به گزارش ایرنا، تعزیه كه اجرای آن در ماههای محرم و صفر به اوج خود می رسد، به سبب اینكه در دل اجرا كنندگان آن جای دارد بر دل مخاطبان نیز می نشیند و به همین دلیل در طول قرنها به حیات خود در جای جای ایران ادامه داده است.
این آیین همواره با فرا رسیدن ماه محرم در میادین و محل های پرتردد شهر قزوین به نمایش گذاشته می شود و سوگ و عزای عمومی برای شهادت اهل بیت پیامبر(ص) و سید و سالار شهیدان را در قالب هنر به نمایش می گذارد.
در این مراسم شبیه خوانان یا تعزیه گردانان با اشعار و سخنانی كه به زبان های فارسی و تركی قرائت می شوند و با پوشیدن لباس ها و آلات رزم توجه بسیاری از مردم و رسانه ها حتی در سطح وسیع تری افراد سایر كیش ها و مذاهب را نیز به آین هنر جلب می كنند.
**قزوین از جهت اشعار و اجرا از قطب های اصلی هنر تعزیه خوانی است
مدیركل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری قزوین در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: قزوین به دلیل آن كه در دوره تثبیت حاكمیت صفویه به عنوان پایتخت كشور معرفی شد، خاستگاه بسیاری از آیین های ماندگار در عرصه های فرهنگی و اجتماعی و از جمله تعزیه است .
محمدعلی حضرتی افزود: در قزوین از نظر متن و نسخه ها شاعران فراوانی برای مجالس تعزیه می سرودند و هم در مقام اجرا، تعزیه گردانان و تعزیه خوانان مطرحی در این شهر بوده اند كه به این هنر نمایشی استمرار بخشیده اند.
وی اضافه كرد: این جایگاه قزوین طوری بوده كه بخش عمده ای از تعزیه خوانان تكیه دولت تهران در دوره قاجاریه از قزوین و طالقان كه در آن زمان جزو قزوین بود، برخاسته بودند
وی از عبدالكریم جناب به عنوان یكی از بزرگترین تعزیه خوانان قزوینی یاد كرد كه شاگردان فراوانی چون مرحوم ابوالحسن اقبال آذر در مكتب آوازی او تربیت شدند.
حضرتی گفت: اكنون نیز شیوه های تعزیه قزوین از شیوه های اصیلی تبعیت می كند كه با وجود بدعت های زیادی كه در طول زمان ایجاد شده هم در تعزیه سوار و هم پیاده حرف های زیادی برای گفتن دارد.
وی با بیان اینكه این هنر هنوز هم با گذشت دوره های مختلف جایگاه خود را حفظ كرده ، گفت:در طول زمان هر پدیده فرهنگی خود را با زمان سازگار می كند و تعزیه هم توانسته این سازگاری را ایجاد كند به گونه ای كه در گذشته به صورت خانگی و در مركز میدان های شهری و اكنون نیز در فضاهای بزرگی چون سالن شهید بابایی، مجموعه تختی، خانه شهید بابایی و روستاهای پیرامون از جمله زرجه بستان، بكندی، حصار خروان و اسفرورین برگزار می شود.
حضرتی با بیان اینكه قزوین با وجود چنین سابقه تاریخی از فضای استاندارد برای اجرای تعزیه برخوردار نیست افزود:سال ها است كه تاكید كرده ام یك سالن چند منظوره برای اجراهای مختلف نمایشی از جمله تعزیه بیش از پیش برای قزوین ضروری است.
**140مجلس نسخه تعزیه در ایران وجود دارد
یكی از تعزیه گردانان قدیمی قزوین با اشاره به وجود 140مجلس نسخه تعزیه در ایران گفت:این نسخ هر كدام به یك داستان اختصاص دارد كه البته می تواند دینی هم نباشد كه از جمله آنها داستان های موسی و شبان، امیر تیمور و شمعون یهودی است كه امروزه با توجه به گسترش هنرهای نمایشی اینگونه موضوعات تعزیه دیگر اجرا نمی شود و تعزیه امروزی بیشتر در عزای اهل بیت عصمت و طهارت( ع ) خصوصا با موضوع نهضت عاشورا اجرا می شود.
حسین زمانی كه تعزیه خوانی در خانواده وی به صورت نسل به نسل انتقال یافته است با اشاره به قدمت تعزیه افزود:هنر تعزیه خوانی در قزوین قدمت كهنی داشته و از همان زمان صفویه كه شروع رسمی آن در قزوین به عنوان پایتخت كشور بود شكل گرفت.
وی اضافه كرد: با توجه به ترك زبان بودن حاكمان صفویه قزوین هم در تعزیه فارسی و هم تركی از قطب ای اصلی این هنر بوده و این هنر از اینجا به زنجان سرایت كرد.
زمانی ادامه داد: تعزیه، در دوره قاجاره با ورود اساتید بزرگ متحول شده و موسیقی وارد آن شد تا جایی كه اكنون بسیاری از اساتید این هنر نمایشی متعقدند 65درصد تعزیه در موسیقی آن نهفته است.
وی افزود: این هنر نمایشی علاقمندان زیادی داشته و در هیچ دوره ای مخاطب خود را از دست نداده است تا جاییكه استاد مطهری در كتاب خود می گوید عوام در گذشته اطلاعات دینی و تاریخی بیشتری از تحصیلكردگان امروزی دارند كه این به واسطه هنر تعزیه بوده است.
**ورود برخی افزودنی های جدید هنر تعزیه را از اصالت خود دور كرده است
زمانی اظهار داشت: قزوین در حالی قطب تعزیه است كه اكنون چندان مورد حمایت قرار نمی گیرد و به دلیل عدم نظارت و كنترل صحیح بر روی آن شاهد افزودنی های غیرمجازی در محتوای آن هستیم كه تعزیه را از قالب سنتی خود خارج كرده است.
وی ادامه داد: تعزیه یك هنر سنتی با پیام غنی دینی است كه نباید از سوی افراد خاصی زیر سوال رفته و پیام خود را از دست بدهد.
این تعزیه خوان ادامه داد: در دوران قدیم به دلیل نبود نمایش های دیگر، تعزیه تنها نمایشی بود كه صبح و عصر و شامگاه اجرا شده و درخواست زیادی هم داشت اما جای تاسف دارد كه اینگونه نمایش ها كه هم جنبه دینی و هم هنری دارد از بین می روند.
زمانی، كه به پیروی از اجداد و پدران خود به همراه برادرانش تعزیه خوانی را از سال های بسیار قبل آغاز كرده و از سال 83 نیز دهه اول محرم در سالن های ورزشی شهید بابایی و الغدیر اجرا داشته اند گفت: هنر تعزیه برای اجرا نیازمند هزینه های زیادی از جهت تامین فضا، تجهیزات، تصویر و صدابرداری و ایاب و ذهاب است كه برآورده كردن آنها از عهده یك نفر یا گروه بر نمی آید بلكه نیازمند حمایت های مسئولان دولتی است.
وی اظهار داشت: امسال با توجه به نبود حمایت های كافی و دشواری تامین تجهیزات، گروه تعزیه ما دیگر در قزوین اجرا ندارد و دهه اول محرم را در لوشان اجرا می كند.
زمانی با اشاره به قدمت اجرای تعزیه در خانواده خود كه از جدشان حاج حسین قلی و حاج رحیم بگ نسل به نسل منتقل شده نیز گفت:پدرم حاج میرزا كرم نیز از صدای فوق العاده زیبایی برخوردار بود كه به واسطه چند خواب و توصیه ای كه به او شده بود به این كار گرایش یافته و اجرا می كرد.
این تعزیه گردان كه اشقیا خوان تعزیه است گفت: تعزیه یك نمایش مذهبی است و ورود افرادی با گرایش های دیگر به آن تاثیرات منفی بر تعزیه می گذارد و بارها نیز در تعزیه های ما از سوی مردم مكاتبه شده كه از هر شخصی برای این اجراها استفاده نكنیم .
وی با اشاره به نسخ فارسی و تركی از تعزیه گفت:هر كدام از این نسخ، بسته به مكان و شهری كه اجرا می شوند و نوع زبان مخاطبان مورد استفاده قرار می گیرند.
**هزینه های مالی انگیزه تعزیه گردانان را پایین آورده است
یكی دیگر از تعزیه گردانان قزوینی به خبرنگار ایرنا گفت: به خاطر مسایل مالی، بانیان تعزیه انگیزه كمتری برای كار دارند و با توجه به هزینه های برپایی تعزیه، به سمت كارهای كم هزینه تر می روند.
اسماعیل گیوه كش افزود: تعزیه در بین هنرهای سنتی چه از نظر ادبی، چه تاریخی و چه مذهبی كامل ترین است و حتی بسیاری از كارگردانان بزرگ، گره كور داستان های خود را از نسخه های تعزیه می گیرند.
وی اضافه كرد: قزوین از دوره صفویه از قطب ها و مراكز مهم تعزیه خوانی بوده و امروزه هم در بسیاری از مناطق آن از جمله شینقر، زیاران، حصار خروان، آبیك، تاكستان و قزوین این هنر سنتی اجرا می شود.
گیوه كش ادامه داد: به دلیل جایگاه برجسته قزوین در هنر تعزیه خوانی از دیرباز هنرمندان آن علاوه بر اجرای داخل استانی، برای اجرا به شهرها و استان های دیگر از جمله تهران، اراك، اصفهان و الیگودرز دعوت می شدند كه امروز هم خصوصا در ایام دهه اول محرم بسیاری از این افراد به استان های دیگر می روند.
وی با بیان اینكه تعزیه در دوران امروز رو به فراموشی گذاشته، خاطرنشان كرد: نسل امروز در كل، اعتقاد و علاقه كمتری به تعزیه دارند در حالی كه تعزیه یك داستان است كه باید از ابتدا تا انتها تماشا و محتواهای هنری، ادبی و معنوی آن در ذهن مخاطب بنشیند.
این تعزیه خوان قزوینی اظهار داشت:فراگیر شدن فضای مجازی هم در افت تعزیه موثر بوده و موجب شده تا هر فردی برای دیده شدن با پوشیدن لباس تعزیه خوانی خود را در قامت یك تعزیه خوان حرفه ای ببیند.
**هنر تعزیه تاثیر زیادی در پیوند نسل جدید با نهضت عاشورا دارد
رییس انجمن هنرهای نمایشی قزوین نیز گفت: گرچه سند دقیقی از اینكه مهد هنر تعزیه كشور كدام استان است نداریم اما بدون شك قزوین یكی از قطب های اصلی این هنر نمایشی است تا جایی كه به یك بخش جدایی ناپذیر از محرم و صفر تبدیل شده است.
ناصر ایزدفر افزود:در دهه اول محرم گروه های نمایشی متعددی در نقاط مختلف قزوین اجرای تعزیه دارند كه به تناسب مناسبت هر روز یكی از صحنه های كربلا را از جمله طفلان مسلم، حربن یزید ریاحی، قاسم(ع)، علی اكبر(ع)، ابوالفضل عباس(ع) و در نهات حضرت سید الشهدا(ع) را اجرا می كنند.
وی افزود: تعزیه امام حسین(ع) جزو طولانی ترین تعزیه ها است كه معمولا از صبح آغاز شده و با به تصویر كشیدن صحنه های مختلف تا عصر عاشورا ادامه دارد.
رییس انجمن هنرها نمایشی قزوین با تاكید بر تاثیر این هنر در پیوند معنوی نسل جدید با قیام عاشورا افزود:این نمایش سنتی در صورت اجرای درست و موثر و هدفند از سوی گروه های حرفه ای و تخصصی و نه گروه های خیابانی، به پیوند نسل جدید با نهضت عاشورا كمك كند.
7388/6012
قزوین - ایرنا - تعزیه به عنوان یكی از نمایش های سنتی ایران زمین، آمیخته ای از عشق و ارادت به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت (ع ) با ریزه كاری های هنرهای نمایشی است.
