به گزارش ایرنا ، كارشناسان هشدار می دهند كه در صورت فقدان برنامه مناسب و تدابیر مطلوب ، استان اردبیل كه تاكنون به مرز بحران آبی نرسیده ، می تواند وارد آن شده و محیط زیست و زندگی ساكنان آن با مخاطراتی مواجه شود.
علی دولتی مهر ، مدیركل هواشناسی استان اردبیل در این زمینه گفت: اقلیم فصلی اردبیل كه در سالیان گذشته مرطوب و نیمه مرطوب بود به سبب بارش كم از نیمه مرطوب به نیمه خشك تبدیل شده است.
وی افزود: در پنج سال گذشته اقلیم استان بتدریج از حالت مرطوب به نیمه مرطوب تغییر پیدا كرده و هم اكنون نیز در مرز اقلیم نیمه خشك قرار دارد.
دولتی مهر با بیان اینكه تغییر اقلیم هشداری جدی می باشد، بیان كرد: تغییرات اقلیمی تاثیرات خود را با افزایش دما و كاهش نزولات آسمانی نشان می‌دهد و با وجود كوهستانی بودن استان اردبیل روند افزایش دما و ظهور این قبیل از تغییرات مشهود است.
وی بیان كرد: در استان اردبیل شیب تند افزایش دما تدوام دارد در حالی كه در بسیاری از نقاط دنیا این قبیل تغییرات اقلیم با شیب ملایم تری صورت می گیرد.
مدیركل هواشناسی استان اردبیل افزود: كمبود باران و برف مدت زمان خشك سالی در این استان را از چهار ماه خشكی به هشت ماه خشكی افزایش داده ضمن اینكه افزایش تبخیر و روند صعودی دما و افزایش وزش بادهای گرم جنوبی هم بیشتر شده است.
به گزارش ایرنا، این روند در كنار تاثیرات منفی كاهش ذخایر زیرزمینی آب موجب شده كه كشاورزان استان در سال های اخیر با مشكل خشكسالی مواجه شده و متحمل خسارت های قابل توجهی شوند.
كارشناسان معتقدند كه با وجود بروز خشكسالی های متوالی و كاهش سالانه بارش ها ، هنوز عمق خطر كمبود آب برای بسیاری از شهروندان و مسئولان استان احساس نشده و ضروری است كه در زمینه مصرف بهینه آب در بخش های مختلف آشامیدنی ، كشاورزی و صنعت فرهنگ سازی شود.
هر چند هنوز استان اردبیل چندان وارد مرحله بحران آب نشده، اما هشت شهر از 25 شهر استان اكنون با تنش آبی مواجه اند، اردبیل، نمین، عنبران، مشگین شهر، لاهرود، گیوی، خلخال و فخرآباد شهرهای گرفتار تنش آبی هستند و برخی از آنها در تامین كافی آب شرب مشكلاتی دارند.
مصرف بی رویه آب ازسوی شهروندان، هدر رفت آب در بخش كشاورزی، كمبود منابع آب های زیرزمینی ناشی از كمبود بارش و استفاده بی رویه كشاورزان ، ساماندهی نشدن چاه های غیرمجاز و تحقق نیافتن برنامه تغییر الگوی كشت از جمله عواملی هستند كه موجب بروز و تشدید تنش های آبی در استان اردبیل می شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اردبیل در این باره گفت: منابع آبی در این استان به سبب كمبود بارش و مصرف بی رویه آب بطور چشمگیری كاهش داشته و این در حالی است كه مصرف آب همچنان در استان با شیب تند بالا می رود.
بهروز ندایی افزود: بیشترین مصرف آب استان مربوط به بخش كشاورزی است و برای استفاده بهینه از آب در این حوزه باید اقدامات ضروری صورت گیرد.
اصغر سلیمان زاده ، مدیرعامل آب منطقه ای اردبیل هم گفت: در سال های اخیر 120 میلیون متر مكعب منابع آب این استان به دلیل استفاده نادرست هدر رفته است.
وی با بیان اینكه استان اردبیل با 100 میلیون متر مكعب كمبود آب مواجه است، اظهار داشت: روان آبها در استان هم به میزان 43 درصد كاهش یافته است.
مدیرعامل آب منطقه ای اردبیل اظهار داشت: روان آبها در سد یامچی 25 درصد ، در سد سبلان 59 درصد ، در سد قوری چای 82 درصد و سقزچی 56 درصد در طول یك سال كاهش داشته است.
سلیمان زاده با اشاره به كسری شدید منابع آب زیرزمینی در منطقه نیز گفت: ذخایر آب پنج سال آینده دشت اردبیل مصرف شده و این رقم به این معنی است كه اگر هم اكنون به مدت پنج سال آب مصرف نكنیم، منابع آبی به وضعیت اولیه می رسد.
او با بیان اینكه دشت اردبیل 632 میلیون متر مكعب كسری منابع زیرزمینی آب دارد، افزود: این وضعیت این دشت را در خطر فرونشست قرار داده و این دشت یكی از 355 دشت ممنوعه كشور است.
سلیمان زاده گفت: عوامل متعددی سبب كمبود آب در دشت اردبیل شده كه از آن جمله می توان به كاهش محسوس بارش ها در سال های اخیر ، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی ، حفر چاه های غیرمجاز و برداشت های اضافه از چاه ها برای مصرف كشاورزی اشاره كرد.
جواد زنجانی ، فرماندار اردبیل هم در این باره گفت: برداشت بی رویه آب از سفره های زیر زمینی در دشت اردبیل نگران كننده بوده و ضروری است برای جلوگیری از آن اقدام های موثرتری صورت گیرد.
وی اضافه كرد: فقدان نظارت كافی در برداشت از سفره های آب زیر زمینی و نبود مدیریت مناسب در این زمینه باعث ایجاد وضعیت بحرانی كنونی شده است.
وی اعمال مدیریت و برنامه ریزی برای حراست و احیای دشت اردبیل را بهترین راهكار موجود اعلام كرد و گفت: برنامه های محیط زیست و آب بدون تاثیرگذاری مسائل سیاسی باید به صورت منطقه ای و استانی اعمال شود و اگر در این زمینه سیاست گذاری درستی شود می توان بر مشكلات چیره شد.
زنجانی با بیان اینكه 90 درصد آب در حوزه كشاورزی مصرف می شود، افزود: برای رفع بحران های موجود در بحث آب باید كار را از كشاورزی شروع كرد و در این راستا با اصلاح الگوی كشت و شیوه های آبیاری می توان مصرف آب را در این بخش به حداقل رساند.
** چه باید كرد
كارشناسان و مسئولان امر با توجه به وضعیت نامطلوب آب در استان بر مقوله هایی چون نهادینه كردن مصرف بهینه آب در بین مردم ، تغییر الگوی كشت ، افزایش نظارت و اقدام های كنترلی در برداشت آب از منابع را از جمله راهكارهای مقابله با خشكسالی و كاهش شدید منابع آبی استان ذكر می كنند.
اكبر بهنامجو استاندار اردبیل گفت: برای رفع مشكل آب به لحاظ كمی و كیفی باید برنامه مدون تهیه شود و به نظر می رسد با برنامه ریزی می توان از صدمات ناشی از خشكسالی جلوگیری كرد.
وی اضافه كرد: انتقال آب از منابع جاری استان ، تغییر الگوی كشت ، جلوگیری از هدر رفت آب و ساماندهی چاه های غیرمجاز دشت اردبیل از جمله راهكارهای اساسی است كه با اجرای آنها می توان جلوی بحران آب و خشكسالی در استان را گرفت.
او با بیان اینكه رفع بحران آب اردبیل نیازمند زمان است، افزود: برخی از راهكارها نیازمند زمان اندك و برخی دیگر زمان بر است اما باید به جد پیگیری لازم در این زمینه صورت گیرد.
رضا كریمی ، نایب رییس كمیسیون كشاورزی مجلس و نماینده مردم شهرستان های اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی گفت: مهم ترین موضوع آب در استان به بخش كشاورزی مربوط می‌شود و نیاز است در این زمینه با استفاده از روش های جایگزین آبیاری نوین و روش های جدید، مشكلات موجود در این زمینه برطرف شود.
وی افزود: تغییر الگوی كشت محصولات كشاورزی راهكاری اساسی برای مقابله با خشكسالی است.
او اضافه كرد: مصرف بی رویه آب در بخش كشاورزی سبب افت آب های زیرزمینی شده و به همین دلیل نیاز است تمام دستگاه‌ها و مسئولان اجرایی با تعامل و همكاری های همه جانبه در راستای حل این مشكلات گام بردارند.
كریمی بیان كرد: ارائه تسهیلات و حمایت های لازم برای توسعه آبیاری نوین كشاورزی باید مورد توجه واقع شود، این موضوع برای ما حائز اهمیت بسیار بوده و تلاش بر این است كه با الگوسازی و فرهنگ سازی مصرف آب در راستای برطرف كردن مشكلات موجود گام برداریم.
وی برگزاری نشست های تخصصی آب ، فرهنگ سازی مصرف بهنیه آب و تغییر الگوی كشت را در بهینه سازی مصرف آب موثر دانست و افزود: دستگاه های اجرایی می توانند با مشاركت یكدیگر به بهینه سازی مصرف آب كمك كنند.
مدیرعامل آب منطقه ای اردبیل هم گفت كه برای حفظ و افزایش ذخیره آب در پشت سدها و نیز منابع زیرزمینی، تغییر الگوی كشت ، تغییر روش آبیاری، استفاده از گونه های كشاورزی كم مصرف آب، آبیاری قطره ای وتحت فشار برای افزایش راندمان آبیاری اقدامی ضروری است.
سلیمان زاده یكپارچه سازی اراضی ، كشت گلخانه ای و توسعه گلخانه های صنعتی و كشاورزی را در كاهش سهم آب كشاورزی موثر دانست و بیان كرد: در صورت اعمال این اقدامات می توان سهم آب كشاورزی را كاهش و سهم آب صنعتی را افزایش داد.
سلیمان زاده اصلاح مدیریت مصرف آب را ضروری خواند و گفت: با فرهنگ سازی توسط رسانه ها و نهادهای متولی می توان مصرف آب را مدیریت كرد.
وی با بیان اینكه جبران كسری سدها در كوتاه مدت امكان پذیر نیست، افزود: دلیل اصلی كسری مخازن سدها برداشت بیش از حد و در برخی مواقع 80 درصد بیشتر از ظرفیت برداشت با هدف تامین مصارف آب اشامیدنی است.
به گفته سلیمان زاده ، باید 20 درصد از منابع موجود آب هر منطقه مصرف و بقیه برای استفاده نسل های آینده و حفاظت محیط زیست نگهداری شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اردبیل نیز گفت: در استان هماهنگی های لازم بین دستگاه های اجرایی برای بهینه سازی مصرف آب صورت گرفته طوری كه جهاد كشاورزی آبیاری مكانیزه پنج هزار هكتار اراضی ، شركت آب منطقه ای اردبیل طرح شناسایی منابع آبی و منابع طبیعی اردبیل نیز نسبت به كاشت جنگل های حاشیه ای اقدام كرده است.
ندایی تغییر الگوی كشت ،كشت گیاهان دارویی ،كشت گلخانه ، تغییر الگوی فضای سبز ، بازنگری در طرح های نیمه تمام بخش كشاورزی ، كاهش مصرف آب كشاورزی و كاهش مصرف آب در فضای سبز به میزان 30 درصد را از جمله راهكارهای لازم برای بهینه سازی مصرف و حفظ ذخیره آب ذكر كرد.
6016/7110
اردبیل - ایرنا - تنش های آب و هوایی، مصرف بی رویه آب و كاهش ذخایر زیرزمینی آب، استان اردبیل را در مسیر حركت به سمت اقلیم خشك قرار داده و برای مقابله و مدیریت این پیامد منفی؛ صرفه جویی، مدیریت مصرف بهینه منابع آبی و تغییر در الگوهای كشت ضروری است.
