همایون خوشروان روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: براساس اطلاعات منتشر شده از سازمان جهانی هواشناسی، مدل های پیش بینی نشان می دهد تا انتهای قرن 21 یعنی تا سال 2100 سالانه بین 1.5 تا 3 میلیمتر سطح آب اقیانوس ها افزایش می یابد.
وی افزود: بنابراین اگر سطح آب ها سالانه 3 میلیمتر در حال افزایش باشد، هر 10 سال حدود 30 میلیمتر افزایش تراز را كه معادل 3 سانتیمتر است، خواهیم داشت و طی 50 سال حدود 15 سانتیمتر، یعنی در نیم قرن بین 15 تا 20 سانتیمتر سطح آب اقیانوس ها و دریاها افزایش خواهد یافت.
عضو هیات علمی گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم تحقیقات و فناوری ادامه داد: این عدد شاید از نظر ارتفاع اندك به نظر برسد اما برای جزایری كه شیب بسیار ملایمی دارند مانند جزایر مالدیو در اقیانوس هند، جزایر كم شیب اقیانوس آرام یا جزایری كه در مناطق امریكای جنوبی در اقیانوس اطلس قرار دارند و كشورهایی مانند دومینیكن، كاستاریكا ، كوبا و پاراگوئه را تشكیل می دهند خطرساز است زیرا این جزایر نسبت به افزایش سطح تراز آب بسیار حساس هستند.
وی اظهار داشت: یعنی اگر دریاها و اقیانوس ها تا 50 سال آینده حدود 20 سانتیمتر افزایش تراز آب داشته باشند سطح وسیعی از این مناطق به زیر آب خواهند رفت و دچار مشكل می شوند.
*** آثار باقیمانده از زیر آب رفتن جزایر خلیج فارس در 18 هزار سال قبل
خوشروان درباره وضعیت جزایر ایرانی در خلیج فارس و دریای عمان گفت: در ایران دو نوع جزیره وجود دارد، نخست جزایری كه خاستگاه آنها از لحاظ زمین شناسی گنبدهای نمكی است مانند جزیره قشم، لارك و هرمز كه ریشه آنها گنبد نمكی است كه بالا آمده و جزایر را به وجود آورده است.
وی ادامه داد: جزایری هم هستند كه ریشه و ساختار آنها مرجانی است مانند جزیره كیش و فارور كه به آنها جزایر مرجانی می گوییم.
عضو كمیته ملی نجات خلیج گرگان گفت: نكته ای كه وجود دارد این است كه حدود 18هزار سال قبل یعنی زمانی كه عصر یخبندان پایان می گیرد و فعالیت گرمایش زمین شرایطی مشابه شرایط فعلی ما پیدا می كند، سطح آب اقیانوس ها به شدت بالا می آید یعنی بیش از 80 متر آب اقیانوس ها افزایش می یابد و باعث می شود سطح وسیعی از جزایر خلیج فارس هم به زیر آب بروند.
وی افزود: امروزه در جزیره لارك، قشم و حتی كیش روی ترازهایی كه در این جزایر وجود دارد آثار رسوبات دریایی كه مملو از صدف های دو كفه ای و شكم پر است دیده می شود در حقیقت زمانی دریا روی آنها قرار داشته و وقتی عقب نشینی كرد این جزایر بالا آمدند.
خوشروان اظهار داشت: این نشان می دهد این اتفاق قبلا یعنی 18 هزار سال قبل برای جزایر خلیج فارس رخ داده است یعنی جزایر خلیج فارس كاملا به زیر آب دریای عمان رفتند و اقیانوس هند توانست تسلط آبی خودش را بر این جزایر حاكم كند.
وی افزود: اما اكنون به نظر می رسد این اتفاق دوباره در حال تكرار شدن است یعنی آب اقیانوس ها دوباره بالا می آید و جزایر ما را تحت تاثیر قرار می دهد؛ در واقع این بالا آمدگی امری طبیعی است.
*** بخشی از نواحی جزایر خلیج فارس احتمالا زیر آب می روند
خوشروان تاكید كرد: البته باید توجه داشته باشیم كه بالا آمدن آب تمام نواحی جزایر ما را تحت تاثیر قرار نمی دهد بلكه ممكن است بخشی از آنها به زیر آب بروند؛ بخشی از جزایر ما از لحاظ توپوگرافی ارتفاع بالایی دارند و اصطلاحا به آنها جزایر صخره ای می گوییم كه بخش جنوبی جزیره هرمز، لارك و قشم از این نوع هستند اما در بخش شمالی این جزایر مناطق جزر و مدی بسیار كم شیبی وجود دارد كه آسیب پذیری بالایی نسبت به افزایش سطح تراز آب دریا خواهند داشت.
وی گفت: بر این اساس، منطقه ای كه در بخش شمالی جزایر قشم، هنگام یا ناز وجود دارد بسیار آسیب پذیر هستند یعنی به محض اینكه آب دریا 20 سانتیمتر بالا بیاید بخش وسیعی از این جزایر به زیر آب خواهند رفت؛ در یك جمع بندی و نتیجه گیری كلی می توان گفت كه میزان حساسیت و آسیب پذیری جزایر ما نسبت به افزایش سطح آب خلیج فارس و اقیانوس ها و دریاها در مناطق مختلف متفاوت است.
*** انتشار گازهای گلخانه ای علت اصلی بالا رفتن تراز آب دریاها و اقیانوس ها
وی درباره علت بالا آمدن سطح آب دریاها و اقیانوس ها گفت: علت اصلی بالا آمدن سطح آب دریاها و اقیانوس ها گرم شدن كره زمین و آب شدن یخچال ها است، در كنار آن چون آب اقیانوس ها هم در حال گرم شدن است كه سبب می شود انبساط حجمی پیدا كنند و همین امر باعث افزایش سطح تراز می شود، یعنی دو اتفاق می افتد از یك سو آب شیرین بر اثر ذوب شدن یخچال ها وارد اقیانوس ها می شود و از سوی دیگر، انبساط حجمی آب اقیانوس ها بر اثر گرم شدن توده آب رخ می دهد .
خوشروان درباره راهكار كند شدن این روند توضیح داد: تنها راه كند كردن این فرآیند كنترل گازهای گلخانه ای و در نتیجه كندی روند گرم شدن زمین است تا سرعت افزایش سطح تراز اقیانوس ها كاهش یابد، با این سناریو می توان به نوعی سرعت افزایش سطح تراز آب اقیانوس ها را پایین آورد.
وی اظهار داشت: البته این اتفاقی است كه معمولا هر 100 هزار سال روی كره زمین رخ می دهد یعنی اولین و آخرین باری نیست كه میزان غلظت گازهای گلخانه ای در زمین زیاد شده و افزایش سطح تراز آب دریاها و اقیانس ها را به همراه داشته است.
*** تجربه نیاكان ما در حدود چهار هزار سال قبل
خوشروان گفت:اینها پدیده هایی است كه هر 100 هزار سال و یا 200 هزار سال به صورت دوره ای اتفاق افتاده و زمین بارها این تغییرات را تجریه كرده است اما اتفاقی كه در عصر حاضر افتاده این است كه فعالیت های انسان به واسطه افزایش شدید حجم گازهای گلخانه ای باعث تسریع تغییرات شده است .
به باور عضو هیات علمی گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم تحقیقات و فناوری، اما با گذشت زمان این ماجرا دوباره معكوس می شود و دوباره عصر یخبندان جدید شروع خواهد شد، دوباره ذوب یخ ها متوقف می شود و بر می گردیم به حالت قبل اما زمان زیادی می خواهد.
وی ادامه داد: نیاكان ما حدود 4 هزار سال قبل این شرایط را تجربه كردند زمانی كه آب و هوای زمین سرد شده بود یا حتی در حدود قرن 17 میلادی این شرایط برای مناطق شمالی ما ایجاد شده بود كه منطقه كاملا با پوشش های یخی پوشیده شده بود، بنابراین تغییرات آب و هوایی به صورت چرخه ای روی كره زمین وجود دارد و این انسان است كه در حال تحمیل تاثیر خود روی این تغییرات است كما اینكه ممكن است تا انتهای قرن 21 روند تغییرات تغییر كند و ما به سمتی برویم كه دیگر شاهد سرد شدن هوا و تغییر شرایط آب و هوای جهانی باشیم.
خوشروان درباره یك گمانه زنی مبنی بر این كه تا 50 سال آینده حدود 42 درصد جزایر جنوب كشور به زیر آب می روند، گفت: نمی توان گفت كه 42 درصد جزایر جنوبی ایران تا 50 سال آینده به زیر آب می روند زیرا با توجه به اینكه جزایر جنوبی عمدتا صخره ای هستند و ارتفاع دارند نمی تواند چنین اتفاقی برایشان بیفتد و قضاوت عددی راجع به این جزایر مستلزم این است كه نقشه های توپوگرافی رقومی اینها را داشته باشیم و مدل های درجه بندی آسیب پذیری آنها را شبیه سازی كنیم بعد بتوانیم قضاوت مهندسی كنیم كه آن هم جزو شرح وظایف سازمان نقشه برداری كشور است و تا زمانی كه این مرجع اعلام نكند هر فرد دیگری بخواهد عددی اعلام كند كاملا مردود است و از لحاظ علمی قابل استناد نیست.
*** دریای خزر شرایطی متفاوت از خلیج فارس دارد
وی درباره این كه آیا گمانه زنی یاد شده برای جزایر دریای خزر هم مصداق خواهد داشت، گفت: داستان تراز آب در خزر با اقیانوس ها كاملا متفاوت است زیرا الان شاهد كاهش تراز آب در خزر هستیم در حالی كه اقیانوس ها افزایش آب را تجربه می كنند.
خوشروان اظهارداشت: در خزر شبه جزیره میانكاله و جزایری را داریم كه الان در دهانه كانال آشوراده و چپ اوغلی ظاهر شده و جزو جزایر جدید ما هستند، در بخش شمالی، شمال غربی و شمال شرقی دریای خزر نیز جزایر زیادی داریم كه بزرگترین آنها جزایر چچن در روسیه و جزیره ژیلوی در روسیه هستند.
علمی 9014**2017
تهران- ایرنا- رییس گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به یكی از تبعات گرمایش زمین گفت: بالا آمدن آب دریاها و اقیانوس ها تا چند دهه آینده جزایری را كه شیب ملایم دارند، تهدید خواهد كرد و ممكن است برخی از جزایر ایران هم تا حدودی در معرض آن باشند.
