در اين مطلب آمده است:اين روزها اگر دقت كافي داشته باشيم، وقتي كه در خيابان‌هاي تهران راه مي‌رويم مي بينيم كه تعدادي از كودكان زباله گرد كه كيسه هاي پلاستيكي سياه رنگ پر از زباله را به دوش هاي‌شان انداخته اند و يكي يكي سطل‌هاي زباله را زير و رو مي كنند، بيشتر شده است.
كودكاني كه در مقابل نگاه هاي اطرافيان حتي سرشان را بلند نمي‌كنند تا چشم در چشم آدم‌ها شوند و به كارشان ادامه مي‌دهند.
سال هاست كه كودكان كار و آسيب هاي‌شان مورد توجه مسئولان قرار گرفته و راه حل هايي براي آن داده اند اما هيچ اقدام موثري براي آن صورت نگرفته.
چون آن‌ها تحت سلطه پيمانكارهايي هستند كه زير نظر شهرداري كار مي‌كنند و اين به نوعي به كار آن‌ها مشروعيت مي‌دهد.
ديروز معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي كشور گفت:« بهزيستي به هيچ وجه زباله گردي براي كودكان را نمي‌پذيرد و واگذاري اين كار ازسوي شهرداري به پيمانكاران نبايد موجب سلب مسئوليت شهرداري از منع به كارگيري كودكان شود». مسعودي فريد با اشاره به اينكه ساماندهي كودكان كار مفهومي ندارد، ادامه داد:« با شهرداري و پيمانكاران آن جلسات متعددي برگزار شده است كه برخورد قاطعي با پيمانكاراني كه كودكان را به كار مي‌گيرند انجام شود اما گاهي شهرداري اين پاسخ را مي‌دهد كه مسئوليت اين كارها را به پيمانكاران واگذار كرده است كه اين پذيرفتني نيست.
زهرا رحيمي، مديرعامل جمعيت امام علي(ع) در گفت و گو با «قانون» درباره اينكه بهزيستي بالاخره حضور كودكان زباله گرد را پذيرفته و نگفته كه اين بچه ها در قالب باندها كار مي كنند، گفت: اين نكته مثبتي است.
ما سال هاست گفته‌ايم كه نمي‌شود خوردن يك قرص را براي همه تجويز كرد و گفت كه شما اين قرص را بخوريد تا خوب شويد.
به هر حال هر كدام از اين بچه ها زندگي مستقلي دارند و بايد به طور مستقل روي آن‌ها بررسي شود.
بايد خانواده ها به طور جداگانه بررسي شوند كه چرا بچه هاي‌شان را براي كار به خيابان ها مي فرستند.
برخلاف فرافكني هايي كه هميشه بهزيستي انجام مي دهد، اين بار اين اتفاق نيفتاد».
96درصد كودكان كار با خانواده زندگي مي كنند
معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي به تعداد بالاي مراكز تفكيك زباله از سوي شهرداري اشاره كرد و گفت:«ما به دنبال منع به كارگيري كودكان زير 18 سال براي زباله‌گردي هستيم و بايد بررسي كنيم كه چه دلايلي وجود دارد كه كودكان وارد اين كار مي‌شوند؟
از چهار، پنج سال گذشته متوجه شديم كه بيش از 96 درصد از كودكان كار و خيابان با پدر و مادرشان زندگي مي‌كنند و متوجه شديم كه بايد رويكرد توجه به مراكز روزانه‌مان را به جلو ببريم؛ به همين دليل مركز روزانه را راه‌اندازي كرديم». مسعودي فريد با اشاره به اينكه بيشتر اين كودكان از فردي كه آن‌ها را به كار گمارده است مي‌ترسند، افزود:« اين افراد كودكان را مجبور مي‌كنند كه روزانه مبلغي را درآمد داشته باشند و به آن‌ها تحويل دهند و بقيه درآمدشان مال خودشان باشد.
تعداد زيادي از اين كودكان به شكل گروهي و فاميلي به سر چهارراه‌ها مي‌آيند.
60 درصد غير ايراني نيز به راحتي جرات نمي‌كنند كه سر چهارراه‌ها مشغول كار شوند و بي‌شك كسي آن‌ها را راهنمايي مي‌كند.
حال كه بيشتر اين افراد اتباع غير ايراني هستند، اداره اتباع بايد وارد اين موضوع شود و بررسي كند كه آيا اين افراد به شكل مجاز وارد كشور شده و يا قاچاق شده‌اند؟
هيچ جاي دنيا اجازه داده نمي‌شود فردي حتي در صورت اينكه مجاز وارد كشوري شده باشد، سر چهارراه مشغول به كار شود».
زهرا رحيمي درباره رويكردي كه بهزيستي درباره اين كودكان دارد و راهكارهايي كه بايد براي كنترل اين موضوع انجام داد، گفت: «ما درباره بچه هاي زباله گرد هيچ راهي نداريم جز اينكه اين شكل كار را حذف كنيم.
نمي توانيم بياييم به آن‌ها دستكش كار بدهيم و ساعت كاري شان را كنترل كنيم.
اما حذف اين نوع كار كودك نبايد به قيمت حذف تمام صورت مساله انجام شود.
نبايد به بچه ها بگوييم تو ديگر نمي تواني در اينجا كار كني و سرنوشت و فقر تو هم به ما هيچ ربطي ندارد.
آن‌وقت بچه‌ها جذب مراكز كار زيرزميني و كار سياه مي شوند يا سراغ خلاف مي روند.
اين خطرناك تر از حضور آن‌ها در كارگاه هاي كار و زباله‌گردي است.
ما در جمعيت امام علي(ع) كار كودك را به اين قيمت حذف مي‌كنيم كه پدر و مادرشان را سر كار ببريم.
يعني اشتغال‌زايي براي والدين به شرط اينكه بچه هاي‌شان كار نكنند.
در اين طرح والدين به شرطي حقوق مي‌گيرند و كار مي كنند كه بچه هاي‌شان كار نكنند.
اگر با حضور بچه‌ها در محيط هاي كاري برخورد شود، آن‌ها مجبورند به كار خلاف پناه ببرند».
وي افزود: معاون سازمان بهزيستي اعلام كرده كه تجربيات موفقي در شهرهايي مانند مشهد درباره كار كودك داشته كه درست نيست.
براي مثال بچه‌ها روزنانه بفروشند چيزي شبيه به جوك مي ماند چون اين كار مناسب بچه ها نيست.
گفته اند كه از كشورهاي غربي الگوبرداري كرده اند.
ممكن است در كشورهايي بچه هايي باشند كه براي پول توجيبي خودشان روزي دو ساعت را در خيابان روزنامه بفروشند اما بچه هايي كه در ايران هستند بايد خرج يك خانواده را با روزنامه فروشي بدهند؛ اين ها با هم خيلي تفاوت دارد.
ما اگر مي‌خواهيم بچه هاي 15 تا 18 ساله را وارد چرخه كار كنيم، بايد به آن‌ها كارهاي مهارتي را آموزش بدهيم تا سرمايه و اندوخته‌اي براي آينده‌شان محسوب شود. نه اينكه وارد كارهايي مانند دستفروشي و مشاغل كاذب شوند.
اما موضوع مهم اين است كه ثابت شده خيابان‌هاي ما امنيت لازم براي حضور بچه ها را ندارد چون يكي از بزرگ ترين مسائلي كه ما درباره كار كودكان در خيابان با آن مواجه هستيم، ناامني و خطرات آن است.
ساده ترين اين خطرها تصادف هايي است كه با آن مواجه هستند.
در كنار اين ها بايد آزارجنسي را هم مطرح كنيم كه كودكان قرباني آن مي شوند.
مسعودي، معاون سازمان بهزيستي با بيان اينكه مراكز سازمان بهزيستي بر اساس قانون متعلق به كودكان ايراني است، ادامه داد: بحثي كه با اداره اتباع داريم اين است كه دست‌كم برگه‌اي به سازمان بهزيستي داده شود كه اين كودك « تاييد شده »يا دست‌كم شناسايي شده است.
در اين حالت مي‌توانيم او را بپذيريم اما در حال حاضر 120 كودك غير ايراني و افغانستاني در مراكز سازمان بهزيستي هستند كه در شبه خانواده‌ها نگهداري مي‌شوند.
در مركز ياسر و بعثت نيز تعداد زيادي از اين كودكان نگهداري مي‌شوند در صورتي‌كه كودكي پدر و مادر نداشته باشد، آن‌ها را مي‌پذيريم.
سال گذشته تعدادي از اين كودكان وارد سيستم بهزيستي شدند.
اشتغال‌زايي براي خانواده ها به جاي كار كودك
اينكه ما فكر كنيم كه يك شبه مي‌شود موضوع كار كودك را در كشور حل كرد، درست نيست.
موضوع ديگر اين است كه آيا بهزيستي به تنهايي مي تواند ماجراي كار كودك را در كشور حل كنند ياخير.
زهرا رحيمي درباره اين موضوع نيز مي‌گويد:« وضعيت اقتصادي جامعه ما به‌گونه‌اي است كه خانواده‌هايي كه در مناطق حاشيه‌نشين مي‌خواستند بچه هاي‌شان درس بخوانند، ديگر پشيمان شده اند.
حتي عده اي به اين فكر افتاده اند كه حالا كه اوضاع اقتصادي آن‌قدر خراب شده،چراحداقل دو ساعت هم كه شده بچه‌شان را به خيابان نفرستند تا پولي به خانه بياورد.
اولويت هاي خانواده ها در اين شرايط جا به جا مي‌شود و به مراتب خانواده‌هايي كه وضعيت شكننده‌تري دارند، آسيب بيشتري مي‌بينند.
اينجا بيشتر فشار به بچه‌ها مي‌آيد چون خدماتي كه در خانه به آن‌ها مي‌دادند يكي يكي حذف مي‌شود.
انگار ما سيستمي داريم كه مدام در حال توليد كودك كار است.
اين سيستم توليد كودك كار را آيا بهزيستي مي تواند ساماندهي كند يا خير؟
در طرح جمع آوري كودكان كار كه در آن تعداد زيادي از كودكان را دستگير كردند، آن‌هايي كه پدر و مادر نداشتند، شناسايي شدند.
در تمام سال هايي كه با بچه‌هاي كار در ارتباط بوديم ما چيزي به عنوان باند كودكان كار نديديم.
اغلب كودكان خانواده دارند و از سوي خانواده هاي‌شان مجبور به كار مي‌شوند. چون مشكلات معيشتي بسيار زيادي دارند. اما درباره كودكان زباله گرد اين طور نيست. چون كودكان افغان به تنهايي از مرز فرستاده شده اند پيش فاميل‌هاي‌شان تا در كنار آن‌ها كار كنند. به فرض مثال بچه 12 ساله به تنهايي از افغانستان به تهران آمده است».
مسعودي فريد درباره ايده‌هاي تازه براي كار كودك در شهرهايي مانند مشهد گفت: در برخي استان‌ها مثل مشهد اين طرح اجرا شد.
كليات اين طرح را قبول داريم و معتقديم كودكان بايد كارهاي مناسب سنين 15 تا 18 سال را انجام دهند.
كارهاي آن‌ها بايد كارهاي سالمي باشد كه هم شأن‌شان حفظ شود و هم احساس تكدي گري نكنند؛ اما قرار نيست اين كودكان فكر كنند كه بايد تا آخر عمرشان روزنامه بفروشند بلكه بايد آن‌ها را به سمت مشاغل سطح بالاتر هدايت كنيم.
براي مثال در همان مشهد تعدادي از اين كودكان را به سمت شغل تراش سنگ‌هاي زينتي هدايت كرديم.
اجراي اين سياست همچنان در دستور كار قرار دارد اما به طور كامل اجرا نمي‌شود.
با اين حال سياست بعدي ما اين است كه آن‌ها به سمت مشاغل سطح بالاتري بروند.
رونامه قانون
1735
تهران- روزنامه قانون امروز- دوشنبه- با درج مطلبي با عنوان افزايش ادامه دار جمعيت كودكان كار به موضوع اقتصاد كشور و توليد كودك كار و زباله گرد در تهران مي پردازد.
