طرح دوچرخه اشتراكي از جمله طرح‌هايي است كه بسياري از كشورهاي جهان در مواجه با آلودگي هوا و در مرتبه دوم كاهش ميزان ترافيك شهري به آن روي آورده و در آن موفق بوده‌‌اند.
چنين طرح‌هايي در ايران دير و در دو دهه اخير در دستور كار مسئولان قرار گرفت.
در ابتدا جنبه آزمون و خطا داشت و مسئولان به خصوص شهرداري‌ها با تمام قوا وارد مراحل اجرايي نشدند.
از اين رو در بسياري از نقاط كشور اين طرح‌ها با شكست مواجه شد و مردم استقبال مردم قرار نگرفت.
در ادامه نياز به چنين راهكاري براي كاهش آلودگي و ترافيك باعث شد تا جدي‌تر اين موضوع پيگيري شود.
حال اين كه شنيده مي‌شود شهرداري تهران در گامي نو يك بار ديگر طرحي به نام «دوچرخه اشتراكي» را به عرصه آورده است.
دوچرخه سواري در وهله اول يك ورزش است اما در دنياي امروز تبديل به يك فرهنگ شده است.
فرهنگي كه مي‌تواند در كنار سلامتي، آسايش را نيز براي مردم جامعه به همراه داشته باشد.
هلند، لبنان و در آسياي شرقي كشورهاي چين و ژاپن با ترويج فرهنگ دوچرخه‌سواري توانسته‌اند هم در كاهش مصرف انرژي قدم بردارند و هم در موضوعاتي چون كاهش ترافيك و در قبل آن كاهش آلودگي پيشگام باشند.
در ايران نيز دوچرخه سواري عمري ديرينه دارد.
در تهران در دو دهه اخير بارها از استفاده از دوچرخه‌هاي سازماني صحبت به ميان آمد.
طرح‌هايي كه در آن در جاي جاي شهر و به عبارتي در ميادين اصلي كانكس‌هايي براي اجاره دوچرخه تعبيه شد.
طرح‌هايي كه به دلايل مختلف با آن استقبال نشد.
يكي از مهم‌ترين آن‌ها شيب شهر تهران است.
بسياري از شهروندان در ابتدا از اين طرح حمايت كردند اما مشكلاتي گريبان‌گير آن‌ها شد كه منجر به كاهش استقبال شد. شيب تهران، عدم اجاره دوچرخه به بانوان، بازگرداندن دوچرخه به محل ابتدايي و مواردي از اين دست شهروندان را از استفاده از اين طرح دور كرد.
در آن سو پيمانكاران نيز با مشكلاتي مواجه بودند.
به گفته يكي از اين پيمانكاران به «ابتكار» بسياري از دوچرخه‌هاي آن‌ها در طرح‌هاي قبلي به سرقت رفت!
به اين شكل كه برخي شهروندان براي اجاره دوچرخه اقدام مي‌كردند اما ديگر آن را پس نمي‌آوردند!
در اقدام نويي كه شهرداري تهران آن را اجرايي كرده، شهروندان مي‌توانند با نصب نرم‌افزاري خاص از دوچرخه‌هاي شهري استفاده كنند.
با اين نرم افزار كه روي تلفن همراه افراد نصب مي‌شود، فرد مي‌تواند هرجا كه يكي از اين دوچرخه‌ها را ديد، كد دوچرخه را در نرم افزار وارد كرده و اقدام به استفاده كند.
پرداخت هزينه به صورت آنلاين صورت مي‌گيرد و به ازاي هر نيم‌ساعت استفاده از دوچرخه مبلغي از حساب آن‌ها كسر مي‌شود.
پس از آن شهروندان تهراني مي‌توانند آن را در هر نقطه كه دل‌شان خواست رها كنند و با قفل كردن دوچرخه، نرم افزار زمان استفاده را محاسبه كرده و از حساب آن‌ها پول كم مي‌كند.
تكليف آن دوچرخه نيز به عهده ماموران شهرداري است كه اگر دوچرخه‌اي چند روز در يك محل بلا استفاده بماند، شركت متولي دوچرخه را به نقاط پر استفاده منتقل خواهد كرد.
گفتني است براساس اطلاعاتي كه سازمان حمل و نقل و ترافيك شهردار تهران منتشر كرده است، هزينه استفاده از دوچرخه‌ها طوري در نظر گرفته شده است تا نسبت به استفاده از مترو و اتوبوس ارزان‌تر باشد و اگرچه هنوز قيمت نهايي نشده، اما صحبت بين نرخ هزار تا 1500 تومان است.
همچنين در حال حاضر 4 نقطه در تهران در «خيابان مطهري»، «خيابان بهشتي»، «بلوار كشاورز» و «ميدان انقلاب» به شهروندان خدمات ارائه مي‌كنند.
در اين بين يكي از مشكلات اساسي شهروندان در استفاده از طرح اشتراكي دوچرخه، نبود يا كمبود شديد محيط‌هايي است براي دوچرخه سواري!
خيابان‌هاي تهران پر شده است از خودروها، حال اين كه از موتورسيلكت‌ها كه پياده‌راه و خيابان را مال خود مي‌دانند، مي‌گذريم.
نبود فضاي كافي براي دوچرخه سواري در شهر تهران به شدت حس مي‌شود.
هر لحظه خطر تصادف و سرنگوني دوچرخه سواران را تحديد مي‌كند و بار ترافيكي موجود در اين كلانشهر باعث مي‌شود مسيري كه قرار است در مدت كمتر از 30 دقيقه با خودرو پيموده شود با دوچرخه حتي بيشتر شود!
شايد در ابتدا اين موضوع بعيد به نظر برسد اما با محاسبه بار ترافيكي و كلنجار رفتن دوچرخه سواران با خودروها و موتورسيكلت‌ها محقق مي‌شود.
با توجه به موارد گفته شده انتظار مي‌رود در كنار طرح دوچرخه اشتراكي كه رسما از ابتداي شهريور ماه آغاز به كار مي‌كند، شهرداري تهران و معاونت حمل و نقل به فكر تبيين مسيرهايي براي عبور و مرور دوچرخه‌سواران باشد.
ممكن است پس از چندي آماري از استفاده دوچرخه‌هاي اشتراكي منتشر شود و در آمار شاهد استقبال مردم باشيم اما اين نكته نبايد فراموش شود كه چه قشري به دنبال آن هستند.
اين موضوع كه شهروندان در آخر هفته‌‌ها به سراغ اين دوچرخه‌ها بروند موضوعي مهم و در رسيدن به اهداف اين طرح كمك‌رسان است.
حال اين كه اگر تدابيري ديگر در احداث مسيرهاي مجزا براي دوچرخه‌سواران در خيابان‌هاي تهران انديشيده شود، اقشاري چون كارمندان، مغازه‌داران، دانشجويان و ... نيز به احتمال زياد به اين طرح روي مي‌آورند و شاهد گسترش اين طرح در طول هفته نيز خواهيم بود.
بسياري سوالات ديگر در رابطه با اين طرح و استفاده از دوچرخه در شهر تهران وجود دارد.
يعقوب آزاده‌دل، مدير واحد توسعه سيستم‌هاي حمل و نقل پاك معاونت حمل و نقل شهرداري تهران در اين باره به «ابتكار» مي‌گويد: «من روزانه 30 كيلومتر دوچرخه سواري مي‌كنم؛ از منزل تا محل كار و يا به طور كلي هرجايي كه بخواهم بروم. بحث دوچرخه سواري در شهر تهران از سوق دادن مردم به اين امر گذشته است و بايد در برهه كنوني مردم را اجبار به استفاده از دوچرخه كنيم و اين فرهنگ را در مردم نهادينه كنيم.
با نگاهي به قيمت كرايه‌ها و سوخت در كشور خواهيم ديد كه شهروند ترجيح مي‌دهد مبلغ اندكي را هزينه كند، با تاكسي زير كولر به محل كار خود برود تا اين كه با دوچرخه همان مسير را با مشكلات بسيار بپيمايد.
در نتيجه مجموعه‌اي از عوامل بايد در ميان باشد تا تهران شهري دوچرخه‌اي شود.»
وي در ادامه با اشاره به اينكه اجراي طرح دوچرخه اشتراكي را بخش خصوصي به عهده دارد، مي‌گويد: «به طور مثال براي شيب تهران مطالعات بسياري شده است.
اين طرح در مقياس كوچك صورت مي‌گيرد و بيشتر در شرق و غرب تهران و بخش‌هايي از مركز اجرايي خواهد شد.
حال اين كه نهايت مسيري كه براي چنين پروژه‌هايي در نظر گرفته مي‌شود 5 كيلومتر است.»
آزاده‌دل ادامه مي‌دهد: «با نصب GPS شركت خصوصي به دنبال كاهش آسيب سرقت است و انتظار مي‌رود با رصد درست شاهد سرقت دوچرخه نباشيم.
گفتني است اين طرح فعلا به صورت آزمايشي اجرايي شده و انتظار مي‌رود عداد دوچرخه در آينده به 5000 دستگاه برسد.»
گفتني است در شبكه‌هاي اجتماعي از اين طرح حمايت شده است.
بسياري به شكست در طرح‌هاي پيشين اشاره و براي طرح اشتراكي دوچرخه آرزوي موفقيت كردند!
بانوان نيز با ابراز خوشحالي از اينكه مي‌توانند از اين طرح استفاده كنند، حمايت خود را با انتشار عكس‌هايي از روز ابتدايي اين طرح اعلام كردند.
روزنامه ابتكار
1735
تهران- روزنامه ابتكار امروز- شنبه- با انتشار گزارشي با عنوان دوباره روياي شهر دوچرخه‌ها به موضوع آغاز طرح دوچرخه اشتراكي در تهران مي پردازد.
