آه آب در هرمزگان

به گزارش ایرنا، این روزها سدها و منابع آبی هرمزگان حال و روز خوشی ندارد و هر روز یكی از مسوولان حوزه آب این استان، از شرایط حساس و بحرانی این منابع خبر می دهند.
به شماره افتادن نفس منابع آبی هرمزگان، داستان تازه ای نیست و سالهاست این قصه از زبان مسوولان روایت می شود و هر بار در پایان داستان بر صرفه جویی هر چه بیشتر مردم در مصرف آب تاكید می شود.
داستانی تكراری با نتیجه گیری تكراری كه هیچ گاه كمكی به بهبود وضعیت منابع آبی هرمزگان نكرده است و اگر این نتیجه گیری كمك كننده بود، امروز نباید با بحران كم آبی دست و پنجه نرم می كردیم.
همه مردم آگاهند بخشی از مشكلات حوزه آب هرمزگان مانند بسیاری دیگر از نقاط كشور، ناشی از تداوم بیش از دو دهه خشكسالی و كاهش بارندگی در این دیار است، اما متاسفانه آن چه كه امروز همه ما را با مشكل بحرانی بودن منابع آبی در هرمزگان مواجه كرده، نبود مدیریت و نظارت درست بر برداشت های بی رویه از این منابع بوده كه ارتباطی هم به مدیریت امروز ندارد و از گذشته های دور حاكم بوده است.
محدودیت منابع آبی هرمزگان از نظر كمی و كیفی، استفاده نادرست از منابع آب های سطحی و زیر زمینی، نبود مدیریت و برنامه ریزی اصولی و صحیح برای استفاده از مقدار آب موجود و وقوع خشكسالی های چند دهه گذشته سبب شده كه مشكلات و مسایل بسیاری برای هرمزگان به وجود آید كه از جمله آن می توان به ایجاد فروچاله ها در میناب، مهاجرت روستاییان به شهرها به علت نبود آب و گسترش آفت های گوناگون در بخش كشاورزی اشاره كرد.
دستكم نیاز آبی روزانه استان هرمزگان چهار هزار و 100 لیتر و میزان تولید كنونی سه هزار و 200 لیتر بر ثانیه است كه 900 لیتر بر ثانیه كمبود آب دارد و بیش از 18 سال خشكسالی در این استان سبب شده تا سطح آب 90 درصد از دشت های آن با افت معادل نیم متر و حداكثر 28 متر مواجه باشد.
به گفته مسوولان حوزه آب هرمزگان، منابع آبی این استان تنها تا پایان آذر جوابگوی مصرف مردم خواهد بود.
بی آبی و كم آبی سطح زیر كشت محصولات در برخی از مناطق هرمزگان را به كمتر از 30 درصد كاهش داده و برخی از كارشناسان حوزه كشاورزی معتقد هستند كه با روند فعلی در چند سال آینده دیگر امكان كشاورزی و كشت در هرمزگان وجود نخواهد داشت.
بر اساس آمار هواشناسی هرمزگان، میزان بارش‌ های امسال استان نسبت به سال گذشته 90 درصد و در بلند مدت 70 درصد كاهش داشته است.
میزان بارندگی مناطق بالادست سدهای استقلال، شمیل و نیان از سدهای اصلی هرمزگان، در سال گذشته صفر بوده است.
از 74 دشت موجود در هرمزگان تمامی آن ها دارای بیلان منفی است و 38 دشت ممنوعه بوده و باقی دشت ها نیز شور است.
بیش از دو دهه خشكسالی و كم آبی در هرمزگان موجب خشك شدن 365 حلقه چاه آب آشامیدنی، 18دهنه چشمه و قنات، 100 حلقه چاه و كاهش آب 135حلقه چاه بین30 تا 70 درصد شده است.

** میزان آب موجود در سدهای استان بسیار كم است
مدیرعامل شركت آب منطقه ای هرمزگان با اشاره به بحران كم آبی در این استان گفت: به علت كاهش بارندگی، اكنون میزان آب موجود در سدهای استان بسیار كم است.
هوشنگ ملایی بیان داشت: سدهای استقلال میناب، شمیل، نیان و جگین از جمله مهم ترین و اصلی ترین سدهای هرمزگان است كه میزان ذخیره آب در آن ها مناسب نیست.
وی افزود: سد استقلال میناب با ظرفیت 240 میلیون مترمكعب، فقط هفت میلیون مترمكعب آب قابل استفاده دارد كه این حجم از آب سد تقریبا حجم مرده محسوب می شود و به طور عادی قابل استفاده نیست.
او ادامه داد: حجم سد نیان و شمیل كه مخزن مشترك دارند، 98 میلیون مترمكعب است كه متاسفانه به علت كاهش بارندگی اكنون سد نیان به طور كامل خشك شده و سد شمیل تنها تا 20 روز دیگر آب دارد.
ملایی خاطرنشان كرد: سد جگین نیز با ظرفیت 210 میلیون مترمكعب اكنون 110 میلیون متر مكعب آب دارد كه آب آشامیدنی مردم شهرستان جاسك و بخشی از شهرستان بشاگرد را تامین می‌ كند.
وی اظهار داشت: اكنون نیاز آبی شهر‌های بندرعباس و بندر خمیر دو هزار و 100 لیتر بر ثانیه است كه از 44 حلقه چاه اضطراری در همسایگی سد‌های شمیل و نیان تامین می‌ شود.
مدیرعامل شركت آب منطقه ‌ای هرمزگان تصریح كرد: میزان ورودی سدهای استقلال میناب و شمیل و نیان 100 درصد كاهش یافته است.
ملایی ادامه داد: در سال های اخیر كاهش بارندگی موجب كاهش سطح آب های زیرزمینی و خشك شدن چاه های بسیاری شده كه در چنین شرایطی مشاركت مردم در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب، استفاده از روش های نوین آبیاری و آبیاری قطره ای، جلوگیری از اتلاف آب و تغییر الگوی كشت توسط كشاورزان از مهمترین عواملی است كه در ‏مدیریت منابع آب موجود مهم و اثر گذار است.

** طرح های خوبی برای مدیریت بحران كم آبی هرمزگان در دست اجراست
مدرعامل شركت آب منطقه ای هرمزگان در ادامه گفت: اكنون طرح های خوبی برای مدیریت بحران كم آبی در هرمزگان در دست اجراست كه از جمله آن ها می توان به آب شیرین كن 100 هزار مترمكعبی بندرعباس اشاره كرد كه مرحله نخست آن به ظرفیت 20 هزار متر مكعب بزودی وارد مدار تولید می شود.
ملایی گفت: با بهره‌ برداری از مرحله نخست این طرح بخشی از نیاز آبی شهر بندر عباس شامل مناطق غربی، شهر خمیر و بخشی از روستا‌های حاشیه شهر بندر عباس، به میزان 230 لیتر در ثانیه تامین می‌شود و این حجم به كاهش برداشت از دشت میناب و سد شمیل و نیان كمك می‌ كند.
این مقام مسوول بیان كرد: یكی دیگر از طرح ها، سد سرنی در شهرستان میناب است كه با سرمایه گذاری بانك توسعه اسلامی در حال ساخت است و اكنون پیشرفت 90 درصدی دارد و در صورت بارندگی در فصل پاییز قابل آب گیری است.
وی یادآور شد: هر چند كه سدهای استان در شرایط بحرانی قرار داشته و خشك شده و یا به حجم مرده رسیده اند، اما با همكاری دستگاه های استان و مردم تامین آب شرب شهرهای بندرعباس ، خمیر و روستاهای مسیر با مشكل و چالش خاصی رو به رو نیست.
ملایی تصریح كرد: حفر سه تا چهار حلقه چاه جدید نیز برای شرایط اضطراری در دستور كار است كه در صورت بروز حادثه یا خرابی سایر چاه ها وارد مدار خواهند شد و با این تدابیر حداقل در تامین آب شرب مردم مشكلی نخواهیم داشت.

** حذف آبیاری فضای سبز شهری از آب شرب
یكی از مهم ترین موضوع ها كه همواره انتقاد بسیاری پیرامون آن وجود داشته، مساله آبیاری فضای سبز شهری بندرعباس در بحران كم آبی با آب آشامیدنی است.
البته این موضوع در چند وقت اخیر و با تاكیدهای استاندار هرمزگان، تا حدود قابل توجهی مدیریت شده و شهرداری اقدام به آبیاری فضای سبز با آب غیر آشامیدنی می كند.
استاندار هرمزگان در نشست گذشته شورای حفاظت از منابع آب هرمزگان تاكید كرد: باید وابستگی آبیاری فضای سبز شهرداری به آب آشامیدنی به طور كامل قطع شود.
فریدون همتی تصریح كرد: شهرداری در راستای ایجاد فضای سبز و خرم شهری از سایر ظرفیت ها مانند پساب تصفیه شده فاضلاب استفاده كند.
وی تاكید كرد: باید شرایط را صادقانه به مردم بگوییم و مرتب نسبت به بحران كم آبی هشدار دهیم.
همتی بیان داشت: صدا و سیما به جای پخش تصاویر گل و بلبل تصاویر خشك شده سدها را نشان دهد و همگان را نسبت به جدی بودن بحران آب در استان و كشور حساس كند.
استاندار هرمزگان تصریح كرد: چنانچه تا پایان سال بارندگی صورت نگیرد بحران تازه شروع می شود كه ضرورت دارد با تدابیر لازم همه برای شرایط سخت آمادگی داشته باشیم و طرح های ابتكاری ارایه كنیم.
همتی هشدار دارد: كشاورزی شغل بیشتر مردم در روستاهای هرمزگان است و اگر تمامی آب موجود را جمع آوری و برای مصرف شرب انتقال دهیم چه كسی باید پاسخگوی معیشت و اشتغال مردم باشد.
نماینده عالی دولت در هرمزگان تاكید كرد: وزارت نیرو باید به تمامی ابعاد بحران آب در این استان توجه كند.
همتی تصریح كرد: با تكمیل طرح های در دست انجام تا پایان سال 98 قطعی و سختی های تامین آب شرب در استان هرمزگان به طور كامل حل خواهد شد.

** بیش از 80 درصد از منابع آبی روستاهای هرمزگان كاهش یافته است
مدیرعامل شركت آب و فاضلاب روستایی هرمزگان می گوید: بیش از 80 درصد از منابع آبی در روستا‌های هرمزگان در اثر خشكسالی و برداشت های بی رویه كاهش یافته است.
عبدالحمید حمزه پور تصریح كرد: همه منابع تامین آب در روستا‌ها مانند چشمه ها، قنات و چاه ها خشك شده و یا افت كیفیت پیدا كرده اند.
وی خاطرنشان كرد: اكنون در هرمزگان 229 روستا با بحران بی آبی و كم آبی روبه رو است.
حمزه پور اظهار داشت: روستاهای شهرستان های بندرعباس، سیریك، بشاگرد، قشم و بندرخمیر بیشتر با مشكل كم آبی مواجه اند.

** 11 شهر هرمزگان شرایط بحرانی و 15 شهر در آستانه بحران كم آبی قرار دارد
مدیرعامل شركت آب و فاضلاب شهری هرمزگان بیان داشت: به دلیل تداوم بیش از دو دهه خشكسالی بر استان و كاهش بارندگی اكنون 11 شهر استان در شرایط بحرانی و 15 شهر نیز در آستانه بحران كم آبی قرار دارد.
امین قصمی اظهار داشت: نیاز آبی شهرهای هرمزگان در سال جاری حدود 136 میلیون مترمكعب برآورد شده اما به سبب كاهش بارندگی و ذخایر آبی، میانگین میزان تولید فعلی استان به 103 میلیون مترمكعب كاهش یافته است.
وی افزود: حداقل نیاز آبی روزانه استان هرمزگان چهار هزار و 100 لیتر و میزان تولید كنونی سه هزار و 200 لیتر بر ثانیه است كه روزانه 900 لیتر بر ثانیه كمبود آب دارد.
قصمی تصریح كرد: اكنون از مجموع 54 دشت استان افزون بر 1.4 میلیارد متر مكعب آب از طریق 23 هزار حلقه چاه و حدود 340 چشمه و قنات برداشت می شود.
وی با اشاره به وجود بیش از پنج هزار حلقه چاه غیرمجاز و بدون پروانه بهره برداری در استان، گفت: این چاه ها در طول 10 تا 15 سال اخیر حفر شده و حدود 20 درصد از مجموع برداشت از دشت های استان به وسیله این چاه ها است.
قصمی یكی از مهمترین برنامه های این شركت جهت كاهش بحران كم آبی در هرمزگان را احداث آب شیرین كن 100 هزار مترمكعبی بندرعباس عنوان كرد و گفت: مرحله نخست این طرح طبق برنامه ریزی ها با ظرفیت 20 هزار مترمكعب بزودی وارد مدار می شود.
مدیرعامل شركت آب و فاضلاب هرمزگان تصریح كرد: در تلاش هستیم تا پایان امسال 30 هزار مترمكعب دیگر از ظرفیت این آب شیرین كن را وارد چرخه تولید كنیم.
قصمی اظهار داشت: هرمزگان اكنون با احداث 15 سایت آب شیرین كن فعال توسط بخش خصوصی در شهرها و جزایر از استان های پیشرو در بهره مندی از سامانه شیرین سازی آب دریا است.
وی افزود: 225 هزار مشترك زیر پوشش آب و فاضلاب استان هستند كه 85 درصد مشتركان در بخش خانگی بوده و 65 درصد كل مصرف آب را به خود اختصاص دادند.
وی با بیان اینكه هر سال تعداد مشتركان 17 تا 20 درصد افزایش می یابد ، تصریح كرد: با توجه به شرایط اقلیمی استان و كاهش منابع آبی در سال های اخیر، مصرف بهینه آب و رعایت الگوی مصرف از سوی شهروندان هرمزگانی یك ضرورت است كه می تواند ما را در تولید و حفظ منابع آبی پایدار استان یاری كند.

** اجرای طرح های عملیاتی در كنار صرفه جویی، درمان درد كم آبی هرمزگان
اگرچه بسیاری از مسوولان، همواره صرفه جویی مصرف آب از سوی مردم را راهكار گذر از بحران كم آبی عنوان می كنند؛ اما حقیقت این است این راهكار به تنهایی پاسخگو نبوده و باید طرح های عملیاتی و كاربردی با توجه به ظرفیت های موجود در استان برای حل این مشكل اجرا شود.
طرح هایی بدون شبهه آسیب به محیط زیست در كنار اصلاح الگوی كشت در بخش كشاورزی و صرفه جویی در مصرف آب از سوی مردم می تواند تا حدودی مرهمی بر درد كم آبی هرمزگان باشد.
طرح هایی كه اگر قرار است بی آبی مردم را درمان كنند، طبیعت را نابود نكند و زخمی بر زخم های محیط زیست منطقه نیفزاید.
آب نقش بسیار مهم و حیاتی در توسعه دارد و نبود مشكل در تامین آب چه در بخش آشامیدن و چه در بخش كشاورزی، می تواند راهگشای افزایش تولید، خودكفایی و تحقق اهداف برنامه اقتصاد مقاومتی باشد و از همین رو باید مسوولان توجه و تاكید بیشتری نسبت به این موضوع حساس داشته باشند.
7198/7408