به گزارش ایرنا، یكی از مسائل مهمی كه این روزها نوجوانان، جوانان و خانواده‌ها درگیر آن هستند، سیر در فضای مجازی و اعتیاد تكنولوژیك است؛ اعتیادی كه در ظاهر امر چندان جدی گرفته نمی شود اما به آسیب‌های خطرناكی از قبیل استفاده افراطی و بیمارگون و بی خوابی‌های شبانه و وابستگی‌ها منجر شده و سلامت جسم و روان فرد را در معرض تهدید جدی قرار می دهد.
اعتیاد به اینترنت و یا در معنی وسیع‌تر استفاده بیش از اندازه از رایانه و گوشی تلفن همراه در زندگی و وابستگی به آنها را به طوری كه باعث ایجاد اخلال یا مشكل در رسیدگی به كارهای روزانه و در نهایت بروز مشكلات روانی در افراد شود، اعتیاد مجازی گویند.
كارشناسان امر با اشاره به رشد لجام گسیخته و سرسام آور اعتیاد به فضای مجازی در جامعه ایرانی در سال های گذشته می گویند كه اتخاذ نكردن تدابیر علمی و كارشناسی برای كنترل این وضعیت می تواند هزینه های سنگین مادی و معنوی به دنبال داشته باشد.
** حضور هشت ساعته كاربران آذربایجان شرقی در فضای مجازی
به گفته رئیس پلیس فتای آذربایجان شرقی، مردم استان روزانه به طور متوسط بین چهار تا هشت ساعت در فضای مجازی و شبكه های اجتماعی سیر می كنند.
سرهنگ محسن محمودی با اشاره به تهدیدات فضای سایبری برای مردم، بیشتر تخلفات رخ داده در فضای مجازی را ناشی از نبود آگاهی كاربران در استفاده درست از این فضا دانست.
وی افزود: ضروری است آگاه سازی لازم در خصوص نحوه استفاده از فضای مجازی و همچنین نحوه نگهداری اطلاعات به شهروندان ارائه شود.
محمودی، كنترل، رصد و پایش فضای سایبری را یكی از مهم ترین اولویت های پلیس فتا برشمرد و گفت: پلیس با بهره گیری از تخصص ها و مهارت های پرسنل نیروی انتظامی، فضای مجازی را به طور شبانه روزی رصد و كنترل می كند.
به گفته وی، بیشترین رده سنی كاربران فضای مجازی در آذربایجان شرقی بین 12 تا 25 سال است.
محمودی با بیان اینكه رصد خوبی بر فضای مجازی داریم و پلیس فتای آذربایجان شرقی جزو استان های پیشرو و موفق در برخورد با جرائم سایبری است، گفت: فریضه امر به معروف و نهی از منكر را باید در فضای مجازی نیز ایجاد كنیم كه مقدمات آن را در استان كلید زده ایم.
**خلا فضای واقعی، عامل گرایش به فضای مجازی
مدرس دانشگاه های تبریز و كارشناس علوم ارتباطات، آمار مربوط به حضور هشت ساعته مردم استان در فضای مجازی را غیر قابل باور خواند و گفت: من تحقیق علمی و دقیق در این زمینه ندیده ام و معتقدم اظهار نظر در این زمینه باید دقیق و علمی باشد.
حسن آذری در گفت و گو با ایرنا با بیان اینكه به لحاظ روش شناسی و پژوهشی در مورد مصرف رسانه ای استان تحقیق جامعی وجود ندارد، افزود: كاملا مسلم است كه زیاد مصرف می كنیم و به نوعی به اعتیاد رسانه ای دچار شده ایم.
وی در مورد دلایل گرایش بیش از اندازه مردم و بویژه جوانان به فضای مجازی اظهار داشت: از جمله دلایل آن جذابیت فضای مجازی است و اینكه فضای مجازی چند رسانه ای و چند كاركردی است.
آذری ادامه داد: در فضای مجازی با كاركرد انباشته مواجه هستیم، زیرا كه فضای مجازی ظرفیت ارتباطی و گروهی دارد كه همزمان كاركردهای ارتباطی،گروهی و گفت و گو محور در آن امكان پذیر است.
وی با قبول برخی آسیب های فضای مجازی به لحاظ ویژگی های ساختاری آن، اظهار داشت: قسمتی از آسیب های فضای مجازی در امتداد آسیب های فضای واقعی است كه برون دادش را در فضای مجازی مشاهده می كنیم و باید آسیب های فضای واقعی رصد و شناسایی شود.
كارشناس علوم ارتباطات خاطرنشان كرد: اینكه آسیب های فضای مجازی زیاد است و باید عمیق تر به این مساله وارد شویم، نگاه جبرگرایانه به تكنولوژی است و باید آسیب های اجتماعی فضای مجازی را با توجه به ساخت اجتماعی جامعه بررسی كنیم.
آذری تاكید كرد: اگر فضای مجازی تبدیل به بحران می شود، قسمتی به خلاهای فضای واقعی بر می گردد؛ در فضای واقعی خلاهای مختلفی از جمله جایگزین های خانواده و خلاها و كمبودهای فضای خانواده وجود دارد.
وی، خودافشایی، خودگشودگی و احساس حمایت كاربران بواسطه ایجاد گروه ها در فضای مجازی را از جمله جذابیت های این فضا برشمرد و گفت: اگر در خانواده به نوجوان فضا و بهای زیادی داده نشود، به طور قطع به سمت فضای مجازی گرایش بیشتری خواهد داشت.
آذری با بیان اینكه یكی از عناصر عصر حاضر، ظهور جامعه گفت و گو محور است كه ویژگی اصلی آن ایجاد امكان گفت و گو برای همه است، افزود: والدین باید در خانواده به فرزندان امكان بروز و ظهور و بیشتری داده و در گفت و گوها آنها را مشاركت دهند.
وی همچنین مجموعه ای از نیازهای اجتماعی و تفسیری مردم را كه در فضای رسانه های غالب جامعه برآورده نمی شود، دلیل اصلی گرایش آنان به فضای مجازی دانست و گفت: خلاها و كم كاری های رسانه های كشور باعث شده كه مرجعیت فكری به سمت فضای مجازی سوق داده شود كه مسوولان باید به این معضل بیشتر بپردازند.
كارشناس علوم ارتباطات با بیان اینكه متاسفانه گفت و گو در فضای واقعی و فضای عمومی كشور به معنی واقعی رخ نمی دهد، افزود: به همین جهت نیاز مخاطبان به رسانه ها بیشتر احساس می شود و طبیعی است كه مخاطب به سمت فضای مجازی گرایش می یابد.
آذری، كمبودها و نارسایی های رسانه های داخلی را عامل گرایش مردم به رسانه های خارجی دانست و خاطرنشان كرد: اگر در رسانه های داخل كشور یك بحث تندی هم مطرح بشود بهتر از آن است كه در رسانه های خارجی بیان شود.
وی در مورد راهكارهای استفاده حداقلی و استاندارد از فضای مجازی و مقابله با اعتیاد فضای مجازی گفت: باید شناخت فراگیر از هدف فضای مجازی داشته باشیم كه متاسفانه در حوزه پژوهش هم روندها و رویدادها رصد نمی شوند و باید موسسه ای باشد كه از ابعاد مختلف فضای مجازی را بررسی كند و تنها جایی كه فعلا به این حوزه می پردازد، پلیس فتا است.
مدرس دانشگاه های تبریز، راهكار بعدی مقابله با اعتیاد فضای مجازی را افزایش سواد رسانه ای و دیجیتالی توده مردم عنوان كرد و افزود: مردم باید خودشان كنترل كنند و استفاده شان از فضای مجازی هدفمند باشد و نباید اجباری از بیرون باشد.
**عوارض استفاده از فضای مجازی در كودكان جبران ناپذیر است
یك روانشناس كودك و نوجوان نیز به ایرنا گفت: متاسفانه اعتیاد كودكان به فضای مجازی و استفاده بیش از حد از ابزارهای تكنولوژیك همه گیر شده است.
دكتر حمیده زمانی با بیان اینكه دوران كودكی دوره نشاط و تفریح است، اظهار داشت: قشری كه می تواند دورانی را سپری كند تا برای بزرگسالی پیش زمینه رشد و تعالی باشد، متاسفانه با سیر در فضای مجازی جسم و روح خود را ضایع می كند.
وی با بیان اینكه متاسفانه گرایش كودكان و نوجوانان به دنیای مجازی و استفاده از تبلت و گوشی در برخی موارد حالت اعتیاد دارد و كودك را به عوارضی مثل افسردگی، اضطراب و اختلال روانی مبتلا می كند، افزود: در برخی موارد كار به بستری كودك در بیمارستان روانی نیز كشیده شده است.
روانشناس كودك و نوجوان، نقش والدین را در این امر كم تاثیر ندانست و گفت: محیط خانواده و اجتماعی در عملكرد كودك دخیل است و شرایط به سمت كاهش فعالیت های بدنی و گروهی كودكان سوق یافته است.
زمانی خاطرنشان كرد: بعضی وقت ها والدین با تهیه و در دسترس قرار دادن گوشی، تبلت و فضای مجازی بر این باورند كه برای فرزندشان امكانات ایجاد می كنند در حالی كه فقط كودك را از اجتماع محروم می كنند.
روانشناس كودك و نوجوان در واكاوی علت این معضل، 90 درصد مشكلات را با منشاء خانواده دانست و گفت: خانواده ها باید برای هر ساعت كودك برنامه داشته باشند و آنها را صرفا به انجام تكالیف وادار نكنند بلكه فعالیت های جسمی، ورزش و بازی كودك را نیز مد نظر قرار دهند.
**والدین حضور در فضای مجازی را به همكلامی با كودكان ترجیح می‌دهند
استاد جامعه شناسی و آسیب شناس نیز در این رابطه اظهار داشت: در گذشته والدین مقداری از زمان خود را صرف بازی و مكالمه با كودكان می‌كردند، ولی از زمانی كه گوشی های همراه و تبلت‌های هوشمند به خانواده‌ها راه یافت، كمتر پدر و مادری را می‌بینیم كه همكلامی با كودك خود را به فضای مجازی ترجیح دهد.
منوچهر جمالی گفت: از سوی دیگر تنهایی كودكان در خانه و بهانه‌گیری های آنها باعث شده تا والدین هم كودكان را به دنیای مجازی و بازی‌های آنلاین دعوت كنند.
وی خاطرنشان كرد: والدین برای راحتی كار خود، كودكان را به حال خودشان وا می‌گذارند و به طور قطع این امر آسیب‌های فراوانی به جامعه و خود كودك وارد می‌كند كه به هیچ عنوان قابل بازگشت نیست.
آسیب شناس اجتماعی افزود: عده‌ای برای جلوگیری از آسیب هایی كه فضای مجازی بر جوانان و نوجوانان دارد، منع استفاده از اینترنت را توصیه می كنند؛ اما به عقیده روانشناسان این روش اشتباه ترین گزینه دراین خصوص است كه می تواند به عاملی تحریك كننده در گرایش بیشتر فرزندان به استفاده از اینترنت تبدیل شود.
وی اظهار داشت: ایجاد محدودیت باعث حساسیت بیشتر جوان و نوجوان می شود؛ برای كاهش آثار مخرب فضای مجازی باید شیوه استفاده درست از این ابزار را به آنان نشان داد، بنابراین رفتار صحیح والدین و ارائه راهكارهایی كه بهترین گزینه جهت تصحیح رفتار كودكان، نوجوانان و جوانان است ، موجب راهنمایی و همراهی آگاهانه آنها می شود.
به گزارش ایرنا، فضای مجازی به عنوان جادوی جهان نمای هزاره سوم یكی از ابزارهایی است كه در آینده بشریت نقش مهمی را ایفا می كند و با توجه به تغییراتی كه به صورت مداوم در آن ایجاد می شود باید مسیر درست استفاده از آن را نیز شناسایی كرد.
لذا برای جلوگیری یا كاهش آسیب های اینترنتی باید به اقدامات پیشگیرانه ای مانند آگاهی بخشی به مردم از طریق رسانه های جمعی، آموزش دانش آموزان و دانشجویان و تصویب قوانین مختلف مبارزه با جرایم اینترنتی نیز توجه كرد.
برای این كه افراد بتوانند از اعتیاد فاصله بگیرند لازم است ابتدا مدت زمان استفاده از اینترنت را محدود كنند؛ به خانواده‌ها نیز توصیه می‌شود در منزل قوانین مشتركی را برای همه اعضا در نظر بگیرند كه در ساعت مناسب از اینترنت استفاده شود؛ فعالیت‌های ورزشی و بدنی نیز به فرد كمك می‌كند تا از اعتیاد و وابستگی فاصله بگیرد.
گزارش: نعمت مرادپور
6132/518
تبریز- ایرنا - اعتیاد به فضای مجازی، پدیده خطرناكی كه عوارضش نه تنها از اعتیاد به مواد مخدر كم نیست، بلكه محدوده سنی آن نیز اسفناك تر از سایر اعتیادهاست، به طوری كه امروزه محدوده مصرف آن به كودكان خردسال نیز می رسد.
