محسن وزیری مقدم طراح، نقاش و مجسمه‌ساز، از افراد موثر در جنبش نوگرایی در نقاشی معاصر ایران است كه در سال‌های اخیر به دلیل مشكل بینایی كمتر كار كرد، اما همچنان تا بامداد جمعه شانزدهم شهریور ماه كه در سن ۹۴ سالگی درگذشت، دغدغه اش تجربه های بدیع در نقاشی و مجسمه سازی بود.
وی از نخستین دانش‌آموختگان دانشكده هنرهای زیبا دانشگاه تهران بود كه برای آشنایی و درك بیشتر آثار هنری مدرن به اروپا اعزام شد و در بازگشت به وطن،با ترویج برداشت های خود از هنر مدرن پایه های جبش نوگرایی در نقاشی معاصر ایران را به همراه هم نسل های خود بنا كرد.
جنبشی كه با آغاز دوره ی دوم پهلوی تحت تاثیر جریان های جدید سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پدید آمد.
تأسیس دانشكده هنرهای زیبای تهران،گشایش نگارخانه هایی نظیر تالار قندریز، نشریه خروس جنگی، آغاز فعالیت بینال تهران در كنار اعزام فارغ التحصیلان دانشكده هنر به كشورهای اروپایی و آشنایی آنان با مكتب های هنری مدرن از مهمترین عوامل موثر شكل گیری جنبش «نوگرا» در نقاشی معاصر ایران شد.
آشنایی با آثار هنر مدرن، فكر رهاشدن از قیود سنتی را در میان نقاشان نسل جدید پدیدار كرد و بدین ترتیب به نفی قالب های هنر رسمی پرداختند و اولین جدال جدی میان نگارگران سنتی و مكتب كمال الملكی و هنرمندان مدرن در محافل و مجالس هنری در گرفت.
وزیری‌مقدم را به سبب از میان بردن شیوه‌های آموزشی كهنه در هنرآموزی و حذف شیوهٔ كمال‌الملكی در دانشكده هنرهای زیبا از پیشگامان هنر مدرن ایران می‌نامند.
وزیری در تمامی دوران فعالیت هنری خود در حال تحول بود و این مسیر از راه تجربه میسر می شد به نحوی كه در اولین گام نقش اندازی های شنی و سپس دوره تازه آثار وزیری نقش برجسته های فلزی هستند كه در آن به ساختمان فضا، نظم فرمها و ریتم توجه شده است.
در نهایت تحول آثار وزیری با پیدایش مجسمه های چوبی كه اجزای آن با پیچ و مهره به هم متصل شده اند، به بلوغ می رسد و به مجسمه های مفصلی متحرك تبدیل می شوند كه مخاطب در آن به مشاركت گرفته می شود و می تواند در اثر هنری دخالت داشته باشد.
آثار این دوره یكی از پربارترین دوران كاری وزیری است و در گالری های گوناگون به نمایش در می آیند.
رویین پاكباز در كتاب پیشگامان هنر ن‍وگ‍رای ایران نیم قرن كار هنری محسن وزیری مقدم چنین نوشته است: «در واقع، سیر تحول هنر او از نخستین تجربه‌های شكلنمایی تا آخرین تكه چسبانی‌های انتزاعی، نشانه‌هایی از تنوع اندیشه و روش پیشگامان هنر مدرن را در خود دارد و از همین رو نیز گونه‌گون به نظر می‌آید، وزیری والاترین ارزش‌های سنت مدرنیسم را در هنر انتزاعی یافته و بر این باور است كه با زبان فرم و رنگ ناب می‌توان مفاهیم عمیقی را بیان كرد كه امكان ارائه آن‌ها در روش‌های بازنمایی طبیعت‌گرایانه وجود ندارد.»
محمد میرفندرسكی استاد دانشگاه معماری كمبریج انگلستان درباره وزیری مقدم گفته است: «او فیلسوف ایماژ است و اثرش را برای مصرف خلق نمی‌كند، برای آموزش و پدید آوردن بهترین خلق آثارش تلاش كرده است و هیچ گاه راضی نمی‌شود، تكرار نمی‌شود.»
وزیری مقدم با رویكردی مدرنیستی و سبكی شخصی، آثاری بدیع و منحصر به فرد خلق كرد و تنها نقاش ایرانی است كه موزه هنرهای مدرن نیویورك (MOMA) اثرش را بدون واسطه خریداری كرده‌است.
وزیری مقدم در فروش آثارش بسیار سخت گیر بود و در گلایه به شرایط حاكم بر بازار هنری گفته است: «كارهای ام را نمی‌فروشم، نقاشی ابزار احتكار یكسری دلال شده كه تا هنرمند بمیرد، تابلو را به ۱۰ برابر قیمت بفروشد و پولدار شوند، یك مشت میلیارد و پولدار كه یك زمانی زمین می‌خریدند حالا تابلوی نقاشی می‌خرند.»
محسن وزیری مقدم به شكلی كاملاً اتفاقی هنگام گردش و تفریح و بازی در ساحلی شنی، متوجه ماسه‌ها و كنتراست آن‌ها با پوست روشن بدن می‌شود و می‌كوشد با ماسه‌ها روی بوم و با حركت انگشتان، به جای استفاده از قلم مو، به كمپوزیسون‌هایی نو دست یابد و در این مواجه اثر انگشتانش را به امضای خود تبدیل می كند.
محسن وزیری مقدم متولد سال ۱۳۰۳ است و اولین نمایشگاه او در سال ۱۳۳۱ در انجمن ایران و آمریكا برگزار شد و پس از آن برای ادامه تحصیلاتش به ایتالیا رفت.
محسن وزیری مقدم با رویكردی مدرنیستی و سبكی شخصی، آثاری بدیع و منحصر به فرد خلق كرده است و در دهه چهل و پنجاه با برپایی نمایشگاه های متعددی در ایران و كشورهای مختلف دنیا به ویژه به خاطر حضورش در سه دور بینال ونیز نام خودش را به عنوان یكی از خلاق ترین و پر كارترین نقاشان معاصر ایران ماندگار كرد و در سال ۲۰۰۶ شخصیت سال اروپا شد.
كتاب های «شیوه طراحی»، «راهنمای نقاشی»، و «طراحی» از جمله تالیفات این هنرمند است.
وزیری مقدم صبح روز جمعه (۱۶ شهریور ماه) در سن ۹۴ سالگی در ایتالیا درگذشت.
منابع:
پیشگامان نقاشی نوگرا- سید رسول معرك نژاد
پیشگامان هنر ن‍وگ‍رای ایران-رویین پاكباز
آثار محسن وزیری مقدم در موزه هنرهای معاصر- بخارا
فراهنگ**9031** 1418
تهران-ایرنا- جمعه مردی از جهان خاكی رفت كه به سنت - مدرنیسم تا به آخر عمر پایبند ماند و سیر تحول خطی در آثارش از آغاز تجربه نقش اندازی های شنی و گذار از نقش برجسته های فلزی در نهایت به مجسمه های مفصلی متحرك رسید تا روش های بداهه و محاسبه با رفتارهای شهودی و عقلانی اعجاز آفریند.
