یكی از رسوم و آداب شایسته شهروندان مشهدی و حتی زائران پیوند همسری با اذن امام رضا(ع) است كه سالهای سال در این آستان مبارك رایج بوده و در طول سالها در بین مردم به عنوان 'عقد بالاسر حضرت' شناخته شده است.
مراسم خواندن خطبه شرعی عقد ازدواج در قسمت بالا سر مضجع نورانی حضرت امام رضا (ع) رسمی است كه پیشینیان از باب تیمن و تبرك برای زوجین جوان انجام می دادند و عقد محرمیت فرزندانشان را در جوار روضه منوره و در رواقی كه منتهی به بالای سر حضرت می شد قرائت می كردند.
بنا به گفته مسئولان آستان قدس رضوی و اسناد موجود سابقه انجام این مراسم در حرم مطهر رضوی روشن نیست اما با توجه به تحقیقات میدانی دست كم از حدود یك قرن پیش این رسم در حرم رضوی رواج داشته است.
در آن دوران بیشتر زوجین تنها با والدین خود در این مراسم شركت می كردند و با توجه به شمار كمتر زائران و نیز عدم تفكیك جایگاه زنان و مردان، خواندن خطبه عقد در بالاسر با مشكلی مواجه نبود. به همین علت این رسم به 'عقد بالاسر حضرت' معروف شد. هنوز هم هر خانواده مشهدی و حتی زائرانی كه از دیگر نقاط ایران و حتی جهان به زیارت حرم مطهر امام رضا(ع) می آیند، برای ازدواج رسم عقد بالای سر را به جا آورده و پس از قرائت عقد شرعی محرمیت بین زوجین، با مراجعه به دفاتر رسمی ثبت این پیوند را بطور قانونی نیز ثبت می كنند.
معاون تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: عقد بالا سر از سالها قبل با حضور پدر و مادر عروس و داماد به وكالت از زوجین در حرم مطهر رضوی و جاری كردن خطبه عقد توسط عاقد رایج بوده است.
حجت الاسلام سیدجلال حسینی افزود: این سنت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گسترش یافت اما به سبب تفكیك مكانهای زیارتی و نیز فزونی زائران برگزاری آن در محدود بالاسر مضجع حضرت امكانپذیر نبود. از این رو مراسم عقد در مكانهای مختلف حرم مطهر از جمله 'دارالزهد، دارالسیاده، صحن انقلاب اسلامی، صحن آزادی، صحن جمهوری اسلامی و پشت پنجره فولاد صحن انقلاب اسلامی' برگزار می شد كه بی نظمیهایی را به همراه داشت.
وی ادامه داد: پس از آنكه در سال 1368 رواق دارالولایه به بهره برداری رسید بخشی از این رواق حرم مطهر برای قرائت خطبه عقد در نظر گرفته شد اما به دلیل استقبال خانواده ها از مراسم عقد بالاسر پس ازمدتی با مشكل كمبود جا مواجه شدند.
معاون تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی گفت: از سال 1390 رواق شیخ طوسی واقع در گوشه هشتی ضلع غربی رواق تازه تاسیس دارالحجه به صورت شبانه روزی به این مهم اختصاص یافت.
وی اظهار داشت: فلسفه انجام عقد در بالای سر مضجع شریف حضرت رضا(ع) به منظور الگوگیری از ساده زیستی و سیره زندگی ائمه معصوم(ع) است تا زوجین با حضور در ساحت امام همام از ایشان برای داشتن زندگی مومنانه و پر از خیر و بركت استمداد بطلبند.
حجت الاسلام حسینی گفت: همانطور كه شهروندان مشهدی پیوند زناشویی خود را از بالای سر حضرت آغاز می كنند بنا به سنتی دیرین هنگام فوت هر فرد نیز پیكرش از پایین سر حضرت طواف داده می شود و سپس در قبر قرار می گیرد.
وی افزود: قرائت خطبه عقد دائم و شرعی توسط عاقد در رواق شیخ طوسی حرم مطهر رضوی همه روزه از ساعت شش تا 23 انجام می شود و از آنجا كه ثبت رسمی عقد در حرم صورت نمی گیرد آماری در خصوص تعداد زوجین در دست نیست.
او ادامه داد: بطور عمده عقد بالاسر حضرت در مناسبتهای شادی به ویژه ایام میلاد ائمه معصوم(ع) و اعیاد در حرم مطهر رضوی انجام می شود هرچند در تمام ایام سال منعی برای عقد بالاسر در این رواق وجود ندارد اما توصیه می شود كه این مهم در ایام شهادت و مناسبتهای عزاداری صورت نگیرد.
معاون تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی گفت: از سوی دیگر برای خانواده هایی كه برای عقد شرعی دائم بالاسر فرد روحانی سادات یا عام به همراه ندارند، آستان قدس رضوی از بین روحانیون متشخص و دارای تحصیلات عالیه حوزوی افرادی را پس از شركت در آزمون و مصاحبه و گزینش به عنوان عاقد در نوبتهای هشت گانه سازماندهی كرده است.
وی اظهار داشت: در هر نوبت 12 عاقد حضور دارند كه قرار است پس از آزمون جدیدی كه بزودی برگزار می شود تعداد عاقدان برای عقد بالاسر در هر نوبت به 20 نفر افزایش یابد.
* عقد موقت ممنوع است
او افزود: خطبه خوانی عاقدان فقط برای عقد دائم و احراز شناسنامه عروس و داماد و والدین آنها انجام می گیرد. زنان بیوه یا مطلقه نیز پس از كنترل مدارك آنان توسط مامور انتظامات حرم می توانند عقد مجدد داشته باشند.
حجت الاسلام حسینی ادامه داد: انجام خطبه عقد موقت یا انجام عقد بدون كنترل مدارك در حرم مطهر رضوی ممنوع است و در صورت مشاهده توسط مامور انتظامات از انجام آن ممانعت به عمل می آید.
وی گفت: پس از اینكه عقد محرمیت زوجین جوان توسط عاقد در رواق شیخ طوسی قرائت شد آنان می توانند به دفاتر ثبت رسمی ازدواج مراجعه كنند و پس از ثبت عقد در شناسنامه برای شركت در 'طرح همسفران بهشتی' به سایت اطلاع رسانی آستان قدس رضوی مارجعه و ثبت نام كنند.
معاون تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی افزود: زوجینی ثبت نامی می توانند از خدمات آستان قدس رضوی طی یك دوره یك تا سه روزه در قالب اردوی آموزشی با بهره گیری از اساتید مشاوره و خانواده در سبك زندگی اسلامی رضوی استفاده كنند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر به زوجین بسته فرهنگی آموزشی به عنوان هدیه عروسی اعطا می شود و یك وعده غذا نیز میهمان سفره حضرت رضا(ع) می شوند ضمن اینكه هریك از زوجین در صورت تمایل به خادم یار بودن در آستان قدس رضوی در اولویت پذیرش قرار می گیرند.
او گفت: علاوه بر ایرانیان، زائران غیرایرانی حرم رضوی نیز تمایل به حضور در حرم مطهر و انجام عقد بالای سر حضرت دارند بطوری كه امسال جمعی از جوانان لبنانی نسبت به برگزاری جشن ازدواج خود در حرم مطهر امام رضا(ع) در مشهد اقدام كردند.
وی افزود: به زائران غیرایرانی كه مراسم عقد خود را در جوار حرم مطهر رضوی برگزار می كنند نیز قرآن كریم و كتابهای آموزشی به زبان خودشان از سوی معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی هدیه می شود.
7489/1858
مشهد- ایرنا- بله گفتن عروس به داماد رو به روضه منوره حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در حرم مطهرش در مشهد سنتی دیرین در این شهر دارد. رسم شایسته ای كه تا امروز زائران و مجاوران حرم رضوی در نخستین گام از پیوند همسری آن را به جا آورده اند.
