به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ مطالعه و كتابخوانی عامل اصلی در مسیر شكوفایی استعدادها، پرورش ذهن و گسترش تخیل افراد به شمار می رود و تاثیری شگرف بر روند توسعه و رشد جوامع ایفا می كند. مقوله ای مهم كه كشورهای پیشرفته سالیان متمادی است به آن دست یافته اند و موفقیت ها و كامیابی های خود را ارمغان مطالعه فراوان در میان مردم خویش می دانند زیرا بدین شكل افراد تخیل فعال‌تری خواهند داشت و به دنبال آن میزان بالاتری از خلاقیت در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی اجتماع شكل می گیرد. اینك شایسته است تا با توجه به تجربه های بدست آمده در این كشورها در جهت بسترسازی به منظور گرایش افراد به كتابخوانی و مطالعه حركت كرد چرا كه می توان با بهره وری از این امر به گره گشایی از چالش های مختلف موجود همت گماشت.
نقش غیر قابل انكار مطالعه آن چنان است كه آلبرت اینشتین دانشمند بزرگ سده بیستم در این باره می گوید: افكار و اندیشه های انسان به گونه ای است كه امكان دارد، خواندن یك كتاب پایه اندیشه ها و افكار انسان را بر مبنای جدید تغییر دهد و چه بسا ممكن است كتابی مسیر سرنوشت میلیون ها انسان را در راه مشخصی بیندازد.
اما نباید از نظر دور داشت كه برای برخورداری از جامعه ای آگاه و كتابخوان باید همچون دیگر بخش ها به درونی سازی این مهم از سنین كودكی پرداخت تا اینگونه افراد به امر مطالعه همچون نیازی مهم و اولیه بنگرند. پس باید كارشناسان این حوزه به برنامه ریزی های بهینه و كارآمد به منظور ترغیب و گرایش كودكان و نوجوانان به كتابخوانی اقدام كنند و روش های رسیدن به آن را به خوبی شرح و تفسیر دهند. ادبیات كودك و نوجوان گسترده ای از نیازهای عاطفی، روانی و شناختی آنها را در برمی گیرد و در صورت مناسب بودن پاسخگوی این نیازها خواهد بود.
در این میان توجه به علایق افراد می تواند عاملی اثرگذار در ایجاد انگیزش در جهت مطالعه باشد. بدین شكل باید بررسی كرد و به شناسایی عوامل گوناگون در این زمینه بر پایه رده های مختلف سنی پرداخت. استفاده از تنوع در موضوع در كنار تشویق و ترغیب كودك و نوجوان به كتابخوانی سبب پاسخ مناسب به كنجكاوی های آنان در زمینه‌های گوناگون خواهد شد و همچنین این قشر از جامعه را با لایه های گوناگون دانش بشری آشنا می كند تا اینگونه بتوانند به دنبال خواسته ها و آمال خود بروند.
آنچه كه در ارتباط با رده كودك و نوجوان در زمان كنونی برجسته شده است، توجه به مقوله تخیل بیش از گروه های سنی دیگر محسوب می شود تا با استفاده از داستان های علمی- تخیلی، وحشت و فانتزی مناسب، این گروه را به طرف كتاب و كتاب خوانی ترغیب كرد. در واقع با كمك تخیل كه نقش غیر قابل انكاری در ایجاد خلاقیت دارد، جهانی گسترده در برابر دیدگان كودكان و نوجوانان شكل می گیرد و ذهن آنان را به تكاپو وا می دارد زیرا این مهم سبب پرورش ذهن و اندیشه آنان می شود و فرد می تواند به دور از محدودیت های عالم واقع به تصور بپردازد و این عاملی خواهد شد تا به دنبال كشف حقیقت و پژوهش درباره محیط اطراف خود بپردازد و اینگونه بر دانش و آگاهی خویش بیفزاید و در نهایت به تكامل ذهنی و رفتاری دست یابد و اینگونه استعدادهای خود را بارور سازد.
كتاب هایی با عناوین علمی تخیلی و گاهی ژانر وحشت و فانتزی سبب آشنایی كودكان و نوجوانان با موضوع های ناشناخته و به دور از رویدادهای روال زندگی می شود و اینگونه دایره اطلاعات آنان را گسترش می دهد. به همین دلیل در سال های اخیر توجه نویسندگان به این حوزه بیشتر شده و به دلیل دستاوردهای بشر و پیشرفت علم و دانش، تنوع موضوعات در این بخش افزایش یافته است. در واقع وجود بازی های رایانه ای گوناگون با داستان های متفاوت و با میزان بالای تخیل نوع علاقه خردسالان و نوجوان را از دهه های قبل متفاوت و گرایش آنان را به طرف عرصه علمی- تخیلی و ترس و وحشت هدایت كرده است.
برای نمونه یك مجموعه داستانی در بخش داستان های خیال پردازی و تخیلی كه در ارتباط با زندگی یك جادوگر نوجوان و رویدادهای اطراف او به شمار می رود، در سال های گذشته با استقبال زیاد كودكان و نوجوانان و حتی بزرگسالان در كشورهای مختلف روبرو شده است. بر پایه این مهم می توان دریافت كه به چه میزان می توان با این نوع ژانر داستان نویسی به جذب مخاطب در ابعاد وسیع كمك كرد و كوشید تا با نگارش اینگونه داستان ها با قلم نویسندگان داخلی سبب رونق بازار كتاب ایران شد و اینگونه از احاطه كتاب های ترجمه بر جامعه جلوگیری كرد و داستان هایی هماهنگ بر فرهنگ و اجتماع كشور منتشر ساخت.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در گفت وگو با «سیامك گلشیری» نویسنده و مترجم به بررسی آثار حوزه ادبیات كودك و نوجوان پرداخت.
** ادبیات ایران و ژانرهای تخیلی و وحشت
نمونه های مختلفی از این نوع داستان نویسی در ادبیات كهن ایران وجود دارد اما تاریخ پرداختن جدی به آن مشخص نیست. شاید مبدا توجه جدی به ژانر وحشت در ادبیات مدرن را بتوان در سال های اخیر مشاهده كرد. تجربه نشان داده است كه نوجوان ها به این ژانر خیلی علاقه مندند و كتاب های این حوزه با استقبال بالایی روبرو می شود.
** رشد اندیشه و شكوفایی خلاقیت با مطالعه داستان
مطالعه رمان و ادبیات سبب قدرت اندیشه و تفكر مخاطب در ارتباط با دنیای اطراف و اتفاق های پیرامون زندگی می شود و در این میان كودكان و نوجوانان پیش از هر موضوعی به خلاقیت ذهنی نیاز دارند و رمان‌هایی كه در ژانر تخیلی و وحشت تولید می‌شوند، به علت قصه غنی و پرباری كه دارند خلاقیت و ذوق را در ذهن افراد ایجاد می‌كنند و انسجام ذهن كودكان و نوجوانان را به دنیال دارد. در واقع مخاطب با خواندن داستان در ژانرهای مختلف همان رویدادهایی را تجربه می كند كه نویسنده نگاشته و در تفكر خویش گسترش داده است. برای نمونه در داستان ملاقات با خون آشام نویسنده در عالم واقع با یك خون آشام كه دیدار نمی‌كند اما این موضوع را در ذهن خود پرورش و فكر و خیال خود را در این زمینه وسعت داده و صحنه های مختلف را به رشته تحریر در آورده است و اینگونه پس از انتشار كتاب به مخاطب این اجازه را می دهد كه بتواند با خواندن داستان همچون نویسنده به كسب تجربه در عالم خیال بپردازد و با شخصیت های داستانی همزاد پنداری كند و برای مدتی با آنها همراه شود.
بدین شكل مخاطب برای مدتی وارد دنیای تخیل می شود، به گونه ای كه گویا رویدادهایی كه در داستان به وقوع پیوسته برای خود او رخ داده و این موضوع بسیار جذاب است و سبب ایجاد درگیری ذهنی خواهد شد و به دنبال آن مخاطب این فكر و اندیشه داستانی را برای خود پرورش می دهد و این امر مهم و قابل توجهی به شمار می رود. بدین شكل انگار فرد همراه با شخصیت های اصلی داستان، سبكی از زندگی را تجربه كرده است زیرا در جهانی حقیقی هیچ فردی نمی تواند روش های مختلف حیات را تجربه كند اما كتاب و داستان این اجازه را به او می دهد كه سبك های گوناگون را دریابد و با آدم‌های مختلف آشنا و آنها را درك كند.
** انسجام داستانی ضرورتی مهم در ماندگاری اثر
باید دانست در جذب مخاطب در هر گروه سنی، ماندگاری یك داستان و تاثیر بر خلاقیت ذهنی تنها موضوع مهم و كافی نیست بلكه موضوع داستانی كه نوشته می شود باید انسجام و چارچوب محكم داشته باشد تا اینگونه اثر خود را برای روی ذهن مخاطب بگذارد و فرد پس از گذشت سال ها از مطالعه یك كتاب بتواند كلیت آن را به یاد بیاورد. مثل صحنه‌های رمان «دراكولا» نوشته «برام استوكر» كه داستانی شاهكار و ماندگار به شمار می رود.
** افزایش مخاطب كودك و نوجوان و جذب خواننده
برای جذب مخاطب و ترغیب افراد به مطالعه باید به سبك های مختلف توجه داشت. اینك حوزه داستان در ادبیات كودك و نوجوان با اثرات خوب و قابل قبولی روبرو است كه می تواند پاسخگوی نیاز هر سلیقه ای باشد در صورتی كه در گذشته اینگونه نبود. در زمینه ژانر وحشت و تخیلی نیز داستان های خوبی نوشته شده است كه تیراژ بالایی هم دارند. در این میان نویسندگان باید بدانند كه كتاب های آنان بایستی به لحاظ قصه و داستان نویسی جذاب باشد تا خواننده را جذب و با خود همراه كنند تا اینگونه آثارشان ماندگار شود.
** داستان نویسی و گذر از مرزهای جغرافیا
نگاه یك نویسنده برای خلق یك اثر به موضوع بایستی نگاه جهانی باشد و تنها محدود به مرزهای جغرافیایی محل سكونت خویش نباشد. باید دانست یكی از علت های موفقیت آثار ماندگار نیز توجه به این موضوع به شمار می رود. در واقع نویسندگان این آثار كاری می‌كنند كه مخاطبان در دورترین نقاط جهان هم با داستان های آنان همزاد پنداری كنند و با آنها در كل داستان همراه باشند. پس نویسنده باید این توانایی را داشته باشد تا اثر خود را جهانی سازد.
پژوهش**2002**9131
تهران- ایرنا- سبك داستانی علمی- تخیلی از جمله گونه‌های ادبی به شمار می رود كه به علت نوع ژانر و جذابیت موضوع، مخاطبان بسیاری را به خود جذب كرده است. موضوع مهمی كه می تواند عامل گرایش رده های سنی مختلف به ویژه كودكان و نوجوانان به امر مطالعه و كتابخوانی شود و در پس آن تكامل ذهنی و بروز خلاقیت در آنان را به دنبال داشته باشد.
