، والی بدخشان از حضور حدود دو هزار تروریست داعشی در این ولایت خبر داده بود كه در میان‌شان اتباع كشورهای آسیای میانه، اویغورهای چین، عرب‌ها و پاكستانی‌ها نیز حضور دارند.
بنابراین، آنچه كه بیش از همه برای مقامات كشورهای آسیای مركزی اهمیت دارد، نگرانی از كشیده شدن خشونت‌ها از افغانستان به خاك خودشان است چون گروه بین‌المللی بحران تاكنون ثابت كرد كه اغلب داعشی های خاورمیانه امروزه به افغانستان پناه آورده اند.
این نگرانی و ترس را بیش از همه می‌توان در مقامات روسیه مشاهده كرد. چون نماینده ویژه ولادیمیر پوتین در مورد افغانستان چندی پیش اعلام كرده بود تروریست‌های داعش در حال آموزش هزاران شبه نظامی در نزدیكی مرزهای تاجیكستان و تركمنستان هستند.
چون با شكست تروریست های داعش در خاورمیانه، بازیگران فرامنطقه ای با استفاده از اعتبارات پنهانی خاص حامیان خود، این گروه تروریستی را به سمت آسیای مركزی سوق داده اند تا این منطقه از كشورهای اسلامی به ویژه كشورهای قلمرو روسیه و راه گسترش نفوذ چین به سمت اروپا و نیز كشورهایی كه زمانی جزو حوزه تمدنی ایران بودند را نیز متشنج كنند.
چون سال ها است كه برخی گروه های تروریستی در قالب گروه های فشار برخی بازیگران فرامنطقه ای سعی می كنند منطقه تحت فعالیت خود را متشنج كنند، تنها به این دلیل كه این بازیگران منطقه ای و یا فرامنطقه ای راحت تر به اهداف خود این در مناطق خاص دست یابند.
از جمله مخوف ترین این گروه ها طالبان در افغانستان و تاحدودی در پاكستان، گروه های تروریستی جبهه النصره در سوریه و همچنین خشن ترین آنها داعش هست كه در عراق عراق نضج گرفت، در سوریه رشد كرد و در هر دو كشور توسعه و گسترش یافت، اما بعد از تجربه یك شكست سنگین در عراق و حتی سوریه به ویژه از دست نیروهای ایرانی، سعی كرد برای ادامه بقا و در واقع تامین منافع حامیان خود به برخی دیگر از مناطق جهان به ویژه افغانستان كوچ كند.
در واقع حضور پر رنگ اتباع كشورهای آسیای مركزی در جمع داعشیان امروز به قدری برجسته هست كه كارشناسان سیاسی از آنها به عنوان 'شاخۀ خراسان داعش' یاد می كنند و امروزه داعشی های افغانستان را شكل داده و تقویت كرده اند تا در كنار طالبان بتوانند نقش اصلی خود به عنوان گروه فشار قدرت های منطقه و فرامنطقه ای را به خوبی بازی كنند.
اگرچه مقامات افغانستان هنوز موضع گیری قاطعی در باره پدیده داعش در كشورشان از خود نشان نداده اند، اما آمار داعشی های دستگیر شده در كشورهای آسیای مركزی حاكی است كه آنها به تدریج می روند تا به یك تهدید جدی برای كشورهای خواستگاه خود و حتی كشورهای همسایه تبدیل شوند.
'آندره سرنكو' كارشناس آسیای مركزی و افغانستان در یك اندیشكده روسی معتقد است كه در میان این دسته از اتباع كشورهای آسیای مركزی كه به وطن خود بازگشته‌اند، به طور قطع اشخاصی وجود دارند كه نه صرفا با هدف مالی، بلكه با انگیزه جهاد اعتقادی دست به چنین اقدامی زده بودند و بی تردید در آینده برای كشورهای خودشان نیز خطرناك محسوب خواهند شد.
این درحالی است كه كشورهای آسیای مركزی از جمله افغانستان هنوز برنامه مدونی برای سركوب آنها تدوین نكرده اند و حتی برخی رسانهها خبر می دهند كه این گروه تروریستی به تازگی طرح 'جهاد نكاح' را در ولایت های ننگرهار و جوزجان افغانستان راه اندازی كرده تا بهتر بتوانند از میان جوانان این منطقه یارگیری كند.
درواقع باید گفت كه این گروه تروریستی آسیای مركزی را نه به عنوان هدف اصلی بلكه یكی از هدف های بزرگ خود برای بازسازی و تقویت روحیه بعد از شكست در سوریه و عراق تعریف كرده است، چرا كه این منطقه بخشی از شبكۀ عملیاتی گروه مشابه آن یعنی طالبان نیز هست، طالبانی كه امروزه با دلار های ناشی از قاچاق مواد مخدر بسیار قدرتمند نیز شده است.
این منطقه برای داعش از آن روی اهمیت دارد تا چنانچه شبكۀ حقانی، سازمان تروریستی القاعده و دیگر گروه‌های جنگ‌جو در افغانستان بخواهند در چتر گروه طالبان به فعالیت بپردازند، آنها نیز با در پیش گرفتن هدفی مشترك با آنها، بقای خود را در جهان ولو در نقطه دیگری غیر از سوریه و یا عراق تضمین كنند.
بنابراین، منطقه آسیای مركزی با كوچ جدید داعش به آن با تهدید جدی روبرو است كه نه تنها كشورهای منطقه، بلكه بازیگران فرامنطقه از جمله روسیه، چین، ایران و تركیه را كه دارای منافع تاریخی در این منطقه هستند، در معرض تهدید جدی قرار داده است.
هم كشورهای منطقه و هم بازیگران و صاحبان منافع اصلی و تاریخی از این منطقه باید بدانند اگر برای تامین امنیت این منطقه از خطر گروه های تروریستی چون داعش و حتی طالبان جدیت به خرج ندهند، قافیه های سیاسی و اقتصادی را به رقبای خود كه حامیان اصلی تروریست های داعش هستند، خواهند باخت.
به همین دلیل هم هست كه روسیه و تاجیكستان از آغاز خروج نیروهای بین‌المللی تحت رهبری آمریكا در سال 2014 از افغانستان همكاری نظامی خود را افزایش داده‌اند، چرا كه آسیای‌مركزی از دیرباز نقش مهمی در گسترش قدرت نظامی روسیه داشته است.
سال گذشته نیز دو هزار و 500 نیرو از كشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه شامل ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیكستان یك مانور مشترك در ولایت ختلان تاجیكستان برگزار كرده بودند.
تاجیكستان تنها كشور آسیای میانه است كه روسیه در آن پایگاه نظامی دارد. به همن دلیل در سپتامبر 2014، روسیه 7 هزار نیروی نظامی از پایگاه نظامی 201 خود (بزرگترین مركز نظامی روسیه در خارج) را در شهرهای دوشنبه، قورغان تپه و كولاب در این كشور مستقر كرده است.
پیتشر فرمانده پایگاه 201 روسیه در تاجیكستان اعلام كرده بود كه مسكو قصد دارد طی چند سال آینده كمك نظامی به ارزش 1.2 میلیارد دلار در اختیار تاجیكستان قرار دهد .
طبق توافقنامه مسكو و دوشنبه، این پایگاه تا سال 2042 در قلمروی تاجیكستان فعالیت خواهد كرد. روسیه در صورت ضرورت برای مقابله با تهدیدهای امنیتی در مرز افغانستان می‌تواند از این پایگاه استفاده كند.
گزارش از علی نصیری**
آساق**1663**
تهران - ایرنا - تاجیكستان و روسیه شنبه این هفته در حالی به رزمایش چهار روزه خود در نزدیكی مرز افغانستان برای دفع تهدید تروریست های طالبان و داعش در این كشور پایان دادند كه تحلیل ها همچنان بر جدی بودن این تهدید بالقوه علیه امنیت همه كشورهای آسیای مركزی حكایت دارند.
