تالاب یا دریاچه بختگان یكی از اكوسیستم های ارزشمند كشور در استان فارس است كه زمانی زیستگاه و یا محل زمستان گذرانی پرندگانی همچون فلامینگو، درنا، كبوتر دریایی، آب چلیك، مرغابی و انواع غاز بود اما امروزه به دلایل مختلفی از جمله محدود شدن منابع آبی بالادست به علت احداث چندین سد بخش زیادی از آن خشك شده است.
منشا آب بختگان رودخانه سیوند است، این رودخانه در داخل دره ای به همین نام جریان دارد. سیوند نام روستایی بزرگ و خوش آب و هوا در مسیر راه شیراز به اصفهان (در میانه راه تخت جمشید به پاسارگاد ) است، سیلاب رود سیوند در انتهای مسیر خود به رود كُر پیوسته و از آن جا به دریاچه بختگان می ریزد كه احداث سد درودزن سبب كاهش ورودی آب این رودخانه به دریاچه بختگان شده است.
در این میان تغییر اقلیم نیز بی تقصیر نیست و در وضعیت كنونی تالاب بختگان نقش دارد از این رو سازمان حفاظت محیط زیست از حدود یك سال گذشته با همكاری وزارت نیرو، جهاد كشاورزی و برنامه عمران ملل متحد ( UNDP ) در حال تهیه یك برنامه همكاری مشترك است كه به گفته ابوالفضل آبشت مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران، پروپوزال آن تهیه و در كمتر از یك ماه پیش به صندوق سازگاری تغییر اقلیم سازمان ملل ارسال شد كه تعیین تكلیف آن در ماه اكتبر با تشكیل جلسات شورای صندوق، مشخص خواهد شد.
صندوق بین المللی سازگاری تغییر اقلیم (AF) از نهادهای سازمان ملل متحد است كه در سال 2001 برای تامین مالی پروژه‌ها و برنامه‌های سازگاری كشورهای در حال توسعه عضو پروتكل كیوتو كه در برابر اثرات ناشی از تغییرات آب و هوایی آسیب پذیر هستند، تاسیس شد.
***سازمان محیط زیست و حفاظت از بختگان
آبشت روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: حفاظت از تالاب بختگان همواره مورد توجه سازمان حفاظت محیط زیست بوده و علاوه بر ارسال پروپوزال به صنذوق سازگاری، همچنین برای این كار یك مشاور بین المللی، ملی و محلی انتخاب شده است .
آبشت اظهار داشت: این یك پروژه به ارزش حدود 10 میلیون دلار است و اكنون باید با دهها و شاید صدها پروپوزالی كه از سراسر دنیا به این صندوق ارسال می شود رقابت كند و اگر بتوانیم آنها را قانع كنیم تا از منابع صندوق بهره ببریم جای خوشحالی دارد.
آبشت توضیح داد: اساسا كمك مالی سازمان ها و صندوق های بین المللی به كشورهایی كه از لحاظ مالی بسیار ضعیف هستند، معمول است. بنابراین، این ماجرا بسیار رقابتی است؛ اینكه صندوق به این نتیجه برسد كه آیا كشور هدف جایی هست كه بتواند منابع خودش را هزینه كند بسیار مهم است.
آبشت با تاكید بر این كه تصویب پروپوزال مورد نظر مستلزم چندین بار رفت و برگشت خواهد بود افزود: خوشحال می شویم اگر این اتفاق بیفتد چون پروژه بزرگ سه تا چهار ساله است كه تمام دستگاه های مرتبط با هم همكاری می كنند و از ابتدای امر نیز با هم یك برنامه مشترك تهیه كردند و در مرحله اجرا هم باید به صورت مشترك عمل كنند.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: اما تا جایی كه می دانم پروپوزال یاد شده شاید كمتر از یك ماه است كه به صندوق سازگاری ارسال شده و بررسی آن زمان بر است.
وی در پاسخ به این كه آیا رسیدگی به وضعیت تالاب بختگان در انتظار كمك خارجی است، گفت: در این فاصله سازمان محیط زیست نیز بیكار ننشسته و برنامه های خود را جلو می برد، در این راستا برنامه مدیریت جامع تالاب بختگان با رویكرد زیست بومی تهیه و نهایی شده و به زودی در شورای برنامه ریزی توسعه ای استان فارس تصویب می شود.
آبشت اظهار داشت: تمام دستگاه ها و جامعه محلی طی چند كارگاه مشاركتی این برنامه را تهیه كردند و در زمان اجرا نیز هر دستگاه متولی اجرای وظیفه مربوط به خود می شود كه این وظایف در برنامه مدیریت جامع تالاب بختگان تعیین شده است.
*** همكاری بین المللی برای احیای تالاب بختگان اتفاق جدیدی نیست
همچنین مسعود باقرزاده كریمی معاون امور تالاب ها و پارك های ملی دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: سازمان محیط زیست برنامه های حفاظتی مشترك زیادی با سازمان ها و صندوق های بین المللی دارد و همكاری برای احیای تالاب بختگان نیز اتفاق جدیدی نیست.
وی افزود: به عنوان مثال طرح حفاظت از تالاب های ایران یك پروژه مشترك با برنامه عمران ملل متحد است به این صورت كه یك پروژه مشترك با برنامه عمران ملل متحد یا با هر صندوق دیگری مثلا جایكا تعریف می شود و بعد به صورت مشترك روی آن موضوع كار می كنیم، در این میان مقداری آنها تامین اعتبار می كنند و مقداری ما ، آنها كارشناس می فرستند ما هم می فرستیم این یك رویه مرسوم است و تا الان چند مورد انجام شده است، پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و حفاظت از زاگرس مركزی هم از این نوع همكاری ها است.
وی با اشاره به اینكه در هیچ یك از این همكاری ها مساله واگذاری و یا شانه خالی كردن از مسوولیت نیست، گفت: درباره تالاب بختگان نیز شرایط به همین صورت است، قرار است در خصوص حوضه آبریز بختگان كاری مشترك با برنامه عمران ملل متحد و به صورت خاص با كنوانسیون تغییرات آب و هوا به لحاظ منابع، مصارف آب، حقابه ها، مشاركت دادن مردم در حفظ تالاب با محوریت احیای تالاب بختگان انجام شود.
باقرزاده كریمی افزود: چون ادعا می كنیم بخشی از خشك شدن تالاب بختگان به علت تغییر اقلیم است برای همین تلاش می كنیم بتوانیم از منابع كنوانسیون تغییرات آب و هوا استفاده كنیم.
معاون امور تالاب ها و پارك های ملی دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: اكنون به علت محدود كردن منابع آبی بالادست تالاب بختگان و نرسیدن حقابه به آن بخش زیادی از تالاب خشك شده كه در این میان تغییر اقلیم هم وضعیت را تشدید كرده است.
علمی 9014**2017
تهران- ایرنا- اهمیت حفاظت از تالاب بختگان، سازمان حفاظت محیط زیست را بر آن داشته است كه با همكاری برنامه عمران ملل متحد، وزارت نیرو و جهاد كشاورزی، پروپوزالی را با عنوان سازگاری با تغییراقلیم در حوضه این تالاب، تهیه و به صندوق بین المللی سازگاری تغییر اقلیم ارسال كند.
