يك روز پيش از امضاي كنوانسيون توسط سران پنج كشور ساحلي درياي خزر، محمد جواد ظريف وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران كه به منظور شركت در نشست وزراي خارجه پنج كشور ساحلي خزر به آكتائو رفته بود اطلاعات بيشتري در خصوص موضع ايران در اين خصوص ارايه كرد.
وي از اتفاق نظر براي ممنوعيت حضور و عبور نيروهاي نظامي بيگانه در اين دريا استقبال كرد و گفت: در سايه اراده مثبت رهبران كشورهاي ساحلي و فضاي دوستانه و سازنده حاكم بر اين نشست ها، كنوانسيون رژيم حقوقي و شش موافقتنامه و پروتكل ديگر و همچنين صدور بيانيه اجلاس سران امضا مي شود.
ظريف ادامه داد: 21 روز قبل هم، پروتكل اثرات فرامرزي زيست محيطي (EIA) امضا شد، اين رويدادها مجموعا نويد بخش آينده بسيار روشن براي ملت ها و دولت هاي ما به شمار مي رود.
** پاسخ به حاشيه سازي ها
پيش از امضاي اين كنوانسيون توسط سران پنج كشورساحلي درياي خزر در نشست امروز در آكتائو قزاقستان، اظهار نظرهاي غير كارشناسي و فضاسازيي هايي صورت گرفت كه مقامات وزارت خارجه را واداشت تا براي تنوير افكار عمومي در خصوص آن صحبت كنند.
بهرام قاسمي سخنگوي وزارت امور خارجه ايران صبح امروز به خبرنگاران گفت كه در كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر موضوع تقسيم اين دريا، تعيين خطوط مبداء و تقسيم بستر و زير بستر آن مطرح نيست و گمانه زني ها و اظهارات مطرح شده به هيچ وجه صحيح نيست.
** موضوع تقسيم خزر در نشست اكتائو مطرح نيست
ساعاتي بعد ابراهيم رحيم پور معاون پيشين وزير امور خارجه روسيه نيز در اين خصوص اظهار نظر كرد و گفت: موضوع تقسيم درياي خزر در اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر مطرح نيست و تصميم گيري درباره آن به آينده و مذاكرات بيشتر موكول شده است.
وي با بيان اينكه تقسيم درياي خزر موضوعي نيست كه در اين نشست مطرح شده و با يك مذاكره چند ساعته، يك روزه يا چند ساله حل شود، افزود: تقسيم درياي خزر به مذاكرات بيشتر و به آينده موكول شده است.
معاون پيشين وزيرامورخارجه به جلسات برگزار شده در خصوص سند همكاري كه امروز ميان پنج كشور امضاء مي شود، اشاره كرد و گفت: از 52 جلسه گروه كاري كه در سطح معاونان وزيرخارجه بوده، 22 جلسه بنده حاضر بوده ام و اصل موضوع در دوره آقاي روحاني به نتيجه رسيد.
رحيم پور ادامه داد: بيشتر تفاهمات در اين دوره به دست آمد و اين موضوع ناشي از تسلط و اشراف آقاي روحاني و ظريف به مسائل حقوقي و حقوق بين الملل بود كه كار ما را در پيشبرد اين موضوع تسهيل كرد.
وي با اشاره به اين كه در افكار عمومي اظهاراتي در خصوص تقسيم بندي درياي خزر مطرح شده است، گفت: با توجه به اختلاف نظراتي كه بين ما و دو كشور همسايه، آذربايجان و تركمنستان وجود دارد ما توافق نكرديم.
معاون پيشين وزير امور خارجه اضافه كرد: اين مساله باعث شد كه چهار كشور ديگر هم متقاعد شوند كه اين بحث همچنان ادامه داشته باشد و آن را به آينده موكول كرديم بنابراين موضوع تقسيم بندي در اين نشست مطرح نيست و فقط تعاريف كلي از خط مبدا تفاهم شده است.
**روحاني: هيچ نيروي خارجي نمي‌تواند در درياي خزر رفت و آمد كند
سرانجام امروز سران پنج كشور ساحلي درياي خزر در آكتائو قزاقستان كنوانسيون رژيم حقوقي اين پهنه آبي را امضا كردند.
حجت‌الاسلام و المسلمين حسن روحاني رييس جمهوري در نشست مشترك خبري با روساي جمهور كشورهاي ساحلي درياي خزر پس از امضاي اين كنوانسيون تاكيد كرد: بر اساس كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر هيچ نيروي خارجي و شناور نظامي نمي‌تواند در درياي خزر رفت و آمد كند و امنيت اين دريا منحصراً در اختيار پنج كشور ساحلي است.
به گفته وي، گام جديدي با امضاء كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر در روابط بهتر و بيشتر كشورهاي ساحلي درياي خزر برداشته شد.
وي با بيان اين كه امروز 5 كشور ساحلي خزر براي تقويت امنيت منطقه، روابط بهتر كشورهايشان و استفاده بهتر از درياي خزر گام بسيار مهمي برداشتند، افزود: اولين قدم در رسيدن به اين كنوانسيون از آغازين توافق در اجلاس تهران تا امروز در آكتائو، حسن همجواري و روابط خوب دولت‌هاي 5 گانه با يكديگر بوده است.
رييس جمهوري ادامه داد: روابط جمهوري اسلامي ايران با تركمنستان، قزاقستان، فدراسيون روسيه و آذربايجان همواره بسيار دوستانه و صميمانه بوده است و اين عامل اصلي در امضاي اينگونه توافقات مي‌باشد.
روحاني اضافه كرد: بي‌ترديد اگر دولت‌ها بهم نزديك نبودند و اگر با يكديگر فاصله داشتند و منافع ملي خود را مد نظر قرار نمي‌دادند و همچنين روابط ملت‌هاي منطقه از عمق تاريخي برخوردار نبود، به اين راحتي امضاء 7 سند، بويژه كنوانسيون رژيم حقوق درياي خزر امكان پذير نمي شد و اين دستاورد را به ملت‌هاي منطقه تبريك مي‌گويم.
وي با بيان اينكه يكي از دستاوردهاي بسيار مهم كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر، امنيت و ثبات اين دريا است، گفت: اين كه به صراحت اعلام شد كه درياي خزر فقط به پنج كشور ساحلي آن تعلق دارد و نيز تصريح شد كه هيچ نيروي خارجي و شناور نظامي نمي‌تواند در آن رفت و آمد كند و امنيت دريا منحصراً در اختيار پنج كشور ساحلي است و همچنين تصريح بر اين موضوع كه سرزمين هيچ كشورساحلي درياي خزر نمي‌تواند، عليه كشور ساحلي ديگر اين دريا مورد استفاده قرار بگيرد به معناي تثبيت و امنيت اين درياي مهم است.
روحاني تأكيد كرد: در اين سند همچنين نشان داديم كه انصاف و عدالت را رعايت كرده‌ايم گر چه خط مبدأ را در اين كنوانسيون مشخص نكرديم، اما تصريح كرديم كه كشورهايي كه داراي سواحل خاصي هستند، بايد از ويژگي‌هاي خاصي هم برخوردار باشند كه مقصود سواحل جمهوري اسلامي ايران است.
رييس جمهوري اضافه كرد: همچنين در اين سند، مباني و پايه‌هايي روشن شده است كه براساس آن، سهم هر كشور در بستر و زيربستر دريا در آينده مشخص شود.
روحاني با تأكيد بر اينكه بايد به فعاليت‌هاي خودمان به منظور دستيابي به آخرين مسايل حقوقي در خصوص درياي خزر همچنان ادامه دهيم، اظهار داشت: امروز روساي جمهور 5 كشور ساحلي سندي را امضاء كردند اما نهايي شدن آن، نيازمند طي مراحل قانوني است و در ايران بايد مجلس شوراي اسلامي آن را تأييد كند.
وي خاطر نشان كرد: امروز شرايطي بوجود آمده كه از درياي خزر بهتر و بيش از گذشته به نفع ملت هاي ساحلي آن استفاده كنيم.
رييس جمهوري ترانزيت و نفت و گاز را از جمله مزيت ها و ظرفيت هاي موجود در درياي خزر توصيف كرد و گفت: جمهوري اسلامي ايران در حوزه ترانزيت از نقش مهمي برخوردار است و در شرق دريا با همكاري تركمنستان و قزاقستان و در غرب آن با جمهوري آذربايجان و روسيه، مي‌توانيم اروپا، آسياي مركزي و قفقاز را به آب‌هاي جنوبي خليج فارس و عمان متصل نماييم و اين به معناي آن است كه درياي خزر مي‌تواند ترانزيتي براي منطقه و خارج از منطقه باشد.
رييس جمهوري ابراز اميدواري كرد گام هاي مهمي كه در راه تثبيت و امنيت بيشتر درياي خزر برداشته شده در كنار گام هاي بعدي براي استفاده بيشتر از منافع درياي خزر، به نفع همه ملت‌هاي منطقه باشد.
**پوتين: كنوانسيون حقوقي خزر نمونه خوبي از همكاري موفق است
رئيس جمهوري روسيه نيز كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر را نمونه خوبي از همكاري موفق در شرايط پيچيده و دشوار كنوني جهان خوانده است.
ولاديمير پوتين امروز در نشست خبري سران كشورهاي حاشيه خزر با بيان اينكه موفقيت بزرگي به دست آمده است، اظهار كرد: اين موفقيت بدون شك تا اندازه زيادي با سطح بالاي اعتماد و تفاهم متقابل بين سران پنج كشور ساحلي و آمادگي آنها براي اقدام در شرايط احترام، مشاركت و برابري حقوق به دست آمد.
وي ادامه داد: چنين رويكرد جمعي در عمل كارايي خود را نشان داد و اينكه با تلاش هاي مشترك مي توان به اهداف عالي حتي درباره پيچيده ترين مسائل دست يافت و راهكارهاي متوازن به دست آورد كه پاسخگوي منافع ما هستند.
**نظربايف: كنوانسيون حقوقي خزر تمايل كشورهاي ساحلي براي همكاري را نشان داد
رئيس جمهوري قزاقستان نيز پس از امضاي كنوانسيون رژيم حقوقي خزر اعلام كرد: تصويب اين كنوانسيون حاكي از تمايل كشورهاي ساحلي خزر براي همكاري هاي نزديك است.
نورسلطان نظربايف همچنين ابراز اميدواري كرد كه در نتيجه امضاي كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر كشورش سرمايه گذاري جديد به دست آورد و ساختار همكاري ها با كشورهاي همسايه را توسعه دهد.
وي افزود: كشورهاي ساحلي خزر با امضاي اين سند و چندين توافقنامه در اجلاس اكتائو نشان دادند كه براي هماهنگي اقدامات خود درباره مسائل خزر تمايل دارند.
نظربايف با تشكر از روساي جمهوري كشورهاي ساحلي خزر و نيز شركت كنندگان در گروه كاري تنظيم كنوانسيون حقوقي درياي خزر گفت: بدون مشاركت هر يك از شركت كنندگان در اين كار، اين موفقيت هاي بزرگ به دست نمي آمد.
رئيس جمهوري قزاقستان خاطرنشان كرد: اطمينان دارم نتايج اجلاس آكتائو سهم شايسته اي در پيشبرد همكاري هاي چند جانبه ما در درياي خزر داشته باشد، براي اين امر همه شرايط لازم وجود دارد و مهم ترين چيز حسن نيت ما است.
**علي يف: كنوانسيون رژيم حقوقي خزر سند تاريخي است
رئيس جمهوري آذربايجان نيز كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر را سندي تاريخي خواند.
الهام علي يف گفت: جمهوري آذربايجان تلاش سازنده داشت و در تنظيم كنوانسيون رژيم حقوقي خزر سهم خود را ايفا كرد.
وي افزود: تا امضاي اين سند درياي خزر، درياي ثبات و امنيت بود، ما از سطح عالي اعتماد و همكاري برخورداريم.
وي همچنين خاطرنشان كرد كه جمهوري آذربايجان در حل مسائل زيست محيطي و تامين امنيت زيست محيطي در عمليات حفاري نفتي سهم فعالي دارد.
رئيس جمهوري آذربايجان گفت: ما روابط خوبي را با توجه به منافع يكديگر و تفاهم متقابل بنا كرديم، اين سند (كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر) نقش مهمي در آينده كشورهاي ما ايفا مي كند.
**بردي محمداف: امضاي كنوانسيون حقوقي درياي خزر بر وضعيت پهنه آبي تاثير مثبت مي گذارد
رئيس جمهوري تركمنستان نيز خاطر نشان كرد كه تاييد سند كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر بر وضعيت اين پهنه آبي تاثير مثبت مي گذارد.
قربان قلي بردي محمداف در نشست مطبوعاتي در اجلاس اكتائو پيشنهاد برگزاري اجلاس بعدي سران خزر در تركمنستان را هم داد و تصريح كرد: امروز اهميت درياي خزر از مرزهاي آن فراتر رفته و اين منطقه به يكي از مراكز ژئوپليتيكي و كليدي تبديل مي شود.
بردي محمداف گفت: امروز تشريك مساعي كشورهاي منطقه و همكاري نزديك آنها با سازمان هاي بين المللي بسيار مهم و ضروري به نظر مي رسد.
به گزارش ايرنا، مي توان گفت امضاء كنوانسيون رژيم حقوقي گام مهمي بود كه برداشته شد و به مذاكرات 21 ساله در اين خصوص خاتمه داد.
امضاي اين كنوانسيون بي شك پايان همه مذاكرات و اقدامات در خزر نيست و در واقع نقطه عطف و آغازين براي اجراي تفاهمات، نظارت بر اجرا و همچنين شروع مذاكرات براي امضاي موافقت نامه هاي جديد و ضروري به حساب مي آيد.
چرا كه در اين كنوانسيون تحديد حدود بستر و زير بستر و همچنين تعيين خطوط مبدا و شيوه هاي آن صورت نگرفته است و به موافقت نامه هاي جداگانه در آينده موكول شده است كه مقامات پنج كشور اميدوارند در آينده نزديك اين مسائل نيز حل و فصل شود.
كليدي ترين نكته اين كنوانسيون را مي توان، انحصار حضور و دريانوردي هرگونه شناور صرفا با پرچم يكي از كشورهاي ساحلي و همچنين ممنوعيت حضور و عبور نيروهاي نظامي بيگانه و غير ساحلي دانست كه ايران و روسيه به آن توجه خاص داشتند.
اروپام *391*1346 **3404
مسكو - ايرنا - پس از 22 سال بحث و گفت وگو در قالب 52 نشست گروه كاري سرانجام در پنجمين نشست سران كشورهاي حاشيه درياي خزر، كنوانسيون حقوقي اين دريا امضا شد تا اين پهنه آبي با ماهيت منحصر بفردش به درياي صلح و دوستي تبديل شود.
