به گزارش ایرنا، یكی از رشته های صنایع دستی منسوخ شده در استان كرباس بافی نام دارد. این هنر دست در گروه نساجی سنتی قرار دارد كه عمدتا توسط زنان خانوار بافته می شد. از شكل گیری این هنر در استان به تاریخ مشخصی نمی توان اشاره كرد، اما با توجه به نمونه های باقی مانده و كاربردهای متنوعی كه برای آن وجود داشته است، قدمت آن را متعلق به دوران ایلخانی می دانند.
اما برابر شواهد موجود رشته كرباس بافی به دلیل توسعه صنعت و تكنولوژی و همینطور در دسترس بودن سایر محصولات نساجی از حدود 50 سال قبل بطور كامل در استان منقرض و منسوخ شده است.
بافندگان كرباس بافی با استفاده از دستگاه های ساده چوبی به نام دستگاه دو وردی نساجی كرباس، تارهای مربوطه را با عرض 35 تا 70 سانتی متر و به طول دلخواه كه تا 80 متر در نوسان بود، چله دوانی می كردند و پس از آن به علت لزوم ظرافت و نازكی برای این پارچه سنتی ورت بندی می كردند.
یك كارشناس صنایع دستی در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: ماده اولیه تهیه كرباس پنبه است، از پنبه به دلیل نرمی، مقاومت و سهل الوصول بودن در تهیه و خلق این هنر استفاده می شد.
رضا طاهرپور با بیان اینكه بافندگان این پارچه به طور عمده زنان خانه دار بودند، افزود: كرباس بوسیله دستگاه های ساده و دو وردی نساجی به عرض 35 تا 70 سانتی متر بافته می شود و تار و پود آن از نخ پنبه ای دست ریس است. طول چله از 20 تا 80 متر در نوسان است و به نیاز بافنده بستگی دارد.
وی تصریح كرد: جایگاه نصب دستگاه بر روی گودالی بود كه بافنده بتواند با بهره گیری از پاهای خود ورت ها را در زمان های دلخواه به حركت در آورد
طاهر پور ادامه داد: مواد اولیه مصرفی در تار و پور كرباس عكس سایر محصولات پنبه ای با استفاده از چرخ های نخ ریسی بصورت كاملا دستی به صورت رشته های نازك و ضخامت دلخواه بافندگان ریسیده می شد و سپس با استفاده از مواد رنگ دار گیاهی از قبیل پوست انار، گردو و برگ مو رنگ آمیزی و پس از شست و شو بصورت كلاف یا گلوله آماده كار می شد.
وی با بیان اینكه طرح ها و نقوش كرباس اغلب راه راه بود، اظهار داشت: كرباس های تولیدی در ابتدا بعنوان پوشاك زنان و مردان طبقات میانی و ضعیف استان مورد استفاده قرار می گرفت، اما با پیشرفت سایر منسوجات صنعتی كم كم به مصارف دیگر نظیر روكش لحاف، تشك، پتو و آستردوزی تبدیل شد.
این كارشناس صنایع دستی خاطرنشان كرد: در حال حاضر این هنر دستی كاملا منسوخ و تقریبا تكنیك بافت این محصول نیز به فراموشی سپرده شده است.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری نیز با تایید منسوخ شدن هنر كرباس بافی در استان به ایرنا گفت: در حال حاضر كارگاه و یا فعالانی كه به این رشته صنایع دستی مشغول باشند در استان وجود ندارد.
مهرداد رئیسی ادامه داد: احتمال دارد در برخی روستاها هنوز زنان خانواده به این حرفه مشغول باشند اما تاكنون هنرمند فعالی در این حوزه شناسایی نشده است.
وی فراگیر نبودن استفاده از تولیدات این صنایع دستی را از علل منسوخ شدن آن برشمرد و گفت: ورود تكنولوژی و پارچه های جدید به زندگی افراد، عدم استقبال مردم و نبود كاربری لازم برای تولیدات این حرفه سبب شده تا این رشته به دست فراموشی سپرده شود.
رئیسی در خصوص اقدامات صنایع دستی استان در خصوص احیای این رشته خاطرنشان كرد: هنوز اقدامی در این خصوص انجام نگرفته و باید در ابتدا بررسی شود كه آیا زمینه احیای این رشته در استان وجود دارد یا خیر.
با این توضیحات باید گفت حكایت صنایع دستی برغم آمیختگی با تار و پود فرهنگی ایران زمین، داستانی سرشار از بی مهری و فراموشی است.
نبود امكانات حمایتی و متعاقب آن نبود مواد اولیه مرغوب در تولیدات فنی محصولات صنایع دستی و از همه مهمتر نبود آگاهی مردم نسبت به اهمیت فرهنگی و هنری این گونه آثار و تولیدات موجب شده تا بسیاری از كارگاه های تولید صنایع دستی با تعطیلی روبه روبه شود و مردم بیشتر به خرید برخی از اشیای دكوری صنایع دستی روی آورند.
طی سالیان اخیر به همت دولت تدبیر و امید اقداماتی در خصوص احیای صنایع دستی منسوخ شده انجام گرفته است. هنرمندان چهارمحال و بختیاری تاكنون در رشته های احجام فلزی، نمد، قفل و انبر فولادی موفق به كسب نشان یونسكو شده اند و همچنین 9 رشته گلیم بافی، خورجین بافی، ساخت عروسك محلی بازبازك، بافت چوخا، بافت عروسك لیلی، قالی بافی محلی و آهنگری سنتی چهارمحال و بختیاری در فهرست ملی آثار معنوی به ثبت رسیده است.
با این وجود در كنار منسوخ شدن هنر كرباس بافی، 13 رشته از صنایع دستی این استان یا فراموش شده و یا در حال فراموشی است كه می طلبد مسئولان با تلاش و حساسیت بیشتری برای حفظ و احیای هنرهای دستی استان همت كنند.
گزارش از خاطره حسین زاده
7363/6021
شهركرد- ایرنا- «كرباس بافی» از هنرهای دستی چهارمحال و بختیاری كه قدمت آن به دوره ایلخانی پیوند زده می شود، دیر زمانی است كه منسوخ و به طور كلی به دست فراموشی سپرده شده است.
