آيينهاي محرم سلاحي در برابر ناهنجاريها و انحراف

بر اين اساس، عزاداري براي شهادت امام حسين(ع) مي بايست با كاركرد اجتماعي خود باعث تغيير در زندگي مومنان سوگوار شود و از آنجا كه پيامش تاكيد بر فريضه امر به معروف و نهي از منكر است تاثيري مستقيم بر كاهش ناهنجاريهاي اجتماعي داشته باشد.
به همين خاطر همچنانكه كه شهيد آيت الله مطهري تاكيد كرد، نهادي كه ريشه در رخدادي كهن و اعتقادي دارد و مي تواند همچون سلاحي پرقدرت در جنگ با ناهنجاريها، بي اخلاقيها و انحرافات سياسي، اجتماعي و فرهنگي هميشه زنده و پويا باشد خود نيازمند پاسداري از بدعتها و انحرافات است.
واقعه عاشورا طي سالهاي متمادي از سوي برخي نابخردان و دشمنان مورد تحريف قرار گرفته و بدعتهايي در مراسم عزاداري را سبب شد كه بعضا به صورت بيان داستانهاي دروغين، شخصيت سازيها و حركات غيرعقلاني در روضه خوانيها، مجالس سوگواري و هياتهاي مذهبي جلوه يافته است.
در اين چارچوب نهاد روحانيت و روحانيون عالم تاكنون تلاشهايي گسترده در زدودن بدعتها و انحرافات با پررنگ كردن سنتهاي پاك عزاداري داشته اند اما همچنان شاهد مواردي هستيم كه از درون مراسم سوگواري سربرآورده و مي تواند ذهن جوانان را نسبت به هدف قيام عاشورا و دين دچار اعوجاج و انحراف نمايد.
اين موضوع در ميزگردي با عنوان 'بدعتها و سنتهاي محرم' با حضور معاون فرهنگي اجتماعي حوزه علميه خراسان، مسئول پژوهش و آموزش اداره كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي و كارشناس مردم شناسي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اين ستان در مشهد مورد بحث و بررسي قرار گرفت.

* محبت امام حسين(ع) در قلبها جاري است
معاون فرهنگي اجتماعي حوزه علميه خراسان در ميزگرد ايرنا در مشهد گفت: پيامبر اسلام درباره شخصيت امام حسين(ع)، هدف و منشي كه آن حضرت داشت مي فرمايند 'براي حسين در قلوب مومنان محبت و عشقي است كه هرگز به سردي نمي گرايد.'
حجت الاسلام علي اكبر نوايي افزود: اين حرارت عشق مي باشد كه خداوند متعال در قلوب مومنان نسبت به امام حسين (ع) ايجاد كرده و طبيعي است به صورت ناخودآگاه در دلهاي انسانهاي عاشق، شيفته و مومن و حتي افراد آزاديخواه و نوانديش محبتي ايجاد كند كه هرگز به خاموشي نمي گرايد.
وي ادامه داد: محبت نسبت به امام حسين(ع) در دل انسانهاي مومن، آزاديخواه، آزاده و نوانديش وجود دارد وعزت و كرامت انساني را طلب مي كند، اين محبت در دلهاي همه وجود دارد و تنها مربوط به به ايمان مذهبي نيست.
معاون فرهنگي اجتماعي حوزه علميه خراسان گفت: امام حسين(ع) در سراسر عالم شيفتگاني دارد چنانكه حتي در قسمتهايي از جزاير فيليپين و درياي كارائيب گرايش به اباعبدالله(ع) در قالب مراسمي با عنوان 'حسي' در روز دهم محرم برگزار مي شود.
وي افزود: وظيفه داريم نسبت به عاشوراي حسيني و نهضتي كه حضرت برپا كردند عاشقانه و با شيفتگي كامل راه آن امام همام را پاس بداريم و از رشادتها و از خودگذشتگي هايش تجليل كنيم.

* بدعت در عاشورا ناشي از نگاه احساسي
حجت الاسلام نوايي ادامه داد: نگاه به حادثه عاشورا در دو بعد قابل بررسي است. يك ديدگاه آن است كه به نهضت و حركت عاشورا به صورت كاملا احساسي نگريسته مي شود. تكيه صرف به اينكه امام حسين(ع) دردانه عالم هستي است و به عنوان سبط پيامبر اسلام و كسي كه رسول اكرم(ص) فرموده 'حسين از من و من از حسين هستم' موجب اين ديدگاه احساسي است.
وي گفت: اين رويكرد باعث يك سري برداشتهاي سطحي از روايات مرتبط با امام حسين(ع) شده است. در حقيقت منظور پيامبر اسلام از فرمايششان نسبت به امام حسين(ع) جنبه رسالت داشته لذا جنبه خويشاوندي ندارد اما تعمق ناكافي در آن باعث يك سلسله نگاههاي سطحي شده است.
معاون حوزه علميه خراسان افزود: در سطح جامعه به حادثه عاشورا از ديدگاه احساسي نگريسته و يك ماتم و تراژدي تاريخي تلقي مي شود. از اين منظر گريه براي امام حسين(ع) اصالت پيدا مي كند. گرچه گريه براي امام حسين(ع) مساله بسيار مهمي است، گريه براي عاشورا و مصيبتهايي كه در آن بوجود آمد به مثابه شركت در حماسه عاشورا است اما گريه در ديدگاه احساسي نسبت به عاشورا، خود هدف مي شود.
وي ادامه داد: وقتي گريه اصالت پيدا مي كند تلاش مي شود كه در جلسات عزاداري مردم فقط گريانده شوند. وقتي كه ماتم گونه به حادثه عاشورا نگريسته شود جنبه هاي تحليلي، زمانمند، جامعه شناختي، روان شناختي، معرفت شناختي، هدف شناختي و انسان شناختي در حادثه كربلا ديده نمي شوند و فقط به جنبه احساسي آن توجه مي شود.
حجت الاسلام نوايي گفت: نگاه احساسي صرف به مساله عاشورا باعث مي شود كه گريه اصالت پيدا كند و وقتي گريه اصالت پيدا مي كند، ابزارهاي گرياندن متنوع مي شود و اينجاست كه يك سلسله سنتها سر بر مي آورند. برخي سنتها جنبه ارزشي دارند اما برخي ديگر صورت بدعت و نوآوري پيدا مي كنند و آنچه نبايد اتفاق افتد، رخ مي دهد. بدعت چيزي است كه خود امام حسين (ع) هم نمي خواهد اما ديگران آن را ايجاد مي كنند.
وي اظهار داشت: وقتي حادثه عاشورا از ديدگاه ماتم و احساس نگريسته شود نوآوريهايي را در مراسم عزاداري بوجود مي آورد كه به آن بدعت گفته مي شود.

* ثبت ميراث معنوي، پايه اي براي علتيابي بدعت
كارشناس مردم شناسي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي نيز ميزگرد ايرنا در مشهد گفت: يكي از وظايف اين سازمان جمع آوري اسناد تاريخي، گردآوري سنتها، آداب و رسوم جاري در كشور است كه در قالب مطالعات مردم شناسي انجام مي شود.
فرزاد قندهاريزاده اظهار داشت: پيش از اين ثبت آثار ملي در قالب آثار تاريخي مادي مانند محوطه و آثار باستاني و غيره ثبت مي شد اما سازمان ميراث فرهنگي از چند سال پيش نسبت به ثبت ميراث معنوي در قالب سنتها و مراسم اهتمام ورزيده است. ثبت ميرات معنوي مي تواند پايه و مبنايي براي تحليل تغييرات در سنتها، آداب و رسوم و قابل شناسايي براي نسل آينده باشد. پايه اين مطالعات مواردي است كه سالها در بين مردم رواج داشته اند.
وي افزود: سازمان ميراث فرهنگي تاكنون 30 مورد از سنتها، مراسم، آداب و رسوم را از خطه خراسان در قالب ميراث ناملموس يا معنوي به ثبت ملي رسانده است. در برخي موارد افرادي از مشهد يا شهرستانهاي مختلف خراسان رضوي با اداره كل ميراث فرهنگي تماس مي گيرند و آيينهايي را كه در مناسبتهاي مختلف در محل زندگيشان اجرا مي شود و از ديدگاه آنان سابقه تاريخي دارد معرفي مي كنند تا توسط اين نهاد مورد بررسي قرار گيرد.
اين مردم شناس 'مراسم تعزيه كاشمر، مراسم 28 صفر در مشهد، پرده خواني، شبيه خواني، علم گرداني و نخل گرداني' را از جمله آيينهايي برشمرد كه از خراسان رضوي در فهرست ميراث ناملموس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري ثبت شده اند.
وي ادامه داد: مستندنگاري مراسم و آيينهايي كه در محرم يا مناسبتهاي مذهبي مختلف توسط سازمان ميراث فرهنگي انجام مي شود مي تواند پايه بررسي تغييرات يا احتمالا بدعتها در مراسم سوگواري اباعبدالله الحسين(ع) براي پژوهشگران باشد تا بتوانند پرسشها را پاسخ دهند.

* برجسته كردن آسيبها در مراسم عزاداري
مسئول آموزش و پژوهش اداره كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي نيز ميزگرد ايرنا گفت: مخالف اين عقيده هستم كه مساله عزاداري براي اباعبدالله الحسين(ع) را با بدعت و مسائل خرافه عجين كنند. اينكه در مورد هيات هاي مذهبي و عزاداري براي امام حسين (ع) صحبت از بدعت، آسيب و خرافه مي كنيم، ظلم به آن حضرت است.
عبدالله ابراهيمي احمدي اظهار داشت: صحبت از بدعت در مراسم عزاداري از آن جهت ظلم به امام حسين(ع) است كه به جاي پرداختن به ارزشمندي، تقدس و زيباييهاي اين مراسم، به نقد بدعتها و آسيبهاي آن در رسانه مي پردازيم. سالهاست كه به آسيب شناسي مراسم عزاداري براي اباعبدالله حسين(ع) مشغوليم و آنقدر در اين آسيب شناسيها صحبت از بدعت و انحراف كرده ايم كه خانواده ها را نسبت به فرستادن فرزندانشان به مراسم نگران نموده ايم.
مسئول آموزش و پژوهش اداره كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي افزود: به عقيده من هر آنچه در عزاداري اباعبدالله الحسين(ع) و خاندان ايشان وجود دارد زيبا است اما بطور معمول در هر برنامه يا مراسم يا حتي در عمل به تكاليف ديني خطاها و آسيبهايي وجود دارد ولي اينكه در حوزه عزاداري امام حسين(ع) به شدت به بدعتها بپردازيم و دنبال آسيبها باشيم، ظلم به آن حضرت است.
وي ادامه داد: در حوزه مراسم عزاداري براي اباعبدالله الحسين(ع) بدعت و خرافه و آسيب زيادي وجود ندارد. سالها در جمهوري اسلامي در خصوص بدعت و انحرافات و خرافات در اين مراسم فعاليت پژوهشي و فرهنگي انجام شده است. 15 سال پيش گروهي از پژوهشگران در ايام عزاداري اباعبدالله الحسين(ع) در چهار ورودي حرم مطهر رضوي در مشهد مستقر شدند و هر آنچه را آسيب و بدعت در مراسم بود جمع آوري كردند و تحويل مراجع عظام تقليد دادند. اين مهم منجر به صدور فتاوي مراجع و انتشار چندين كتاب شد.
ابراهيمي احمدي گفت: آسيبهاي مختلف در حوزه عزاداري، مداحي، هيات گرداني، اشعار مربوط به مداحي و مقتل خواني توسط پژوهشگران استخراج و تحليل و بررسي شد سپس در قالب كتابچه هايي منتشر و به صورت 'احكام عزاداري درست' به هياتها و دست اندركاران آموزش منتقل گرديد.
وي افزود: قمه زني، سينه خيز رفتن تا حرم مطهر رضوي، استفاده بيش از حد از كتلها و علمها از موارد آسيب زاي عزاداري براي سالار شهيدان بود كه امروز در خراسان رضوي حذف شده اند و هياتها در حرم بيشتر به سينه زني مي پردازند. هم اينك نيز بعضا در مراسم عزاداري براي امام حسين(ع) حركاتي مانند سينه زدن بر بدن برهنه يا نام امام حسين(ع) را پشت سر هم تكرار كردن ديده مي شود كه تذكرات لازم به خاطيان در اين خصوص داده مي شود.
مسئول آموزش و پژوهش اداره كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي ادامه داد: وقتي صبحت از بدعت مي كنيم منظور چيز نويني است كه در مراسم بوجود آمده و با شرع و عقل مطابقت ندارد اما اگر آن پديده نوين با شرع و عقل مطابقت داشته باشد آرام آرام به سنت تبديل مي شود كه نياز به مراقبت دارد.
وي گفت: انسانها به فرهنگ و تمدنشان زنده هستند اما بدعت همانند مار افعي است كه دور دين چسبيده و بايد آرام آن را مهار كرد. در غير اين صورت دين را از بين مي برد. امام حسين(ع) در جريان كربلا بخاطر مبارزه با بدعت و انحرافات در دين شهيد شد.

* سنتهاي ارزشمند در عزاداري
معاون فرهنگي اجتماعي حوزه علميه خراسان در ادامه ميزگرد ايرنا در مشهد گفت: سنتهاي عاشورايي را بايد به دو گروه تقسيم كرد. يك گروه مربوط به سنتهاي ارزشي مي باشد كه جنبه تكاملي دارد و گروه دوم سنتهاي بازدارنده است. سنتهاي ارزشي را بايد پاس داشت و با سنتهاي ضدارزشي كه جنبه انحرافي دارد مقابله و از تبديل آنها به سنت جلوگيري كرد.
وي افزود: در سنتهاي ارزشي براي عزاداري اباعبدالله الحسين(ع) همواره 'پرچم سرخ برافراشته' از سنتهاي ارزشمند عاشورا است. اين پرچم نماد عظمتي است كه بيان مي دارد بايد با بسترسازي بتوان در هر زمان جلاد تاريخ را از بين برد.
حجت الاسلام نوايي ادامه داد: برپايي تعزيه از سنتهاي ارزشمند عاشورا است اما نبايد اين تعزيه تبديل به تعبيه شود، به اين معنا كه در تعبيه مردي را به صورت زن و زني را به صورت مرد درآورند، تعزيه اي كه در قالب درآوردن شبيه امام حسين و ياران باوفايش باشد اشكالي ندارد اما اگر به صورت تعبيه درآيد حرام است.
وي گفت: در قالب يكي از سنتهاي ارزشمند در عزاداري براي اباعبدالله الحسين(ع) زنان در شهر آستانه اشرفيه شب يازدهم محرم به تبعيت از زنان قبيله بني اسد به حركت درمي آيند، نمادي از جسد يكي از شهداي عاشورا بر دوش مي گيرند و به صورت نمادين آن را دفن مي كنند.
معاون حوزه علميه خراسان افزود: خيمه سوزان كه منجر به برانگيختن احساسات در روز عاشورا شود يا برپايي محفل شيرخوارگان حسيني در نخستين جمعه ماه محرم، مراسم قفل بندي در گيلان كه به منزله بستن قفل بر دستان ظالم است و علم برپا كردن بدون نشانه صليب بر بالاي آن همگي از سنتهاي ارزشمند عزاداري براي عاشورا است كه امروزه در كشور رواج دارند.

* بدعتها، خرافات و انحرافات
معاون حوزه علميه خراسان در ادامه به بدعتها، خرافات و انحرافات در مراسم عزاداري نيز اشاره و بيان كرد: استفاده از موسيقي غنايي در مراسم عزاداري كه همراه با ساز و آواز مي باشد حرام است اما استفاده از موسيقي آييني ايرادي ندارد.
وي ادامه داد: قمه زني در مراسم عزاداري براي امام حسين(ع) حرام است زيرا پشت اين كار دشمن به ويژه صهيونيستها قرار دارند كه به ترويج آن دامن زده اند.
حجت الاسلام نوايي گفت: همچنين آيين خونچه گرداني كه نمادي از برگزاري مراسم عروسي براي حضرت قاسم بن حسن است و در بندرعباس برگزار مي شود هم جزو بدعتهاي عزاداري براي اباعبدالله الحسين(ع) به شمار مي رود. برهنه شدن، سينه خيز رفتن، اصالت دادن به عزاداريها و ادامه دادن آنها تا بامداد بگونه اي كه عزاداري بر تكاليف ديني مقدم شود نيز از جمله بدعتهاي عزاداري براي اباعبدالله الحسين(ع) محسوب مي شوند.
وي حمل عكسهاي منتسب به امام حسين(ع) يا حضرت ابوالفضل العباس، تطويل در خواندن برخي دعاها يا مقتل خواني و مداحي، گل مالي بدن، آرايشهاي سر و بدن بگونه اي كه اسم آن حضرت يا شهداي كربلا را بر سر مي تراشند يا بر روي بدن مي كشند همه اينها آسيب مراسم عزاداري است.
او افزود: در برخي شعرخوانيها يا مداحيها و ذكر مصيبها نيز موارد يا داستانهايي نقل مي شود كه واقعيت ندارند. معمولا اينگونه موارد از كتابهايي نقل مي شود كه فقط هدفشان انتقال ماتم به جامعه است و به مساله عاشورا از ديدگاه ماتم گونه آن توجه كرده اند. از آنجا كه در اين كتابها به واقعه عاشورا به صورت ماتم نگريسته مي شود، ماتم براي واقعه عاشورا اصالت پيدا مي كند سپس گرياندن اصالت پيدا مي كند و در نهايت ساختن يك حادثه دروغين اصالت پيدا مي كند.
معاون حوزه علميه خراسان ادامه داد: حادثه سازي و شخصيت سازي براي واقعه عاشورا حرام است اما اين مورد به وفور در عزاداريها ديده مي شود.

* تغييرات در نحوه عزاداري
كارشناس مردمشناسي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي هم در ادامه ميزگرد ايرنا در مشهد گفت: ريشه سوگواري در ايران به زمان سوگ سياوش بازمي گردد نمونه هايي از سوگواري در ايران قبل از اسلام وجود دارد.
قندهاريزاده اظهار داشت: در دوران صفوي به مسائل و اعتقادات شيعه بهاي زيادي داده شد سپس مردم فضا را براي سوگواري مهيا ديدند و آزادانه به سوگواري براي امام حسين(ع) پرداختند گرچه قبل از آن مراسم عزاداري به صورت پنهان و به اشكال خاصي برگزار مي شد.
وي ريشه يابي عزاداري براي مراسم اباعبدالله الحسين(ع) را نياز به مطالعات بسيار زياد در سطحي گسترده ذكر و بيان كرد: فرهنگ يك جريان پويا است. اينكه در اشعار و مراسم عزاداري براي امام حسين(ع) تغييراتي بوجود مي آيد يا آهنگ مراسم تغيير مي كند بر اساس نياز روز جامعه است. به هرحال ايجاد تنوع و تغيير در مراسم منجر به جذب جوانان به هياتهاي عزاداري مي شود.
كارشناس مردمشناسي اداره كل ميراث فرهنگي خراسان رضوي افزود: طي 100 سال اخير در آهنگهاي مربوط به عزاداري تغييرات زيادي رخ داده است. مراسم عزاداري براي اباعبدالله الحسين(ع) در مساجد تغيير كرده و تنها هياتهاي قديمي هنوز سنتهاي گذشته را بجا مي آورند.
وي ادامه داد: معتقدم كه شيوه هاي عزاداري بايد جوانپسند باشد. وقتي جوان ببيند كه شيوه عزاداري با خواسته هايش منافات دارد از مراسم دور مي شود. افرادي كه هياتهاي مذهبي و عزاداريها را مديريت مي كنند بايد بر اساس نياز روز جامعه تغييراتي در شكل و شيوه عزاداري ايجاد كنند.
او گفت: در اين ميان بسيار مهم است كه به مداحان و برگزاركنندگان مراسم عزاداري آگاهيهاي لازم داده شد كه تغييرات در سوگواريها ا منجر به بدعت و آسيب به اصل عزاداري نشود. خيلي از فعاليتها بايد انجام شود تا منجر به ايجاد يك وفاق اجتماعي گردد. برگزاري سنتهايي مانند روضه خواني، شبيه خواني و نذريها نياز به يك وفاق اجتماعي دارد.
قندهاريزاده اظهار داشت: اگر بتوان از اين وفاق اجتماعي به درستي استفاده كرد مي توان هنجارها و بسياري از فرهنگها را در اين قالب بين مردم رواج داد.

* ملاك تشخيص بدعتها
مسئول آموزش و پژوهش اداره كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي نيز در ادامه ميزگرد ايرنا در مشهد گفت: با وفاق اجتماعي و همسو كردن مراسم عزاداري امام حسين(ع) با نياز جامعه موافق نيستم زيرا معتقدم اگر اين تغييرات در مراسم متناسب با شرع باشد اشكالي ندارد اما در غير اين صورت تغييرات در مراسم درست نيست.
ابراهيمي احمدي اظهار داشت: هم ريشه بدعتها در عزاداري و هم ملاكهاي تشخيص بدعت از غير بدعت در اين مراسم شناسايي شده اند. ريشه بدعت از جهل عمومي و برخورد ذيركانه منافقاني نشات مي گيرد كه با اسلام دشمني دارند لذا بايد عزاداريها را از اين بدعتها مصون بداريم و حفظ كنيم.
وي افزود: اگر برخي از سنتهاي عزاداري توسط عالمان ديني تاييد شده اند اين رسوم مربوط به گذشته است زيرا در آن زمان رسانه ها وجود نداشتند كه دخالت دين را در نحوه عزاداري براي امام حسين(ع) كمرنگ كنند. در گذشته فقط يك عالم ديني در مورد بد يا خوب بودن شيوه عزاداري اظهار نظر مي كرد و اظهارنظرش ملاك عمل بود.
مسئول آموزش و پژوهش اداره كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي ادامه داد: هم اينك تاثير رسانه، هنر و ارتباطات جديد مراسم عزاداري براي امام حسين(ع) را دستخوش دگرگونيهايي كرده كه تبديل به بدعت شده اند.
وي گفت: ملاك ما براي برگزاري مراسم عزاداري درست، اين نيست كه شيوه مشروع در عزاداري مطلوب جوانان باشد يا نباشد. ملاك تشخيص بدعتها و انحرافات در مراسم عزاداري سه مورد عقل سالم منبعث از آگاهي، شرع و دين و داشتن علم است.
او افزود: براي حذف بدعتها بايد بررسي كرد كدام گروهها، نهادهاي فرهنگي و اجتماعي مي توانند آنها را كمرنگ كنند و به جوانان سمت و سوي درست براي شركت در مراسم عزاداري دهند.

* تحريفها از واقعه عاشورا
معاون فرهنگي اجتماعي حوزه علميه خراسان هم در ادامه ميزگرد ايرنا در مشهد به تشريح انواع تحريفها از حادثه عاشورا اشاره و بيان كرد: بطور دائم برخي روحانيون در منبرها به نقل از امام حسين(ع) مي گويند 'من براي امر به معروف قيام كردم'. بايد اين حرف معنا شود.
حجت الاسلام نوايي اظهار داشت: امام حسين(ع) زماني كه نخستين تير دشمن به خيمه جبهه آن حضرت خورد رو به صحابه اش فرمود 'اين تيرها فرستاده اين قوم به سوي شما هستند، با اينها مبارزه كنيد' لذا هيچگاه صحبت از امر به معروف نشده است.
وي افزود: اگر فردي واقعه عاشورا را به درستي بشناسد به تحريف از آن بها نمي دهد. متاسفانه مواردي در نظام تبليغات مذهبي كشور ديده مي شود كه واقعه عاشورا در آن تحريف شده چون برخي مبلغان واقعه شناس نيستند.
معاون حوزه علميه خراسان ادامه داد: از آنجا كه عشق به اسطوره وجود دارد و اسطوره گرايي اتفاق افتاده متاسفانه در برخي از موارد تبليغات مربوط به واقعه عاشورا، شخصيت تحريف شده است. خود امام حسين(ع) تحريف و باعث شده كه درباره آن حضرت در كربلا غلو شود.
وي گفت: مي گويند امام حسين(ع) در روز عاشورا 300 هزار نفر را كشتند. عقل مي گويد اگر ايشان در هر ثانيه سه نفر هم كشته باشند 83 ساعت وقت نياز است يا اينكه حضرت ابوالفضل العباس 25 هزار نفر را كشت كه به هيچوجه با عقل تناسب ندارد.
حجت الاسلام نوايي افزود: 'هاشم مرقال' از صحابه امام علي(ع) است و در جنگ صفين به شهادت رسيد اما در موارد تحريف عاشورا از حضور او در كربلا نقل شده است. در حالي كه از جنگ صفين تا واقعه عاشورا سه دهه فاصله است بعد مي گويند كه حادثه عاشورا تمام شده بود، هاشم مرقال از زمين بيرون آمد و با شمشيرش 15 هزار نفر را كشت.
وي ادامه داد: از ديگر موارد تحريف عاشورا اين است كه گفته مي شود 'ام ليلا' مادر حضرت علي اكبر يا 'شهربانو' در كربلا حضور داشتند، در حالي كه هيچيك از آنان در كربلا حضور نداشتند. يا گفته مي شود كه 'ام ليلا' در مدينه بوده و گفته كه 'اگر علي اكبر برگردد، از مدينه تا كربلا ريحان خواهم كاشت' ولي اين صحبت به هيچوجه عقلاني نيست.
معاون حوزه علميه خراسان گفت: از آنجا كه در اسطوره گرايي حالت احساسي بر عقلانيت غلبه مي كند باعث بوجود آمدن تحريفها در يك واقعه تاريخي و واقعه سازي مي شود لذا وقتي جوانان امروز با اين تحريفات و داستان سراييها مواجه مي شوند اعتقاد خود را به واقعه عاشورا از دست مي دهند و آن را واقعي نمي دانند.
وي افزود: بيشترين تحريفات نسبت به واقعه عاشورا از كتابي تحت عنوان 'روضه الشهدا' مربوط به نويسنده اي به نام 'كاشفي' نشات مي گيرد. كتاب 'اسرار شهاده' نيز مملو از تحريفات نسبت به واقعه عاشورا است. اين كتابها زماني مبدا نوحه خوانيها، عزاداريها و روضه خوانيها بوده اند. در همين روضه هايي كه هم اينك در مراسم عزاداري براي اباعبدالله الحسين (ع) قرائت مي شود نيز 40 درصد از وقايع ذكر شده توسط مداحان مشهور به هيچوجه در واقعه عاشورا نبوده است.

* در برابر تحريفه و بدعت چه كنيم؟
معاون فرهنگي اجتماعي حوزه علميه خراسان همچنين گفت: براي جلوگيري از تحريفها بايد آگاهي جامعه نسبت به حقيقت عاشورا افزايش يابد. مطالعه خوب و زمانمند انجام گيرد و واقعه عاشورا و تحقيق درباره آن به عنوان طرحي براي آينده بشريت در نظر گرفته شود.
حجت الاسلام نوايي افزود: پرداختن به تحليل جامعه شناختي عاشورا، پيامهاي روزآمد حادثه عاشورا، جنبه هاي الهام بخش حادثه عاشورا، منش عاشورايي افراد در آن واقعه و انتقال آنها به درون جامعه مي تواند از تحريفها جلوگيري كند.
وي اظهار داشت: اگر جوانان با انديشه هاي بلند عاشورايي، با خصلت و منش و شخصيت افراد در واقعه عاشورا آشنا شوند و يك تبيين عقلاني، تحليل جامعه شناختي و روانشناختي و تحليل معرفت شناختي درباره واقعه عاشورا انجام گيرد عاشورا تبديل به يك طرح براي همه تاريخ مي شود.
او ادامه داد: واقعه عاشورا مي تواند طرحي براي آينده بشريت باشد، لازمه اش اين است كه قضيه عاشورا را فردي نكنيم.
كارشناس مردم شناسي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي نيز در ادامه ميزگرد ايرنا در مشهد گفت: سازمان ميراث فرهنگي وظيفه مستندنگاري مراسم و آيينها را دارد كه ممكن است در اين مراسم بدعتها و خرافه هايي نيز وجود داشته باشد.
قندهاريزاده اظهار داشت: تفسير اين اطلاعات و آگاهي دادن به جامعه نسبت به بدعتها و خرافات از وظايف سازمان ميراث فرهنگي نيست بلكه اين مهم در حوزه وظايف سازمان تبليغات اسلامي و حوزه هاي علميه تعريف مي شود. سازمان ميراث فرهنگي اعتبارات پژوهشي محدودي دارد اما در مجموع بايد در حوزه پاسداشت و حفظ سنتهاي مناسب و پاك عزاداري تلاش كرد و اين تلاش فقط از جانب سازمان ميراث فرهنگي قابل انجام نيست.
وي افزود: سازمان تبليغات اسلامي و حوزه هاي علميه داراي شبكه گسترده اي از مبلغان هستند كه مي توانند با آگاهي دادن و اطلاع رساني مناسب به جامعه از بروز بدعتها و آسيبها در مراسم عزاداري جلوگيري كنند.
مسئول آموزش و پژوهش اداره كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي نيز گفت: سازمان ميراث فرهنگي زماني كه مسئوليت ثبت سنتها و آداب و رسوم را دارد بايد همچنين ريشه ديني و فرهنگي آنها را بررسي و تناسب يا عدم تناسبشان را با شرع مشخص نمايد.
ابراهيمي احمدي اظهار داشت: در گام نخست بايد دولت با همكاري قواي قضاييه و مقننه نسبت به بدعت زدايي برنامه ريزي كند، به اين نحو كه قانوني براي مقابله وضع شود، بدعتگذار و مجري آن مجرم شناخته شود و نهادهاي فرهنگي و رسانه ها نيز نسبت به آگاهي جامعه از بدعتها و انحرافات فعاليت كنند و رسانه ها مطالبه گر باشند.
وي افزود: اداره كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي نيز آموزشهاي لازم را به هياتهاي مذهبي، مداحان و ذاكران اهل بيت(ع) ارائه داده است و هم اينك كمترين آسيب را در مراسم عزاداري در سطح استان شاهد هستيم.
او گفت: افرادي كه دست به ترويج خرافات و داستانهاي غيرواقعي در مداحي و عزاداري مي زنند فاقد مجوز رسمي هستند، هرچند برخي از مداحان مجوزدار نيز براي گرم كردن مجالس مرتكب اشتباهاتي مي شوند اما تعداد اين اشتباهات اندك است.
اين مسئول در اداره كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي افزود: كساني كه اين خرافات و داستانهاي غيرواقعي را مي گويند در واقع مداحان رسمي نيستند، مجوز ندارند و آموزش نديده اند. البته مداحاني كه آموزش هم ديدند بعضا براي گرم كردن مجالس مرتكب اشتباهاتي مي شوند اما نادر است.
7489/1858