گمرك و نقش آن در مبارزه با قاچاق كالا و ارز

به گزارش ایرنا، قاچاق ارز و كالا در ایران حكایت امروز و دیروز نیست كه یك باره و در یك دولت یا در یك دهه كشور با آن درگیر بوده باشد، بلكه مساله ای است كه از علل و عوامل بسیاری ناشی می شود و خود بستری برای ایجاد چالش در حوزه های مختلاف به شمار می رود و به تبع درمان آن نیز نه یك باره و موقتی كه دائمی و زمان بر است.
وضعیت نامطلوب مبارزه با قاچاق كالا و ارز یكی از محورهای مورد سوال نمایندگان مجلس شواری اسلامی از حجت الاسلام حسن روحانی رییس جمهوری در اوایل شهریورماه بود؛ رییس جمهوری در جلسه علنی مجلس گفت كه برای جلوگیری از قاچاق باید از تولید داخلی حمایت كنیم و اگر از تولیدكنندگان دفاع كنیم، معنی ندارد قاچاق وارد شود.
وی در ادامه بر فرا قوه ای بودن مبارزه با قاچاق تاكید كرد و گفت: ظرف چهار سال و نیم گذشته میزان قاچاق به كشور از 25 میلیارد دلار به 12.5 میلیارد دلار كاهش یافته است.
وی اضافه كرد: دولت با برنامه ریزی برای كنترل پیمایش خودروها و دادن گازوئیل بر مبنای پیمایش، قاچاق 7.8 میلیارد دلار به نیم میلیارد در سال 95 رساند.
رهبر معظم انقلاب نیز در دو نشستی كه طی سه ماه اخیر با رییس‌جمهوری و اعضای هیات دولت داشتند، راهكارهایی برای حل مسائل اقتصادی كشور ارائه دادند كه یكی از این راهكارها مبارزه با قاچاق كالا و ارز است.
گمرك جمهوری اسلامی ایران به عنوان یكی از با سابقه ترین سازمان‌های دولتی و همچنین مرزبان اقتصادی كشور، نقش مهمی در اجرای سیاست ها و خط ‌مشی های اقتصادی - بازرگانی كشور دارد. از جمله اقدامات این سازمان برای مقابله با قاچاق كالا و ارز، راه اندازی پنجره واحد تجارت فرامرزی، و استفاده از تجهیزات كنترلی ایكس ری و گمرك الكترونیك بوده است.
این اقدام ها سبب شد تا در ابتدای فروردین ماه امسال رهبر معظم انقلاب در سخنرانی خود در حرم رضوی از عملكرد سامانه جامع گمركی در كاهش قاچاق به كشور تمجید كند؛ از این رو مرور اقدام های انجام شده برای مقابله با قاچاق سازمان یافته در گمرك خالی از لطف نیست.

** ﭘﻨﺠﺮه واﺣﺪ ﺗﺠﺎرت ﻓﺮاﻣﺮزی
سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی در راستای سیاست‌های ارائه تسهیلات به تجار و فعالان اقتصادی، با ایجاد اعتماد برای فعالان اقتصادی این امكان را برای صاحبان كالا، تجار و سایر ذینفعان تجارت مهیا می‌سازد كه تمام فعالیت‌های تجاری خود را اجرا، پیگیری و مشاهده كنند.
این سامانه با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود در كشور و با هماهنگ كردن اقدامات سازمان‌های مسوول در فرآیند تجارت خارجی (واردات، صادرات و ترانزیت) در مبادی ورودی و خروجی و برقراری ارتباط لازم بین آنها به صورت منسجم و با برنامه زمان‌بندی مشخص اجرایی شد.
با توجه به اینكه پنجره‌ واحد مجازی در سطح منطقه‌ای نیز مورد توجه قرار گرفته است و بسیاری از كشورها در قالب اتحادیه‌های منطقه‌ای به دنبال اتصال پنجره واحد خود به هم هستند، این امكان به عنوان یك فرصت برای ارتقاء مراودات مرزی و بالابردن همكاری‌ها با كشورهای همسایه در نظر گرفته می شود.
همكاری‌های منطقه‌ای با همسایگان در قالب تفاهم‌نامه‌های دوجانبه و یا چندجانبه گمركی می‌تواند ضمن ارتقاء سطح مبادلات تجاری از طریق بكارگیری بیشتر امكانات داخلی به مصون نگاه داشتن هرچه بیشتر كشورمان در برابر تهدیدات بین‌المللی كمك كند.
توسعه دروازه مشترك مجازی با گمركات روسیه، ارمنستان و افغانستان و تبادل اطلاعات با گمركات این كشورها برای توسعه پنجره واحد تجارت فرامرزی، راه‌اندازی آزمایشی تبادل اطلاعات با گمركات روسیه، ارمنستان، افغانستان و توسعه تبادل اطلاعات با گمرك آذربایجان از جمله اقداماتی است كه در حوزه تجارت فرامرزی انجام شده است.
همچنین اطلاعات اظهارنامه‌های وارداتی و یا صادراتی هركشور به عنوان اطلاعات منشاء به صورت سیستمی جهت طرف مقابل ارسال خواهد شد و نیاز به ورود اطلاعات مجدد در زمان اظهار الكترونیكی كالا نخواهد بود و با اعمال مدیریت ریسك و كنترل‌های لازم براساس تبادل داده خودكار و ارتباط با پایگاه داده‌ها، امكان ارائه خدمات پیش از رسیدن محموله میسر گردیده كه این امر نقش موثری در ایجاد شفافیت و ارائه تسهیلات در زنجیره تامین خواهد داشت.
كاهش زمان ترخیص واردات از 26 روز به كمتر از چهار روز و زمان ترخیص صادرات از 7 روز به كمتر از یك روز نیز از دیگر اقدامات پنجره تجارت فرامرزی است.
عملكرد درآمدی گمرك در زمینه حقوق ورودی، حاكی از افزایش حدود 175 درصدی از رقم حدود 80 هزار میلیارد ریال در سال 1392 به رقم بالغ بر 220 هزار میلیارد ریال در سال 1396 است. این در حالی است كه طی سال‌های مورد اشاره، شاهد افزایش تنها هشت درصد در ارزش واردات بوده‌ایم.
رشد 24 درصدی عملكرد درآمدی گمرك در زمینه حقوق ورودی در سال 1396 نسبت به سال 1395 و رشد هشت درصدی آن در سه ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه پارسال نتیجه این اقدام است. میزان درآمد حاصله از محل حقوق ورودی در سه ماهه نخست امسال 52 هزار میلیارد ریال اعلام شده است.
صرفه‌جویی تقریبا معادل 33هزار میلیارد تومان سالانه در چرخه تجارت كشور با اجرای سامانه جامع گمركی و كاهش زمان ترخیص كالا با تسریع در فرایند ترخیص كالا، ارتقای 4 پله رتبه كشور در شاخص تجارت فرامرزی براساس گزارش بانك جهانی در سال 2018 و ارتقای 23 پله در شاخص عملكرد گمرك در گزارش لجستیك بانك جهانی در سال 2016 با استقرار اولیه سامانه یكپارچه امور گمركی محقق شد.
همچنین رهگیری و شناسایی كارت‌های بازرگانی موسوم به اجاره‌ای از طریق سامانه جامع امور گمركی و اعلام به سازمان توسعه تجارت ایران جهت ابطال كارت‌های بازرگانی مورد نظر نیز از طریق پنجره واحد تجارت فرامرزی انجام می شود.

** تجهیزات كنترلی ایكس ری
در سال‌های اخیر تعداد دستگاه‌های ایكس ‌ری كامیونی به سه برابر قبل افزایش یافته و اكنون 16 دستگاه ایكس ‌ری كامیونی در گمركات اجرایی با حداكثر ظرفیت فعال و در حال بهره‌برداری است كه شامل 2 دستگاه ایكس‌ری پیشرفته پرسرعت است.
باقیمانده تجهیزات نیز در مرحله تامین و یا ساخت بوده و انجام تشریفات قانونی تعدادی از آنها از طریق بومی‌سازی و استفاده از توان صنایع داخلی و دانش و تخصص مهندسین كشور و امكانات داخل صورت پذیرفته است.

** سگ‌های موادیاب
مركز آموزشی - عملیاتی سگ‏های موادیاب راه اندازی شد و مربیان مربوطه در تهران آموزش دیدند.
تعداد سگ‌های موادیاب 21 قلاده آماده به كار كه 10 قلاده آن در سال 1395 خریداری و آموزش داده شده و هشت قلاده نیز امسال از طریق سازمان ملل متحد به گمرك ایران اهدا شد. همچنین تشریفات قانونی تامین بیست قلاده سگ موادیاب و استقرار آنها در گمركات اولویت‏دار در دست اقدام است.
توفیق گمرك در كشف مواد مخدر و پیش سازهای صنعتی سبب شده تا رتبه نخست جهانی را در این بخش به خود اختصاص دهد.

** گمرك الكترونیك
توسعه گمرك الكترونیك و یكپارچه با تمركز بر پنجره واحد بین المللی یكی از اقدامات گمرك در بحث مبارزه با قاچاق كالا بود كه براین اساس زیرسامانه های واردات همچون ورود موقت، خروج موقت و مرجوعی، صادرات و ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ بسته‌های پستی و مسافری (اضافه نمودن اطلاعات مرتبط با گوشی همراه مسافر در راستای اجرای طرح رجیستری) توسعه یافت.
همچنین سامانه ملوانی و كوله بری راه ندازی شد و سامانه متروكه در گمركات اجرایی از جمله فرودگاه امام (ره) و بوشهر توسعه یافت و زیرسامانه مدیریت لجستیك و كنترل ورود و خروج خودروها در 90 گمرك اجرایی كشور راه اندازی شد.
با توسعه گمرك الكترونیك ارتباط حضوری ارباب‌رجوع با كارمندان گمرك قطع و سلامت كاری افزایش یافت و تصاویر ایكس ری برای كنترل كامیون های ترانزیتی و وارداتی در مبدا و مقصد به كار گرفته شد.
با توسعه مدیریت لجستیك و كنترل ورود و خروج خودروها اطلاعات به صورت الكترونیكی بین گمركات مبدا و مقصد ارسال و دریافت می شود. مسیر عبوری كامیون‌های ترانزیتی و انحراف از مسیر به صورت سیستمی كنترل می شود.

** اقدامات بین‌المللی
تهیه پیش‌نویس سند همكاری همچون «پروتكل تبادل الكترونیكی اطلاعات گمركی» و «تفاهم‌نامه ترانزیتی» بین ایران و ارمنستان، مبادله موافقت‌ نامه همكاری بین ایران و فنلاند و توافق روسای گمركات ایران و تركیه بر هشت محور مهم در همكاری‌های مشترك گمركی از جمله 24 ساعته شدن مرز بازرگان از اقدامات بین المللی گمرك برای تسهیل مراودات و مبارزه با قاچاق كالا و ارز است.
اقتصام**9132*2025