نقش محوری امام سجاد(ع) در تبیین واقعه عاشورا

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ معنویت را به حق باید گمشده جهان امروز دانست، جهان پیشرفته و صنعتی كه از این مقوله دور افتاده و با وجود تمامی تلاشی كه انسان انجام می دهد تا برای خویش خوشبختی را رقم بزند اما همیشه این احساس، زودگذر و تهی است. در واقع بشر نیاز به مامن و پناهگاهی جدای از این ظواهر دارد. بنابراین راه نجات انسان امروزی استمداد از پیشوایان دینی است؛ آنهایی كه الگویی راستین برای زندگی اجتماعی و معنوی بشر به شمار می روند و در این میان امام سجاد(ع) چهارمین امام شیعیان نمونه ای از این پیشوایان محسوب می شود.

این امام همام در طول زندگی پربار خویش با عملكردی كه در مواقع مختلف و در ارتباط با حوادث گوناگون نشان داد توانست به خصوص پس از قیام عاشورا اسلام را زنده نگه دارد و از تحریف بسیاری از مسایل مربوط به اسلام و خاندان پیامبر(ص) جلوگیری كند.

افشاگری های امام سجاد(ع) و خطبه های ایشان برای نشان دادن چهره واقعی خلفای اموی باعث شد تا از وجود ایشان احساس خطر كنند به همین سبب هشام بن عبدالملك، این امام همام را مسموم كرد و سرانجام آن بزرگوار در 12 محرم 95 هجری قمری به مقام والای شهادت نایل آمد. پیكر پاك امام سجاد(ع) در قبرستان بقیع به خاك سپرده شد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهادت امام زین العابدین(ع) با «حبیب زمانی محجوب» عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) به گفت وگو پرداخته است.

**امام سجاد(ع) روایتگر نهضت عاشورا
زمانی محجوب درباره نقش امام سجاد(ع) در حادثه كربلا و پس از آن گفت: امام سجاد(ع) در واقعه عاشورا حدود 23 سال سن داشت و به سبب اینكه در همان روزها از مشكل بیماری رنج می برد، نتوانست نقش مستقیمی در صحنه های جنگ داشته باشد. البته امروز در میان افراد این تفكر نقش بسته كه امام سجاد(ع) بیمار بودند و همه فكر می كنند كه ایشان تمام عمر را به این نحو گذراند اما این اشتباه است زیرا بیماری تنها برای مدت كوتاهی اتفاق افتاد و پس از آن امام(ع) فعالیت های بسیار ارزشمندی انجام داد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) اظهار داشت: عمده فعالیت های این امام همام را باید پس از واقعه عاشورا دانست زیرا اگر ایشان و حضرت زینب(س) نبودند شاید این واقعه نمی توانست به این گونه اثرگذار به نسل های بعدی منتقل شود. امام سجاد(ع) حقیقت، فلسفه و چگونگی این واقعه را برای جامعه بازگو كرد و اگر این مهم از طرف ایشان صورت نمی گرفت، با توجه به راویان مختلفی كه درباره قیام عاشورا وجود داشت، حقیقت اصلی قیام به نسل های دیگر انتقال نمی یافت، همچون بسیاری از وقایع تاریخی كه مطالب اندكی درباره آنها وجود دارد اما در خصوص واقعه كربلا مطالب مهم و ارزشمندی در دسترس هست كه این مهم به سبب نقش امام سجاد(ع) و سخنرانی های ایشان پی از این واقعه به شمار می رود كه با تبیین عقلی، دقیق و علمی؛ این نهضت را در اذهان تمام مسلمانان زنده نگه داشت.

**سخنرانی های امام سجاد(ع)
وی در ارتباط با سخنرانی های امام سجاد(ع) توضیح داد: این امام بزرگوار در كوفه، مدینه و شام برای بیان واقعه عاشورا نقش محوری داشت. به اینگونه كه وقتی كاروان عاشورا به كوفه انتقال داده شد، ایشان پیش از رسیدن به كوفه یك سخنرانی در بیان مظلومیت امام حسین(ع) و یارانشان انجام داد به میزانی كه مردم گریه می كنند هرچند ایشان به كوفیان می گوید كه به گریه شما اعتمادی نیست چراكه در واقعه عاشورا امام حسین(ع) را تنها گذاشته بودند و از آنها می خواهد كه توبه كنند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) در ادامه افزود: امروز برخی دوست دارند كه امامان را شخصیت هایی نشان دهند كه همیشه مورد ستم واقع شده اند و همین امر هم باعث می شود كه اشتباه هایی در ارتباط با آنها صورت بگیرد. برای نمونه هنگامی كه منابع می گویند امام سجاد(ع) را پس از واقعه كربلا به «خرابه شام» انتقال دادند همه فكر می كنند كه این مكان خرابه هایی بیش نبوده است در صورتی كه خرابه شام نام محله ای بوده است كه مردم در آن زندگی می كردند و امام سجاد(ع) یكی از مهمترین و قاطع ترین سخنرانی های خود را آنجا و در حضور یزید انجام می دهد.

**ارزش و اعتبار صحیفه سجادیه
وی درباره صحیفه سجادیه عنوان كرد: این كتاب پس از قرآن و نهج البلاغه جزو كتاب های مقدس مسلمانان است كه در نوشته های مختلف به عنوان «انجیل اهل بیت»، «زبور آل محمد» و ... معرفی می شود و این امر نشان دهنده ارزش و اعتبار آن است. همچنین علما و نویسندگان بسیاری از اهل تسنن و تشیع درباره ارزش و ویژگی های آن سخنانی گفته اند. برای نمونه در 1353خورشیدی «آیت الله شهاب الدین مرعشی نجفی» نسخه ای از صحیفه سجادیه را برای «علامه طنطاوی جوهری» مفتی مصر ارسال می كند. او در پاسخ می گوید: «آن را كتابی یگانه یافتم كه مشتمل برعلوم، معارف و حكمت‌هایی است كه در غیر آن یافت نمی‌شود. حقا كه این از بدبختی است ما (اهل سنت) تا كنون به این اثر گران ‌بهای جاوید از میراث ‌های نبوت و اهل بیت دست نیافته‌ایم. من هر چه در آن مطالعه و دقت می‌كنم می‌بینم كه بالاتر از كلام مخلوق و دون كلام خالق است، راستی چه كتاب كریمی است».

زمانی محجوب خاطرنشان كرد: عمده كتاب صحیفه سجادیه دعاهایی است كه به لحاظ محتوایی مضامین ادبی و تربیتی ارزشمندی دارد. هرچند این كتاب بیشتر به عنوان دعا شناخته شده است اما در دل آن مضامین مختلف اجتماعی، عقیدتی، فرهنگی و ... وجود دارد كه خلافت و حكام زمان خود را نقد كرده است و با استفاده از آن به مردم نشان می دهد كه این حكام مقام خلافت را غصب كرده اند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) یادآور شد: یكی از مهمترین بخش های این كتاب ارزشمند، دعاهایی است كه در حق پدر و مادر و همسایه وجود دارد بنابراین امروز صحیفه سجادیه به لحاظ تربیتی و اجتماعی می تواند بسیار راهگشا باشد زیرا بسیاری از مسایل اجتماعی در قالب دعا و مناجات در آن وجود دارد. برای نمونه امام سجاد(ع) در این كتاب برای افرادی كه از مرزها نگهبانی می دهند، دعا می كند. از این رو لازم است كه هر فردی این كتاب را برای یك بار هم مطالعه كند و آن را در زندگی خود به كار بگیرد.

**امام سجاد(ع)؛ الگویی برای امروز جامعه
وی با اشاره به الگو قرار دادن امام سجاد(ع) در جامعه كنونی گفت: در زمان امام سجاد(ع) به سبب اختناق و سختگیری هایی كه وجود دارد رویكرد این امام بزرگوار به طرف فعالیت های فرهنگی و تربیتی سوق پیدا می كند. از این رو مهمترین ویژگی كه باعث این اتفاق می شود صبر و تحمل امام(ع) در برابر سختی ها و مشكلات است. بنابراین نتیجه می گیریم كه امام سجاد(ع) درست ترین كار را در سختی ها انجام داد. همین ویژگی نیاز امروز جامعه ما در عرصه فردی و اجتماعی است؛ یعنی اكنون كه جامعه دچار سختی ها و مشكلات شده است مردم باید سعی كنند مناسب ترین كار را انجام دهند و با توجه به احساسات و فضاسازی های انجام شده تصمیم گیری نكنند.

پژوهش9370**2002**9131