به گزارش روز چهارشنبه گروه علمی ایرنا از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری، سرطان یكی از اصلی‌ترین بیماری‌هایی است كه در بیشتر نقاط جهان سلامت بشر را تهدید می‌كند. شیمی‌درمانی یكی از راه‌های رایج درمان سرطان محسوب می‌شود.
یكی از معایب بزرگ این روش، عدم انتخابی بودن داروی ضد سرطان است؛ بدین معنی كه دارو، علاوه بر اینكه موجب مرگ سلول سرطانی می‌شود، بر سلول‌های سالم نیز مؤثر بوده و آن‌ها را از بین می برد.
از این‌رو سیستم‌‌های دارورسانی نوین جهت غلبه بر این مشكلات مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این سیستم‌ها، زمان، مكان و سرعت آزاد شدن دارو به خوبی كنترل می شود، بنابراین علاوه بر افزایش بازدهی درمانی دارو، اثرات جانبی آن نیز به طور قابل توجه كاهش خواهد یافت.
به گفته پریناز نژادمختاری پژوهشگر دانشگاه تبریز، هدف از انجام این تحقیقات سنتز نانوحاملی بر پایه نقاط كوانتومی كربنی و بررسی قابلیت آن‌ها در تصویربرداری سلولی و حمل داروی ضد سرطان متاتروكسات بوده‌است. متاتروكسات یكی از داروهای مؤثر ضد تومور است كه به طور گسترده جهت درمان سرطان‌هایی نظیر سرطان لنفی، سرطان‌های ریه و همچنین سرطان‌های استخوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی در ادامه افزود: مواد پایه كربنی كه با نام نقاط كوانتومی كربنی یا كربن دات‌ها نیز شناخته می‌شوند، به دلیل خواص منحصر به فردی نظیر زیست سازگاری بالا، عدم سمیت و حلالیت بالا در محیط‌های آبی قابلیت این را دارند كه بدون هیچ نگرانی برای كاربردهای داروسانی و همچنین تصویربرداری زیست‌پزشكی مورد استفاده قرار گیرند. به همین دلیل در این طرح اقدام به بارگذاری نقاط كوانتومی كربنی در نانوذرات پلیمری زیست سازگاز به نام نانوذرات ژلاتینی جهت بهبود خواص داروشناختی این نقاط كوانتومی شده‌است.
به گفته نژاد مختاری طبق نتایج حاصل شده در مطالعات برون تنی( in-vitro)، نانوحامل سنتز شده با قابلیت دارورسانی هدفمند از اثرات جانبی و مخرب داروهای ضدسرطان بر روی بافت‌های سالم اطراف تومور كاسته و اثربخشی دارو را افزایش می‌دهد. از طرفی به دلیل دارا بودن خواص فلورسانسی امكان ردیابی دارو و تصویربردادری سلولی نیز وجود دارد.
این محقق در مقایسه كار انجام شده با پژوهش‌های قبلی عنوان كرد: در كارهای پژوهشی قبلی از نقاط كوانتومی بر پایه‌ی فلزی نظیر تلورید كادمیوم و سلنید كادمیوم كه سمی و گران قیمت هستند، جهت فلورسنت كردن نانوذرات ژلاتین استفاده شده‌است. اما در این كار، هدف جایگزینی این نقاط كوانتومی با نقاط كوانتومی بر پایه كربنی با خواص زیست سازگاری مطلوب، پایداری بالا و سمیت پایین‌تر و مطالعه قابلیت آن‌ها در حمل دارو و امكان تصویربرداری زیستی بوده‌است.
این طرح از آنالیزهای FT-IR، پراش اشعه ایكس (XRD)، پراش نور دینامیكی (DLS)، میكروسكوپ الكترونی روبشی (SEM)، طیف سنجی فلوئورسانس (PL) و آنالیز حرارتی وزن سنجی (TGA) بهره گرفته شده‌است. همچنین به‌منظور تأیید زیست سازگاری نانوذرات و قابلیت آن‌ها در حمل دارو و تصویربرداری زیستی، آزمون سمیت سلولی (MTT) و آزمون‌های آپتیك سلولی و تصویربرداری (cellular uptake and cell imaging) توسط دستگاه فلوسایتومتری انجام شد.
پریناز نژادمختاری دانش آموخته كارشناسی ارشد شیمی دانشگاه تبریز، دكتر ناصر ارسلانی عضو هیأت علمی دانشگاه تبریز، دكتر حامد همیشه كار عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی تبریز و دكتر مرجان قربانی پژوهشگر پسا دكتری ازدانشگاه علوم پزشكی تبریز در انجام این تحقیقات همكاری داشته‌اند.
نتایج این كار در مجله Journal of Materials Science با ضریب تأثیر 993.2 (جلد 53، سال 2018، صفحات 10679 تا 10691) منتشر شده‌است.
علمی**1023**1440
تهران - ایرنا - پژوهشگران دانشگاه تبریز در تحقیقات آزمایشگاهی خود موفق به ساخت نانو حاملی شده‌اند كه علاوه بر جنبه درمانی، قابلیت تصویربرداری از سلول‌های سرطانی را نیز فراهم می‌كند.
