نجات جان با نذر پلاسما

چندسالی است كه در كنار تمام نذرهایی كه در ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان انجام می شود، نذر خون نیز برای خود جایی باز كرده است و اهدا كنندگان خون بیش از ایام دیگر برای اهدای خون و نجات جان بیماران نیازمند به خون اقدام می كنند.
استقبال بیشتر اهداكنندگان در ایام ویژه ماه محرم مانند تاسوعا و عاشور موجب ازدحام مراكز اهدای خون می شود و بارها سازمان انتقال خون از اهداكنندگان خواسته كه در ایام محرم تا اربعین حسینی به مرور برای اهدای خون مراجعه كنند.
اهدای خون، اقدامی نوعدوستانه از جنس ایثار است كه اهدا كننده با اهدای قطرات حیات بخش وجودش سلامت و لبخند را بر لبان بیماران و خانواده آنها می نشاند و بدون هیچ چشمداشتی در ایثاری برای كمك به حیات انسانی دیگر قدم بر می دارد. گاه با قطرات خون و گاه با دیگر فرآورده های خونی مانند پلاسمای خون جان چند بیمار را نجات می دهد.

* به جز خون می توان پلاسما اهدا كرد
بشیر حاجی بیگی، سخنگوی سازمان انتقال خون با اشاره به اینكه به جزء خون می توان اجزای خون را نیز اهدا كرد، گفت: یكی اجزای مهم خون، پلاسما است، پلاسما بخش مایع خون را تشكیل می دهد و در واقع محلولی متشكل از پروتئین ها و املاح است كه در آن گلبول های قرمز و پلاكت ها شناورند.
او افزود: حدود 90 درصد پلاسما را آب تشكیل می دهد، پروتئین اصلی پلاسما آلبومین است و سایر پروتئین ها شامل فیبرینوژن، گلبولین ها و فاكتورهای انعقادی است.
وی خاطر نشان كرد: پلاسماهای اهدایی با تبدیل به فرآورده های مختلف مانند آلبومین، فاكتورهای انعقادی، ایمونوگلوبولین، طیف وسیع فرآورده های تزریقی داخل وریدی و ده ها محصول دیگر نقش بسزایی در درمان انسان ها به ویژه افراد دچار بیماری های مزمن مانند هموفیلی دارند كه به طور دائمی نیازمند این داروهای خاص هستند.
حاجی بیگی افزود: بیماران مبتلا به هموفیلی به علت كمبود فاكتورهای انعقادی 8 یا 9 دچار خونریزی می شوند. خونریزی آنان با استفاده از این فاكتورهای انعقادی كه از پلاسما تهیه می شود، گرفته می شود و می توانند به زندگی عادی خود ادامه می دهند.
وی اضافه كرد: در مبتلایان به بیماری های خود ایمنی در مواردی از داروی ایمونوگلوبولین استفاده می شود كه آن هم از مشتقات پلاسما است، بیماران كبدی، بیماران مبتلا به انعقاد داخل عروقی منتشر، جبران سریع فاكتورهای انعقادی در بیمارانی كه میزان زیادی داروی وارفارین مصرف كرده اند، همچنین كسانی كه دوره های شیمی درمانی خود را می گذارنند از مهمترین مصرف كنندگان پلاسما و فرآورده های پلاسمایی هستند.

* اهداكنندگان خون شرایط اهدای پلاسما را دارند
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: تمام داوطلبانی كه حائز شرایط برای اهدای خون هستند، می توانند پلاسما اهدا كنند. داشتن سلامتی كامل، حداقل 18 و حداكثر 65 سال سن و وزن حداقل 50 كیلوگرم از جمله این شرایط است و این در حالی است كه فاصله بین دو اهدای خون، حداقل 8 هفته است اما هر شخص می تواند هر ماه دو بار (با فاصله حداقل 48 ساعت) اهدای پلاسما داشته باشد. بیش از 24 بار در سال و حداكثر به میزان 12 لیتر پلاسما می تواند اهدا كند.

* فرآیند اهدای پلاسما یك ساعت طول می كشد
حاجی بیگی گفت: كل فرآیند اهدای پلاسما در یك سیستم بسته و در شرایط استریل انجام می شود و حدود یك ساعت طول می كشد. همه سوزن‌ها، كیسه‌ها، لوله‌های رابط و كیت مصرفی در پلاسمافرزیس، استریل و یك بار مصرف برای هر اهدا كننده هستند و خون در هیچ مرحله‌ای با دستگاه تماس ندارد، بنابراین انتقال عفونت از طریق دستگاه ویژه دریافت پلاسما به اهدا كنندگان غیرممكن است.

*فصل نوین انتقال خون با اهدای پلاكت، پلاسما و سلول های بنیادی
سخنگوی سازمان انتقال خون ایران گفت: فصل جدیدی در انتقال خون با مدیریت خون بیمار و اهدای مستقیم فرآورده هایی چون پلاكت و پلاسما و سلول های بنیادی آغاز شده است.
وی افزود: مدیریت خون بیمار سبب خلق ثروت، مدیریت بهتر منابع و رضایت و سلامت بیماران می شود و با این سیستم نیاز به افزایش روز افزون اهدای خون منتقی می شود.
وی با تاكید بر اهمیت اهدای مستقیم فرآورده های خونی گفت: روند تولید پلاكت در كشور رشد فزاینده ای دارد و با توجه به افزایش آمار جراحی ها و بالا رفتن سن جمعیت نیاز به پلاكت رشد روز افزونی دارد به نحوی كه از سال 1382 تا 1395 میزان مصرف پلاكت از 400 هزار واحد به یك میلیون و 400 هزار مورد در كشور رسیده است.
حاجی بیگی ادامه داد: با این روش امكان تداوم را نداریم مگر اینكه به سمت اهدای مستقیم پلاكت خون از سوی مردم برویم و به همین منظور باید اهداكننده پلاكت به صورت جداگانه در كشور داشته باشیم. به خصوص كه پلاكت اهدایی به روش فرزیس (به روشی گفته می‌شود كه در آن خون از اهدا كننده گرفته می‌شود و پس از جداكردن پلاكت از آن، سایر اجزای خون به بدن اهدا كننده برگردانده می‌شود) 6 برابر بیش از پلاكت جمع آوری شده از اهدا كنندگان خون اثربخشی دارد.
وی تاكید كرد: به دلیل اینكه پلاكت اهدایی، فقط از یك اهدا كننده دریافت می شود احتمال واكنش بدن بیمار نسبت به الگوهای پروتئینی متعدد كاهش می یابد.
سخنگوی سازمان انتقال خون خاطر نشان كرد: اگر چه فرآورده هایی با كیفیت بالاتر قیمت بالاتری هم دارند اما پوشش بیمه ای سبب می شود كه این درمان برای همه در دسترس باشد.
وی همچنین به افزایش مصرف پلاسما در دنیا اشاره كرد و گفت: امروزه پلاسما برای بیماران نقص ایمنی و تنظیم ایمنی بیماران به كار می رود و میزان مصرف آن رو به رشد است و برای این نیاز باید سرمایه گذاری كنیم.

* سالانه به یك میلیون و 500 هزار لیتر پلاسما نیاز داریم
حاجی بیگی با اشاره به مصرف 166 گرم پلاسما به ازای هر هزار نفر در استرالیا، كانادا و آمریكا و 67 گرم به ازای هر هزار نفر در اروپا گفت: اگر در ایران نیز 67 گرم مصرف پلاسما به ازای هر هزار نفر هدفگذاری شود، سالانه به یك میلیون و 500 هزار لیتر پلاسما برای تولید در كشور نیاز داریم، كه نیازمند اهدای پلاسما به روش فرزیس است. به همین منظور تاكنون در 15 مركز استان مراكز جامع اهدای پلاسما راه اندازی شده است تا امكان اهدای پلاكت و پلاسما افزایش یابد.

* نیاز بیماران به 11تن آلبومین
حاجی بیگی با بیان اینكه، مطالعات مبتنی بر شواهد امروز مصرف برخی از داروها و فرآورده ها را زیر سوال می برد، گفت: اكنون مصرف آلبومین در ایران 11 تن است. هر گرم آلبومین 10 هزار تومان برای بیمار و نظام سلامت كشور هزینه دارد. گردش مالی مصرف آلبومین در مجموع در كشور 110 میلیارد تومان است در حالی كه در كشورهای دیگر میزان و نوع تجویز برای بیماران مشابه متفاوت است. در این زمینه پزشكان و كادر درمانی را دعوت به بررسی های مبتنی بر شواهد می كنم تا مصرف خون و فرآوده ها واقعی شود.
حاجی بیگی اعلام كرد: در ایتالیا به عنوان نخستین كشور مصرف كننده آلبومین در دنیا، به ازای هر هزار نفر جمعیت 601 گرم آلبومین مصرف می شود و ایران به عنوان یازدهمین كشور دنیا با 118 گرم آلبومین برای هر هزار نفر جمعیت در جهان شناخته شده است.
وی تصریح كرد: این وضعیت امروز كشور ما درباره مصرف آلبومین، گلبول قرمز و دیگر فرآورده های خونی است. لازم است با نگاهی نو و مبتنی بر شواهد و در مصرف تجدید نظر شود.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: در مدیریت خون، تمركز روی بیمار است تا بهترین مراقبت و مدیریت را برای خون و فرآورده های خونی داشته باشیم، البته هدف این است كه خون بهینه و منطقی مصرف شود و بیمار حداقل تماس غیرضروری با خون داشته باشد.
وی اظهار داشت: برای اجرای مدیریت خون در كشور باید نگاه ها را تغییر داد تا بتوانیم مدیریت درستی در این راستا داشته باشیم.
در حال حاضر اهدای خون در ایران به صورت كاملا داوطلبانه است و 27 نفر به ازای هزار نفر جمعیت است و سالانه بیش از دو میلیون و 100 هزار نفر در كشور خون اهدا می كنند.
گزارش از ناهید حاجی خانی
اجتمام * 2181 * 3063