حصير گيلان، زير پاي حصيربافان كشور

لئو تولستوي نويسنده شهير روس معتقد است به همان‌سان كه سخن، افكار و تجربيات انسان‌ها را انتقال مي‌دهد، هنر نيز احساسات را منتقل مي كند و از اين رو ، سخن و هنر به هم مي مانند؛ همين سبب موجب مي شود تا هنرها گاه چنان بر دل نشينند كه جمعيت كثيري را به تماشا گرد آورد.
خمام كه در واقع خم آب بوده و در مرور زمان به خمام تبديل شده، نزديكترين شهر به مركز استان گيلان است و روستاهايش يكي پس از ديگري مامني براي گردشگران فرهنگي مي شود بطوريكه پس از شيجان كه به همت دولت تدبير و اميد به عنوان روستاي بدون بيكار معرفي شد و آلاچيق درختي اش شهرتي فراتر از مرزها يافت؛ امروز فشتكه آن، هنر مردمان اين سرزمين را در حصيربافي در گستره كشور نمايان مي سازد.
موسم تابستان كه مي شود عطر شالي فضاي آشنايي براي گردشگران مي سازد و در كناره هاي جاده هاي روستايي خمام پهن شدن گياه لي كه از آن حصير مي بافند، نشان از اشتغال دارد و زناني كه دسته دسته دور هم نشسته اند و حصير مي بافند، تصوير خوشايندي در ذهن ثبت مي كنند.
زنان بر در خانه ها ، روسري ها را بر سر گره زده و خوشه هاي برنج را نيز گره مي زنند و برخي حصير مي بافند؛ گويا نماد شهر با هنرهاي سنتي عجين شده چراكه اگر در شرق گيلان درها رو به باغ هاي پرتقال باز مي شود، در خمام زنان مي بافند و بر در و ديوار خانه هايشان دست ساخته هاي رنگي حصيري آويزان است.
آسيه خوباني يكي از هنرمندان حصيرباف است كه به همراه ديگر بانوان هنرمند در حال بافت دست ساخته هاي حصيريست، او توضيح مي دهد: لي گياهي خود رو و محلي است كه در اين منطقه به وفور يافت مي شود و زنان اين سرزمين نسل به نسل آموخته اند كه اين نعمت خدادادي را به هنر برآورند و امروز زمينه اشتغالزايي خود و فرزندانشان را با آن فراهم كنند.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري گيلان نيز مي گويد: فشتكه خمام نخستين روستا در حوزه صنايع دستي استان است كه به ثبت ملي رسيده و ميزبان برگزاري جشنواره ملي حصير بافي است.
رضا عليزاده در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: توانمندسازي در حوزه صنايع دستي، توسعه زمينه هاي توليد و عرضه اين محصولات همراه با ايجاد تاسيسات اقامتي و پذيرايي مختلف در قالب بوم گردي، شرايط جديدي را براي عرضه خدمات گردشگري در روستاهاي استان محقق مي سازد.
وي يادآور شد: ثبت ملي روستاي فشتكه در راستاي تحقق اهداف اقتصاد مقاومتي و توجه به پتانسيل هاي جوامع روستايي و سوق دهي آنها به سوي افزايش نرخ اشتغال و توليد در دستور كار اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري گيلان قرار گرفت.
عليزاده با بيان اينكه روستاها توان مناسبي براي اجراي طرح هاي اقتصادي زودبازده با قابليت خوداتكايي دارند، صنايع دستي را ركني اثرگذار در تحقق اين مهم عنوان و خاطرنشان كرد: در بسياري از روستاهاي گيلان توليد صنايع دستي مرسوم است و مواد اوليه آن بصورت طبيعي تامين مي شود.
عليزاده حصير را نمونه بارز موضوع فوق دانست و گفت: حصيربافي از صنايع دستي مهم برخي روستاهاي گيلان به ويژه در پائيز و زمستان است كه ماده اوليه آن نوعي گياه جنگلي كوچك (در زبان محلي به نام لي) است كه در حاشيه همين روستا مي رويد.
وي فشتكه خمام را روستايي ممتاز در بحث توليدات حصيري دانست و بيان كرد: با توجه به ظرفيت و توانمندي اين روستاي نمونه گردشگري، ثبت ملي حصير فشتكه به انجام رسيده است.
وي با بيان اينكه هنرمندان اين روستا در كشور فعاليت هاي بزرگي در قالب نمايشگاهي و كارگاهي انجام مي دهند، گفت: تلفيق جاذبه هاي طبيعي و گردشگري روستاي فشتكه با توانمندي هاي حوزه صنايع دستي، موجبات حضور بيشتر گردشگران در اين منطقه و رغبت افزايي بخش خصوصي براي سرمايه گذاري شده است.
عليزاده يادآور شد: ايران در كنار كشورهايي همچون ژاپن و مكزيك يكي از 16 كشور توليدكننده‌ حصير به شمار مي‌رود.
فشتكه در دهستان چاپارخانه بخش خمام از توابع شهرستان رشت است و در راه اصلي جاده رشت - انزلي قرار دارد. جشنواره ملي حصير عصر امروز (پنجشنبه پانزدهم شهريورماه) در جاده رشت انزلي منطقه آزاد انزلي(خمام)فشتكه اول برگزار مي شود.
نخستين محموله حصير استان گيلان نيز با ارزش اقتصادي هفت هزار دلار شامل 10 هزار قطعه، مهرماه سال 95 به كشورهاي حاشيه خليج فارس صادر شد.
2 هزار و 200 هنرمند استان در رشته حصيربافي فعاليت مي كنند و بيشترين محصولات حصيري گيلان در شهرستان هاي انزلي ، رشت ، لاهيجان و لنگرود توليد مي شود.
سبدبافي و حصيربافي به عقيده بسياري از محققان پس از سنگ تراشي، قديمي ترين هنر و صنعتي است كه انسان با آن آشنايي يافته و همچنين اين هنر، منشأ بسياري از صنايع دستي ديگر از جمله پارچه بافي، گليم بافي، بامبوبافي، سفالگري و كوزه گري است.
به گفته برخي محققان، بافتن گليم و قالي و انواع پارچه ها از روي سبد بافي و حصيربافي اقتباس شده و قديمي ترين نمونه دستباف به حدود شش هزار سال قبل تعلق دارد.
به گزارش ايرنا، حصيرهاي ساخت گيلان و ساير نواحي شمال ايران طرح هاي هندسي دارند كه از بافت ني طبيعي يك رنگ پديد مي آيند. حصير در اندازه ها و شكل هاي مختلف بافته مي شود و مصارف گوناگوني همچون زنبيل، كلاه، سفره، سبد، آبكش و زيرداغي حصيري است كه تقريبا در تمام منازل گيلاني يافت مي شود و امروز همين هنرصنعت توانسته در ميان رقابت جهاني خود را به عنوان طرحي مدرن در ليست طراحان دكوراسيون معروف امروزي در جاي جاي جهان به نقش بكشد.
از 90 رشته صنايع دستي گيلان، 71 رشته فعال است و تاكنون شش هزار و 300 هنرمند هنرهاي سنتي و صنايع دستي استان بيمه شده اند.
1881 / 2007