استان مركزي با 29 هزار هكتار مساحت و 12 شهرستان در قلب كشور قرار دارد و با توجه به خرده فرهنگ هايي كه در آن نهفته است در ايام عزاداري حسيني تابلويي از جلوه هاي سوگ و ارادت به امام حسين (ع) و ياران وفادارش را به نمايش مي گذارد.
آيين علم گرداني روستاي عزالدين، نخل بندان محله طرخوران، علم براني، نخل گرداني و تعزيه در شهرستان تفرش، آيين علم گرداني روستاي هزاوه، چغچغه زني روستاي انجدان و تعزيه سيار بازار در اراك، آيين نخل گرداني در نراق، نخل گرداني نيم ور، نخل گرداني خمين، تعزيه گركان آشتيان بخشي از جلوه‌هاي عزاداري استان مركزي است كه در فهرست آثار ملي نيز به ثبت رسيده است.
عزاداري براي امام حسين(ع) و زنده نگه داشتن پيام واقعه عاشورا براي شيعيان جنبه هويتي دارد و مردم مناطق مختلف استان مركزي در آينه فرهنگ بومي ايام سوگواري سومين امام شيعيان را با خلوص نيست برگزار مي كنند.
محرم و عاشورا در فرهنگ مذهبي شيعه همواره جايگاه خاص و برجسته‌اي دارد و زمينه ساز مجموعه‌اي از سنت‌ها و مناسكي است كه در طول تاريخ به عنوان ميراثي معنوي نسل به نسل و سينه به سينه منتقل شده است.
شيوه برگزاري آيين ها در هر منطقه با داشتن تاريخچه كهن ارزشمند است و در استان مركزي با قدمتي تاريخي، آيين هاي عاشورايي منحصر به فردي شامل تعزيه سياراراك، تعزيه روستاي وفس، علم گرداني روستاي هزاوه، نخل گرداني خمين و پير مراد آباد به اين جريان عظيم ديني و مذهبي رنگ و لعاب خاصي داده است.
آيين هاي عاشورايي در متن زندگي شيعه و درعمق باورهاي پاك مسلمانان جريان دارد و در طول 14 قرن با گذشت زمان محتواي معنايي خود را حفظ كرده و الهام بخش آزادي و انسانيت است.
در واقع ارزش و جايگاه ويژه محرم به عنوان يك رويداد معنوي در ميان خرده فرهنگ هاي مناطق مختلف به گونه اي بوده است كه نحوه برگزاري آن طبق آداب و رسوم هر منطقه، بومي شده است.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان مركزي گفت: 13 ميراث معنوي استان مرتبط با ماه محرم، تحت عنوان آيين هاي عاشورايي، در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.
سيد«محمد حسيني» افزود: حفظ آيين و سنت هاي گذشته كه ريشه در باورها و اعتقادات جامعه دارند، همواره مورد تاكيد است چراكه از هرگونه تحريف و گزند زمانه و مخلوط شدن با باورهاي غلط محفوظ مي مانند.
وي توضيح داد: تعزيه از مناسكي است كه از گذشته هاي دور با بهره گيري از ابزار هنر به انتقال مصائب كربلا پرداخته و استان مركزي يكي از خاستگاه هاي آن است.
*تعزيه سيار
در برگزاري تعزيه سيار كه بيش از سه دهه در اراك قدمت دارد، تعزيه خوان ها در دهه محرم ابتدا با نقاره زنان و حركت كاروان شتر به بازار تاريخي و قديمي اراك وارد مي شوند و شبيه خوان ها در طول بازار بخش هايي از واقعه عاشورا را براي مردم در قالب هنر نمايش بيان مي كنند.
حماسه بزرگ عاشورا با مراسمي همچون علم گرادني مردم هزاوه در غروب آخرين روز ماه ذي الحجه كه مقارن با شب اول محرم ادامه مي يابد در اين آيين تاريخي جمعي از سادات علم گردان هزاوه در اين امامزاده جمع مي شوند تا علم را براي شركت در ايام محرم آماده كنند.
اين علم يك قطعه چوب به ارتفاع 6متر و سرپنجه اي دارد كه نماد انسان است، سرپنجه نوع اول« سرپنجه نقره ايي» كه تا روز نهم محرم برروي تنه علم نصب مي شود و سرپنجه نوع دوم «سرپنجه طلايي» كه در روز عاشورا سرپنجه نقره ايي را برداشته و سر پنجه طلايي را نصب مي كنند و به هنگام نماز ظهر (لحظه شهادت امام حسين(ع) سرپنجه را از تنه علم جدا مي كنند.
سادات هزاوه بعدازظهر يا غروب، سه بار علم را دور امامزاده با نوحه هاي عاشورايي به گردش در مي آورند سپس مسافت 600متري را تا محلي كه به نام تپه حاج مبارك مشهور است طي كرده وعلم روي تپه منتقل مي شود.
*چغپغه زني در انجدان
چغچغه زني از ديگر آيين هاي ويژه محرم است كه با شور و حال خاصي در روستاي انجدان برگزار مي شود، چغچغه تكه چوبي است كه به صورت جفت و به اشكال مختلف بكار گرفته مي شود و نمونه هاي قديمي تراين ابزار در روستاي انجدان به شكل تراش خورده و خراطي شده وجود دارد.
اين آيين كه در فهرست ميراث آثار معنوي كشور به ثبت رسيده هر سال با شكوه خاصي در روزهاي نهم و يازدهم ماه محرم در روستاي انجدان اراك برگزار مي شود و مردم اين خطه با شركت پرشور در اين آيين سوگ ارادت خود را به امام حسين (ع) و ياران باوفايش بيان مي كنند.
آيين چغچغه زني علاوه بر روستاي انجدان اراك در يكي از روستاهاي استان كرمان نيز برگزار مي شود اما قدمت اين آيين در روستاي انجدان بيشتر است.
وجه تسميه اين آيين به گفته اهالي روستاي انجدان به اين گونه است كه در زمان واقعه كربلا و شنيدن خبر شهادت امام حسين (ع) و يارانش به گوش شيعيان، مردم سوگوار سنگ بر سنگ مي زنند كه با گذشت زمان ابزار اين نوع عزاداري به تماس دو قطعه چوب و با نام جغجغه زني تغيير يافته است.
در اين آيين هر فرد براي خود 2 قطعه چوب با نوعي تراش مخصوص دارد كه به راحتي در دست گرفته مي شود و همان صداي سنگ زدن را مي دهد و با به هم زدن آن ها ياد و عزاي سيد الشهدا را به جا مي آورند.
عزاداران حسيني در روستاي انجدان در صبح روز نهم محرم از جلوي حسينيه شهداي اين روستا حركت كرده و كوچه به كوچه و محله به محله را طي مي كنند تا به حسينيه «ديلم آباد» برسند و در طول مسير سينه زني، زنجيرزني، نوحه خواني و چغچغه زني مي كنند و اين اعمال با ريتم خاصي اجرا مي شود.
در اين آيين همراه با نواي تك خوان، چغچغه ها را يك بارخم و جلوي زانو مي زنند و يك بار بلند شده و بالاي سر به هم مي زنند.
گاهي هم با نواي تك خوان ابزارهاي چوبي چغچغه ها را 2 بار در پايين و 2 بار در بالاي سر به هم مي زنند و تا هنگام اذان ظهر در تمام محله هاي روستا اين عزاداران حضور دارند.
*علم گرداني در روستاي هزاوه اراك
علم گرداني از آيين هاي سنتي و ويژه ماه محرم در استان مركزي است كه از 300 سال پيش از روز اول تا دهم محرم در روستاي هزاوه اراك برگزار مي شود.
اين بيرق كه نمادي از ابزار روز عاشورا است پس از تزئين به انواع پارچه هاي مخصوص توسط عزاداران به در خانه مردم روستا برده مي شود و مردم نذورات خود را براي كمك به هيات عزاداري مي دهند و دستمالي را به علم مي بندند و افرادي كه حاجتي دارند، دستمال پارچه اي را از آن باز مي كنند.
آيين مذهبي علم گرداني در روز عاشورا با بردن علم به تپه اي موسوم به « مبارك » و عزاداري و سينه زني ادامه مي يابد و علم در ميان سوگ و ماتم، دوباره به امامزاده احمد (ع) هزاوه برگردانده مي شود.
آيين مذهبي علم گرداني توسط هيات سادات روستاي هزاوه اجرا مي شود و شروع اين رسم بيرون آوردن علم از محل نگهداري آن در امامزاده احمد (ع) هزاوه در شب اول ماه محرم است.
عزاداران هيات سادات هزاوه همگي با لباس هاي مشكي و شال هاي سبز در اين آيين شركت مي كنند و علم عاشورا را به عنوان نماد رشادت علمدار كربلا در روز اول محرم آذين كرده و در ميان سينه زنان عزادار در بين محله هاي روستا به حركت در مي آورند.
همچنين، اين علم در روزهاي اول و دوم محرم در محله طره زار، پنجم و ششم محرم در محله سر آسياب ، هفتم محرم در محله هاي پايين و ميان روستا و نهم محرم در محله هاي ديگر روستا به حركت درمي آيد و هنگام علم گرداني هزاوه توسط هيات سادات، مردم محله هاي مختلف گوسفند و گاو قرباني كرده و به عزاداران اين هيات نذري مي دهند.
* نخل گرداني خمين
شكوه عزداري مردم سرزمين مادها در سوگواري روز عاشورا، آيين نخل گرداني است، آيين نخل گرداني در ايام محرم در نراق، خمين، نيم ور ياد آور انتقال اسراي كربلا با كجاوه حكومت يزيد است، جنس اين نخل از چوب بوده و به احتمال زياد به خاطر آن كه كجاوه حمل اسراي كربلا از چوب درخت خرما بوده است، نخل نام گرفته است.
نخل به معني درخت خرماست و در اصطلاح عاميانه به هر درخت و درختچه اي تزئيني هم نخل گويند اما در آيين عزاداري اين اصطلاح براي تابوت واره به كار مي رود كه آن را بر دوش مي كشند و بيشتر به شكل اتاقكي چوبي، حجيم و مكعب مستطيل است.
مردم خمين و شهر نراق از توابع شهرستان دليجان هر سال با نمايش و حمل تابوت در آيين عزاداري ماه محرم و عاشوراي حسيني، خاطرات رنج و مصائب سالار شهيدان را بازسازي مي كنند.
نخل گرداني محور عزاداري در روز عاشورا در خمين است و كه عزاداران در حالي كه آيين سينه زني و نوحه سرايي را دارند نخل را از محل به خود در امامزاده ابوطالب (ع) و از آنجا به سمت ميدان 15 خرداد و پس از آن به ميدان عاشورا حركت دادند.
مقدمات برگزاري آيين نخل گرداني از اولين روز ماه محرم در خمين با نخل بندي در امامزاده ابوطالب(ع) خمين آغاز مي شود و حاجت مندان از مناطق مختلف استان مركزي و شهرهاي همجوار به امامزاده مي آيند و نخل را با پارچه هاي سياه و سبز آذين بندي مي كنند.
در صبح روز عاشورا نخل از امامزاده شاهزاده ابوطالب(ع) به سمت ميدان 15 خرداد حركت داده مي شود و پس از توقف سه ساعته در اين ميدان مردم زادگاه امام راحل (ره) با عبور از زير اين نخل، از امام حسين (ع) حاجت مي طلبند و براي سلامتي خود و بستگانشان دعا مي كنند.
اين نخل با حضور هيات هاي سينه زن از ميدان 15 خرداد به سمت ميدان عاشوراي خمين حركت داده مي شود و در ظهر عاشورا بعد از اقامه نماز جماعت، عزاداران نخل را از ميدان عاشورا به سمت آشيانه خود در شاهزاده ابوطالب برگرداندند.
شهروندان عزادار نراق نيز با اجراي مناسك آييني نخل گرداني، ارادت قلبي و شفيتگي به امام حسين(ع) را به تصوير مي كشند.
از زمان هاي بسيار دور پايه كشان نخل در نراق از قداست خاص برخوردار بوده و اغلب داراي وجاهت مذهبي بوده است و به همين منظور افرادي كه اين نخل را بر دوش مي برند با وضو و نيت خير، ابتدا نخل را بوسيده و سپس يا علي گويان پايه هاي سنگين را حمل مي كنند.
خانواده هاي اصيل و مذهبي در نراق، هر كدام پايه هايي از اين نخل ها را از پدران خود به ارث مي برند و نسل به نسل به اولاد ذكور و ارشد خانواده رسيده به طوري كه پايه ها به افراد يا طايفه خاصي تعلق دارد و مرسوم است به رسم ادب پايه نخل به افراد صلاحيت دار و محب اهل بيت(ع) واگذار مي شود.
در صبح روز عاشورا پايه كش ها، چاچپ يا همان چادرشب و يا پارچه هاي مخصوص را به شانه تا كمر خود مي بندند و كار تزئين نخل را انجام مي دهند.
در پايه هاي طرفين نخل ها دو مرد توانمند كه يكي پشت به نخل و ديگري مقابل مي ايستند و با شيوه اي خاص به صورت تعادلي اين نخل را كه داراي وزن سنگيني است، حمل مي كنند.
در پايه هاي جلو و عقب نخل نيز سه مرد توانمند مي ايستند و چينش نيروها به گونه اي است كه يكنواختي و تعادل وزن نخل در هنگام حركت براي نخل كشان حفظ مي شود.
نخل نراق روز عاشورا از آشيانه خود به جوار مسجد امام حسن(ع) ، قديمي ترين مسجد نراق به حركت در مي آيد و با گذر از مسيرهايي از محله پايين بازار، به محله بالا اين شهر منتقل شده و دوباره با سلام و صلوات به آشيانه خود بازگشت داده مي شود.
سابقه نخل گرداني در خمين و نراق به بيش از400 سال مي رسد و آيين نخل گرداني شهرستان خمين به همراه پنج آيين عاشورايي از استان مركزي در ششمين اجلاس سراسري شوراي عالي سياست گذاري ثبت كشور(آذرماه سال 91 ) در فهرست ميراث معنوي، ثبت ملي شد.
*تعزيه وفس
هنر آييني تعزيه روستاي وفس شهرستان كميجان در استان مركزي به دليل جلوه هاي قوي بصري و محتوايي به شماره 125 به عنوان ميراث معنوي كشور به ثبت رسيده است.
بيش از 230 سال است كه بازيگران نقش‌هاي هنر آييني تعزيه وفس دربرابر جمعيت عزادار و دوستدار اهل بيت (ع) هنرنمايي مي كنند اگر چه در جاي جاي پهنه ايران زمين در ماه هاي محرم و صفر، آيين مذهبي تعزيه برگزار مي شود اما اين هنر نمايشي خودجوش درميان مردمان « تات زبان» روستاي وفس رنگ و بويي ديگر داشته و اين منطقه را به يكي از قطب هاي ويژه تعزيه استان مركزي تبديل كرده است.
تعزيه گردانان وفسي با پرده هاي نمايشي متعدد با ويژگي هاي نمادين و پوشش خاص، علاوه بر داستان مصايب امام حسين(ع) در دشت كربلا، زندگي ساير معصومان را نيز روايت مي‌كنند و در اجراي آن از اشعاري كه با زبان محلي (زبان تاتي) كه با سوز و گداز و عشق سروده شده، استفاده مي كنند.
نسخه هاي تعزيه وفس مربوط به شخصي به نام « آقا خان بيگ » است كه در خانواده او سينه به سينه گشته تا به امروز رسيده و در ماه هاي محرم و صفر در اين منطقه اجرا مي شود.
دو گروه تعزيه به نام دو محله وفس « مانداران » و « خيور» از گذشته‌هاي دور تاكنون فعاليت داشته اند كه علاوه بر تعزيه، آيين هاي عزاداري، زنجيرزني، سينه زني و شيون در عزاي امام حسين(ع) و يارانش را در ميدانگاه دو محله مذكور اجرا مي كنند.
استفاده از ابزار خاص مانند اسب، زره، شمشير، كلاهخود و نيزه و بهره گيري هوشمندانه از رنگ ها در تعزيه گرداني از ويژگي هاي بارز تعزيه وفس است.
*تعزيه در روستاي گركان
گركان روستايي است در بخش مركزي شهرستان آشتيان كه با قدمت 100ساله در تكيه قديمي روستا هرسال در مناسبت هاي دهه اول محرم، وفات حضرت محمد (ص)، شهادت امام جعفر صادق (ع)، شهادت حضرت فاطمه ( س ) تعزيه در آن برگزار مي شود.
از بين مناسبت هاي ياد شده تعزيه در دهه محرم با شور حال خاصي برگزار مي شود و مردمي كه از اين شهر مهاجرت كرده اند خود را به گركان مي رسانند و از تماشاچيان تعزيه مي شوند.
در گذشته تعزيه در تكيه محل حسينيه برگزار مي شد كه در زمان قاجار اين مكان ساخته شد و شيرواني اين حسينيه در سال 1343 هجري شمسي به دست « حاجي محمدعلي فرزند حاجي زين العابدين شكوري» به اتمام رسيده است.
قبل از آن، حسينيه مسقف نبوده و در وسط حسينيه سكويي بزرگ وجود دارد كه سن مخصوص تعزيه خواني است، مقابل آن مكاني قرار دارد كه رختكن تعزيه خوان ها است و وسايل تعزيه نيز در آنجا نگهداري مي شود.
در هر روز و مناسبت خاص نسخه هاي مربوط به همان مناسبت ازجمله حجه الوداع، مسلم، طفلان مسلم، حر، حضرت علي اكبر و شهادت امام حسين ( ع ) خوانده مي شود.
*تعزيه خواني در تفرش
شهرستان تفرش از فعال‌ترين نقاط تعزيه از دوره قاجار در استان مركزي و كشور به شمار مي‌رود و بيش از 20 گروه تعزيه خوان در اين هنر فعاليت مي‌كنند.
هر سال با فرا رسيدن ماه محرم و صفر مردم متدين تفرش ميزبان عزاداري سيد و سرور شهيدان هستند و گروه‌هاي هنري تعزيه و شبيه خواني به رسم ديرينه با اجراي تعزيه و بازسازي وقايع صحراي نينوا مظلوميت امام حسين(ع) و اصحاب ايشان را به نمايش مي‌گذارند.
از چهره‌هاي شاخص تعزيه در تفرش مي‌توان از مرحوم « محمدتقي حيدري، ميرزا غلامحسين طادي، رجبعلي تفرشي، محمد تفرشي » و استاد تعزيه ايران « رضا حيدري » كه هم اكنون از استادان بزرگ تعزيه ايران است نام برد.
درتفرش و روستاهاي پيرامون آن تكايايي ساخته شده كه هر سال و با فرا رسيدن ماه محرم در آن ها تعزيه با استقبال و اشتياق خاص از طرف عموم برگزار مي شود.
در تمامي تكيه هاي محله فم از روز اول محرم تعزيه هاي مرسوم دهه برگزار شده و هر محله ( شش ناو، خلچان و زاغرم) جداگانه به اجراي اين مراسم آييني مي پردازند.
* نخل گراني تفرش
يكي از رسوم كهن در شهر تفرش، مراسم نخل گرداني است كه در روز عاشورا و با حضور مردم محله فم و طرخوران برگزار شده و تابع قراردادهاي خاص و از پيش تعيين شده است و آيين نخل گرداني از دوره صفويه تا به حال در اين شهر تداوم داشته است.
* نخل گرداني نراق
نخل گرداني شهر نراق نيز از آيين هاي سنتي و ديني و مردم مذهبي اين منطقه است كه هرسال درايام عاشورا، 28 صفر، 21 رمضان و سالروز شهادت حضرت زهرا (س) انجام مي شود.
اين شهر داراي 2 نخل بزرگ و كوچك هست كه در روز مراسم جوانان با حضور در كنار نخل هاي شهر با پوشش پارچه هاي مختلف لباس عزا را برتن نخل ها مي پوشانند و با ذكر يا علي يا زهرا، نخل را از محل و جايگاه خود حركت داده و آن را در ميدان اصلي شهر مي آورند.
نخل به مثال تابوت عزا در بين مردم است شكل آن به مانند تابوتي تو خالي درست شده و داخل آن داراي فضاي توخالي است و داراي چندين پايه در اطراف و جلو است كه در نراق هر پايه از دوران قديم به نام طائفه اي بوده و نسل به نسل به فرزندان آنان رسيده است و به اين دليل هر پايه به نام خانواده يا خانداني در نراق نام گرفته است.
نخل داراي يك راهنما يا مسئول است كه در روي آن قرار گرفته و در بالاي آن به ذكر مصيبت و نوحه خواني مي پردازد و هنگامي كه مراسم عزاداري شروع مي شود، بعد از آخرين هيات مردم و كساني كه نخل را همراهي مي كنند پشت سر هيات عزادار نخل را بر روي دوش مي گيرند و آن را پس از گذراندن مسيري تا جلوي درمسجد جامع مي برند و بعد از عزاداري و سخنراني دوباره به محل اوليه آن بازمي گردانند.
*علم گرداني تفرش
علم گرداني از جمله سنت هاي ديرينه مردم تفرش است كه از ديرباز در اين ديار رسم بوده و در روز اول محرم، تفرشي هاي مشتاق در ساير شهرها را به خود جذب مي كند.
«علم » از چوبي بلند و محكم به طول دو تا سه متر ساخته شده كه پارچه اي سياه به دور آن پيچيده شده و برفراز و نوك آن قُبه اي گنبدي شكل و يا سرپنجه اي از جنس برنج نصب مي شود كه نقش پنج انگشت در بالاي علم وجود دارد و بيانگر و نشانه انگشتان بريده حضرت ابوالفضل العباس (ع) است و از بالا تا پايين علم نيز با پارچه هاي رنگارنگ تزيين مي شود.
در آخرين شب ماه ذيحجه، خانواده هايي كه علم دارند مراسم عزاداري و قرائت دعا را در منزلشان برگزار مي كنند و در روز اول با تجمع هيات ها و مردم، اين علم ها به حسينيه ها منتقل مي شود.
همراه با اين علم گرداني افرادي زيادي حركت مي كنند و فردي علم را نگه داشته، فردي مداحي و مصيبت مي خواند و بقيه افراد گروه نيز با همراهي و سينه زني، ياد و نام شهداي صحراي كربلا را زنده مي كنند.
قرباني كردن و توزيع نذورات و بدرقه عزاداران با اسفند دود، از ديگر برنامه هايي است كه هنگام علم گرداني انجام مي شود و هركس هر نذري دارد در هنگام چرخاندن علم توزيع مي كند.
* نخل بندان محله طرخوران تفرش
يكي ديگر از مراسم كهن شهر تفرش مراسم نخل گرداني است كه در روز عاشورا با حضور مردم محله فم و طرخوران برگزار مي شود و قدمت آن به دوره صفويه مي رسد.
شب تاسوعا براي روز عاشورا محله طرخوران به آذين نخل محله مي پردازند، كه به اصطلاح نخل بندان مي گويند، چند نفر از پيشكسوتان وسايل نخل از جمله آينه، طناب هاي پنبه اي، دوا گلي يا بتادين را شب مي آورند و به تزيين نخل مي پردازند سپس طناب پنبه اي را در گوشه ها قرار مي دهند و پنبه ها را دوا گلي مي زنند و در جلو و عقب علم وصل مي كنند كه نماد خون امام حسين (ع)در روز عاشورا است و با صلوات آينه ها را وصل مي كنند كه نمادي از روشنايي و نور است و پارچه ها را در اطراف نخل آويزان و عمامه اي در جلو يا عقب نخل قرار مي دهند و به تزيين نخل مي پردازند.
*علم گرداني در روستاي عزالدين تفرش
عزالدين روستايي در26 كيلومتري تفرش و در حاشيه رودخانه قره چاي است و مردم آن از « تركان شاهسون »هستند كه در دوره صفوي به منطقه كوچانده شده ودر قالب چند طايفه در مناطقي از دشت ساوه و منطقه رودبار تفرش سكنا داشته اند.
در اين روستا چند علم وجود دارد كه در روز تاسوعا ملبس شده و در بين روستا گردانده مي شود، اين علم ها به خانواده هاي خاصي تعلق دارند و روز تاسوعا از در خانه، صاحبان علم داده مي شود و در محل هاي روستا چرخانده مي شود و هر يك از اهالي كه نذري در ارتباط با علم و مراسم سوگواري سردار كربلا و يارانش دارد با تقديم پارچه اي يا به نوعي خلعتي كه بيشتر شامل پارچه هاي مشكي و سبز ساده و يا گل دار در مراسم شركت مي كنند.
صاحب علم با چند نفر ديگر علم را حركت داده و با خواندن 2 بيت تركي كه به طور دائم در مراسم تكرار مي شود به درخانه اهالي مي روند.
اين دو بيت شامل: حسين يار الدي گلده يا محمد(حسين زخمي يا خون آلود آمد يا محمد) علم يار الدي گلده يا محمد(علم زخمي يا خون آلود آمد يا محمد)
يكي از نكات جالب توجه رسيدن دو علم به هم است كه بسان دو شخص حقيقي به شانه يكديگر زده و در اصطلاح علم گرداني سربوس مي دهند و در هنگام برخورد دو علم اهالي نوحه سرايي كرده و نداي يا حسين سر مي دهند.
در روز عاشورا اين علم ها در جلوي هيأت هاي عزادار و با ساير مظاهر عزاداري از جمله نخل گردانده مي شوند پس از انجام مراسم، علم ملبس را عاري از هرگونه پوششي كرده و در گوشه خانه صاحب علم تا انجام مراسم سال بعد نگه مي دارند.
بيش از 2 هزار جاذبه گردشگري در استان مركزي شناسايي شده كه 899 اثر تاكنون در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.
6991/6013/
اراك - ايرنا - مناسبت هاي مذهبي به عنوان بخشي از هويت فرهنگي هر منطقه محسوب مي شود و عاشورا با مباني غني اعتقادي و پبام هاي اخلاقي و انساني يكي از مناسك مهم شيعه است.
