به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري، بر اساس فرمان مورخ 22 اسفند 1358حضرت امام خميني (ره) به منظور تجليل و تكريم از شهدا و جانبازان و ايثارگران و خانواده هاي مكرم آنان بينياد شهيد انقلاب اسلامي تشكيل شد.
بنياد شهيد كه در ابتداي تاسيس يكي از ارگان ها و سازمان هاي وابسته به دولت بود و به عنوان يك نهاد انقلابي به انجام وظايف خود مي پرداخت، در خرداد 1359 با تصويب شوراي انقلاب به سازمان بهزيستي ملحق شد و پس از چندي با تصويب مجلس شوراي اسلامي در دي ماه 1359 از آن سازمان جدا شد و بصورت نهادي وابسته به نخست وزيري درآمد كه سرپرست آن با پيشنهاد نخست وزير و تاييد مقام معظم رهبري تعيين مي شد.
در طول جنگ تحميلي رسيدگي به امور جانبازان و ايثارگران بخش مهمي از فعاليت هاي بنياد را شكل مي داد كه با پايان يافتن جنگ در سال 1367 به منظور رسيدگي بهتر به امور جانبازان مسووليت اداره امور جانبازان با فرمان امام خميني (ره) به بنياد مستضعفان سپرده شد و نام اين نهاد به بنياد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامي تغيير يافت. در اين زمان محسن رفيق دوست رياست بنياد را بر عهده داشت. در سال 1369 همزمان با بازگشت آزادگان به آغوش ميهن اسلامي ستاد رسيدگي به امور آزادگان زير نظر رياست جمهوري تاسيس و امور مربوط به به رسيدگي به خانواده هاي آنان كه تا آن زمان تحت پوشش بنياد شهيد بودند به اين ستاد واگذار شد. در سال 1371 به پيشنهاد رييس جمهوري وقت و تاييد مقام معظم رهبري محمد حسن رحيميان به سرپرستي بنياد شهيد منصوب شد .
در سال 1381 پس از درخواست مسوولان نهادهاي ايثارگري و تاييد مقام معظم رهبري در تاريخ 8 بهمن 1381و طبق مصوبه شوراي عالي اداري در تاريخ19ارديبهشت 1383تجميع نهادهاي ايثارگري (سازمان جانبازان، ستاد امور آزادگان و بنياد شهيد) در ساختاري يكپارچه در بدنه دولت به تصويب رسيد و به اين ترتيب بنياد شهيد و امور ايثارگران فعلي شكل گرفت.
از نخستين روزهاي تاسيس بنياد شهيد تاكنون افرادي مسووليت رسيدگي به خانواده هاي شاهد، ايثارگر و جانباز را بر عهده داشتند كه از آن جمله مي توان به مهدي كروبي، محسن رحيميان، حسين دهقان پوده، مسعود زريبافان و محمد علي شهيدي محلاتي اشاره كرد.
** پايه هاي اوليه شكل گيري بنياد شهيد (1358-1371)
ايده اوليه تاسيس بنياد شهيد به سال 1342 و بعد از تظاهرات 15 خرداد بر مي گردد كه در آن زمان گروهي از روحانيون مبارز به فكر رسيدگي به وضعيت خانواده جانباختگان اين تظاهرات افتادند.
از اين رو در 22 اسفند 1358 بر اساس فرمان امام خميني بنياد شهيد تاسيس شد و حجت الاسلام مهدي كروبي براي رسيدگي به وضعيت خانواده هاي شهدا و همچنين رسيدگي به امور معلولين و آسيب ديدگان انقلاب به رياست آن انتخاب شد. او در سن 42 سالگي به رياست بنياد انتخاب شد و تا سال 1371در اين سمت باقي ماند. از اين رو كروبي نخستين رئيس بنياد شهيد است و طولاني ترين دوران رياست بنياد نيز به وي تعلق دارد.
از مهمترين وقايعي كه در زمان رياست كروبي روي داد، كشتار حجاج در مكه بود كه در روز 9 مرداد 1366 روي داد، اين واقعه به كشتار حجاج عمدتا ايراني كه شعارهاي سياسي موسوم به اعلان برائت از مشركين در طول مناسك حج واجب سر داده بودند، اشاره دارد.
** محمد حسن رحيميان و رياستش در بنياد شهيد (1371-1383)
پس از مهدي كروبي، محمد حسن رحيميان، روحاني هنرمند و ماهر در خط ثلث رياست بنياد شهيد را بر عهده گرفت. وي كه پس از كروبي طولاني ترين دوره رياست بنياد را داشت، در سال 1327 در محله دستگرد خيار واقع در جنوب غرب شهر اصفهان متولد شد و در قم به تحصيل حوزوي پرداخت.
رحيميان تا سال 1371 قائم مقام بنياد شهيد انقلاب اسلامي بود و در مرداد ماه همان سال يعني در سن44 سالگي با دريافت يك حكم از جانب هاشمي رفسنجاني به عنوان رئيس جمهور و حكم ديگر از جانب رهبري به عنوان نماينده ولي فقيه و از سوي رئيس جمهور وقت به عنوان رئيس بنياد شهيد منصوب شد. وي اين سمت را از سال 1371 تا سال 1383 تقريبا در حدود 12 سال بر عهده داشت. اكنون نيز با حكم مقام معظم رهبري، توليت مسجد مقدس جمكران را بر عهده دارد.
در دوره رياست رحيميان سازمان دهي جديدي در بخش هاي اقتصادي صورت گرفت. كل بخش هاي اقتصادي بنياد در سازمان اقتصادي كوثر و كل مجموعه هاي سياحتي در مجموعه سازمان فرهنگي سياحتي جمع شد. در اين دوره معاونت پژوهش و تبليغات به معاونت پژوهش و ارتباطات فرهنگي تبديل شد كه ماموريتش ترويج فرهنگ ايثار و شهادت بود.
پس از اينكه طرح تجميع نهادهاي ايثارگري (سازمان جانبازان، ستاد امور آزادگان و بنياد شهيد) در تاريخ 19 ارديبهشت 1383 به تصويب رسيد افرادي به منظور رياست بنياد شهيد انتخاب شدند كه از آن جمله مي توان به حسين دهقان، مسود زريبافان و محمد علي شهيدي اشاره كرد.
** حسين دهقان پوده (1383-1388)
پس از سال 1383 كه تجميع نهادهاي ايثارگري (سازمان جانبازان، ستاد امور آزادگان و بنياد شهيد ) اتفاق افتاد، حسين دهقان به دستور محمود احمدي نژاد به عنوان رئيس بنياد شهيد و امور ايثارگران انتخاب شد.
وي كه در سال 1336در شهرستان شهرضا متولد شد، داراي مدرك تحصيلي ليسانس و فوق ليسانس مهندسي متالورژي دانشگاه تهران و فوق ليسانس مديريت دولتي (ناتمام) مركز آموزش مديريت دولتي و دكتراي مديريت دولتي دانشگاه تهران است.
حسين دهقان پس از سالها حضور و خدمت در نيروهاي مسلح، در سن 47 سالگي به سمت رياست بنياد شهيد منصوب شد. وي از سال 1383 تا 1388 رياست بنياد را بر عهده داشت
از مهمترين اقدامات و فعاليت هايش در اين جايگاه مي توان به اموري نظير راه اندازي سازمان الكترونيك با هدف از بين بردن فاصله سازماني، سلسله مراتب اداري، تقويت و تمركز فعاليت ها در شهرستانها، پيگيري جدي موار خاص، كميسيون پزشكي، اشتغال، از كار افتادگي و مددكاري ايثارگران اشاره كرد.
وي معتقد بود با راه اندازي اتوماسيون شبكه و مددكاري، فضاي رفتاري جامعه نسبت به ايثارگران و حتي ايثارگران نسبت به خود تغيير مي كند. همچنين به تهيه و تدوين لايحه نظام جامع خدمت رساني به ايثارگران پرداخت.
برپايي نمايشگاه هنري از آثار هنرمندان ايثارگر، توليد فيلم و سريال با محوريت زندگي شهيدان عباس بابايي و مهدي زين الدين و روزهاي آغاز جنگ از جمله اقداماتي فرهنگي بود كه توسط معاونت پژوهش و ارتباطات فرهنگي بنياد در زمان رياست دهقان انجام شد. همچنين تشكيل بانك اطلاعات جانبازان و تقدير از شهداي زن و اعطاي نشان ملي ايثار به خانواده هاي شاهد، از جمله برنامه هايي بود كه در دوره رياست وي انجام شد.
سردار دهقان در دولت يازدهم، زمان رياست جمهوري حسن روحاني با اخذ 94.7 درصد راي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي وزير دفاع شد و در دولت دوازدهم اين سمت را به امير حاتمي واگذار كرد. وي با حكم رهبري به عنوان مشاور صنايع دفاعي منصوب شده است.
**مسعود زريبافان (1388-1392)
مسعود زريبافان كسي كه چهره رسانه اي زيادي ندارد و به ندرت نام او در رسانه ها ديده مي شود در دولت دهم، به جاي حسين دهقان به عنوان معاون رئيس‌جمهوري و رئيس بنياد شهيد و امور ايثارگران منصوب شد.
زريبافان در سال 1336در تهران به دنيا آمد و داراي مدرك كارشناسي ارشد شهرسازي و برنامه‌ريزي شهري است. وي عضو شوراي شهر تهران در دوره دوم بود، سپس در زمان انتخابات نهمين دوره رياست جمهوري در سال 1384، مسئوليت ستاد مردمي حمايت از احمدي‌نژاد را بر عهده داشت.
زريبافان در سن 48 سالگي رياست بنياد شهيد را بر عهده گرفت و از سال 1388 تا 1392 سكاندار اين نهاد بود. رياست وي از پر هياهوترين و حاشيه ساز ترين دوران رياست در بنياد شهيد بود.
عدم شفافيت مالي، وجود شائبه‌ها در بخش‌هاي اقتصادي بنياد و كشف اختلاس 15 ميليارد توماني از جمله اموري است كه در زمان رياست زريبافان در بنياد شهيد مطرح شد. بدين منظور طرح تفحص از بنياد شهيد بارها كليد خورد تا اينكه نمايندگان مجلس در20 خرداد ماه سال 92 با 129 رأي موافق، 28 رأي مخالف و 16 رأي ممتنع، طرح تحقيق و تفحص از بنياد شهيد و امور ايثارگران را تصويب كردند.
** محمد علي شهيدي (1392 تاكنون)
پس از مسعود زريبافان، حجت الاسلام محمد علي شهيدي محلاتي در سن 64 سالگي به رياست بنياد شهيد منصوب شد و همچنان به فعاليت خود ادامه مي دهد. وي در سال 1328 در شهرستان محلات به دنيا آمد و داراي تحصيلات حوزوي است.
از مهمترين اقداماتي كه در زمان رياست وي صورت گرفت مي توان به مواردي نظير پرداخت معوقات سال هاي 1376 تا 1392، 1393 تا 1394 و 1395 در 20 استان كشور، اجرايي كردن بيش از 80 درصد مواد و احكام قانون جامع خدمات رساني به ايثارگران، برگزاري اردوهاي زيارتي و سياحتي، برگزاري يادواره هاي ملي، استاني، شهرستاني و روستايي، پرداخت بيمه عمر و حوادث به ايثارگران، اجراي برنامه هاي قرآني و معارف اسلامي از سال 1392 تا پايان سال 1396 به منظور ترويج فرهنگ والاي ايثار و شهادت، اعطاي تسهيلات خود اشتغالي به ايثارگران، حمايت از كارآفرينان شاهد و ايثارگر، كمك به تامين مالي مجريان طرح‌هاي خود اشتغالي، تامين منابع مالي جهت فعاليت زير ساخت اشتغال و توانمندسازي شغلي ايثارگران اشاره كرد.
پژوهشم**م-ا**1552
تهران- ايرنا- بنياد شهيد و امور ايثارگران، بنياد دولتي است كه مسئوليت رسيدگي به امور ايثارگران و خانواده هاي شهدا را بر عهده دارد، پرداختن به اموري چون احياء، حفظ و ترويج فرهنگ شهادت در جامعه وزنده نگهداشتن ياد و نام شهيدان انقلاب اسلامي از مهمترين اهداف اين بنياد است.
