این وضعیت در شرایط تداوم دو دهه پدیده خشكسالیهای و كاهش شدید بارندگی مانع اقدامات چشمگیر و مثبت دولت تدبیر و امید در قالب طرحهای تعادل بخشی آب به منظور نجات منابع زیرزمینی در این خطه نشده است.
كسری سالانه مخازن آبهای زیرزمینی در خراسان رضوی طی چند سال اخیر 1.2 میلیارد مترمكعب برآورد شده بود اما اكنون مسئولان شركت آب منطقه ای این استان اعلام می كنند كه كسری مخازن آبی در خراسان رضوی با تلاش دولت در حوزه انسداد چاههای غیرمجاز و هوشمندسازی كنتورهای چاههای آب در قالب طرحهای تعادل بخشی آبهای زیرزمینی حدود 400 میلیارد مترمكعب كمتر شده و به 800 میلیون مترمكعب در سال كاهش یافته است.
بر همین اساس خراسان رضوی در اجرای طرحهای تعادل بخشی آب از سوی دولت تدبیر و امید در سطح كشور مقام نخست را دارد. تلاش چشمگیری كه رهاورد شایسته و قابل مباهات آن بهبود وضعیت در بحران افت منابع زیرزمینی است.
نكته قابل توجه اینكه چنین موفقیتی كه نشانگر برنامه ریزی صحیح و اجرای موثر و كارشناسانه آن از سوی دولت است در حالی به دست آمده كه گذشته از خشكسالی و كاهش بارندگی، خراسان رضوی با هفت درصد مساحت كشور ذاتا یكی از مناطق خشك و كم آب در ایران به شمار می رود. هم اینك نیز 74 درصد اقلیم این استان در شرایط خشكسالی و 26 درصد در شرایط نیمه خشكسالی قرار دارد.
در شرح وضعیت بحران آب در خراسان رضوی همین بس كه هم اینك از 37 دشت آبی موجود در این استان 34 دشت 'ممنوعه' و سه دشت دچار 'شرایط بحرانی' اعلام شده و 22 درصد از حجم سدها در خراسان رضوی آب دارد و بقیه آن خالی از آب است. اداره كل هواشناسی خراسان رضوی نیز از كاهش 35 درصدی میزان بارندگی در این استان طی سال زراعی جاری نسبت به دوره بلندمدت خبر می دهد.
* كاهش كسری مخازن آبهای زیرزمینی
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: كاهش بارندگی، تداوم 18 ساله خشكسالی، تغییرات آب و هوایی و افزایش جمعیت در شرایط كنونی بحران كم آبی در این استان را شدت بخشیده است.
محمد علایی افزود: خراسان رضوی با كسری 1.2 میلیارد مترمكعبی آبهای زیرزمینی در سالهای گذشته روبرو بود اما در پی اجرای 'طرح تعادل بخشی آبهای زیرزمینی' اكنون كسری آب در این استان به 800 میلیون مترمكعب در سال كاهش یافته است.
وی ادامه داد: به دنبال اجرای طرح تعادل بخشی آبهای زیرزمینی در دولت تدبیر و امید كسری مخازن آبهای زیرزمینی در خراسان رضوی با صرفه جویی بیش از 660 میلیون مترمكعبی در مصرف آب، بهبود یافته است.
علایی گفت: در قالب این طرح كه اجرای آن همچنان ادامه دارد اقداماتی همانند انسداد چاههای غیرمجاز، تغییر پروانه های بهره برداری، تجهیز چاههای كشاورزی به كنتورهای هوشمند و نقش تشكلهای قانونی و كشاورزی در مدیریت آب دنبال شده است.
وی افزود: خراسان رضوی در اجرای طرحهای تعادل بخشی آبهای زیرزمینی و همچنین كاهش افت آبهای زیرزمینی مقام اول را در سطح كشور به خود اختصاص داده است.
* انسداد 7400 حلقه چاه غیرمجاز
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان رضوی در ادامه گفت: در طول فعالیت دولتهای یازدهم و دوازدهم عملیات انسداد هفت هزار و 400 حلقه چاه غیرمجاز در این استان انجام شده است.
وی افزود: با این حال هم اینك تعداد چاههای غیرمجاز در سطح خراسان رضوی 10 هزار حلقه برآورد می شود و باید توجه داشت اگر از یك طرف چاهها را مسدود كنیم و از طرف دیگر چاه جدید حفر شود نتیجه ای مثبتی نخواهد داشت.
علایی ادامه داد: نصب كنتورهای هوشمند برای تمامی چاههای برقی كشاورزی از اقدامات طرح تعادل بخشی آبهای زیرزمینی در خراسان رضوی است. طبق دستور وزیر نیرو باید تا پایان امسال تمامی چاههای كشاورزی در بخشهای صنعت، شرب، كشاورزی و خدمات به كنتور هوشمند مجهز شوند.
* رشد 300 درصدی انسداد چاههای غیرمجاز
مدیر امور منابع شركت آب منطقه ای خراسان رضوی نیز گفت: بر اساس برنامه ریزی باید سالانه 300 میلیون مترمكعب از حجم برداشت غیرمجاز آب در این استان كاهش یابد تا میزان برداشت آب به حد استاندارد برسد.
غلامرضا ممدوحی افزود: دستیابی به كاهش افت آبهای زیرزمینی و كاهش برداشتهای غیرمجاز آب در قالب طرحهای تعادل بخشی دنبال می شود كه انسداد چاههای غیرمجاز، نصب كنتورهای هوشمند و اقدامات فرهنگی پیرامون مصرف بهینه آب از جمله برنامه های این طرح است.
وی ادامه داد: عملیات انسداد چاههای غیرمجاز در در دولت یازدهم نسبت به دولت دهم بیش از 300 درصد رشد داشته است. از ابتدای امسال تاكنون 400 حلقه چاه غیرمجاز در خراسان رضوی مسدود شده و تا پایان امسال این رقم به دو هزار حلقه چاه افزایش خواهد یافت.
لو تعداد چاههای مجاز را در خراسان رضوی 16 هزار و 100 حلقه عنوان و بیان كرد: این چاهها در بخش كشاورزی، شرب، صنعت، بهداشت وخدمات فعالند.
* 99 درصد چاهها هوشمندند
مدیر امور منابع شركت آب منطقه ای خراسان رضوی به طرح نصب كنتورهای هوشمند بر روی چاهها نیز اشاره و بیان كرد. این طرح سال 1387 برای نخستین بار در سطح كشور در خراسان رضوی اجرا شد و هم اكنون 99 درصد چاههای كشاورزی استان به سامانه هوشمند برای مهار اضافه برداشت مجهز شده اند.
وی افزود: به تدریج سایر چاههای مورد بهره برداری در استان خراسان رضوی نیز به سامانه هوشمند مجهز می شوند.
او به رشد چشمگیر عملیات نصب كنتورهای هوشمند بر روی كلیه چاههای برقی خراسان رضوی در دولت یازدهم اشاره و بیان كرد: در این مدت 9 هزار و 750 حلقه چاه با هدف كنترل و مدیریت منابع آب زیرزمینی مجهز به كنتور هوشمند شده اند.
وی گفت: با اقدامات انجام شده شاهد صرفه جویی قابل توجهی به میزان 660 میلیون مترمكعب در آبهای زیرزمینی خراسان رضوی هستیم كه نیمی از این آب به دنبال نصب كنتورهای هوشمند بر روی چاهها و نیمی دیگر از طریق انسداد چاههای غیرمجاز حاصل شده است.
3027/1858
مشهد- ایرنا- بر اساس گزارش وزارت نیرو هم اینك بحرانی ترین دشتهای آبی در گستره پهناور ایران متعلق به خراسان رضوی است زیرا افت سطح آبهای زیرزمینی در این استان از مرز خطرناك یك متر در سال هم عبور كرده است.
