حدود 30، 40 سال پیش اگر مدارس دانش‌آموزان را تنبیه می‌كردند، عادی بود. حتی والدین نیز هر روز كودكان خود را به عنوان یك روش تربیتی مرسوم و رایج كتك می‌زدند و می‌گفتند اینگونه است كه كودكان تربیت می‌شوند، اما اكنون شرایط فرق كرده است.
تنبیه بدنی كودكان مدلی از كودك آزاری محسوب می‌شود كه ناشی از مشكلات خاص مثل اعتیاد، اختلالات روان شناختی و... است. اكنون اگر یك مورد كودكآزاری در مدرسه و مهدكودك باشد، افكار عمومی از خود واكنش نشان می‌دهد.
با این حال براساس اعلام رئیس اورژانس اجتماعی كشور خشونت خانگی رتبه نخست را در مدارج مربوط به كودكآزاری به خود اختصاص داده است، به‌طوری كه از این میزان 50 درصد مربوط به غفلت در حوزه آموزش كودكان، 30 درصد مربوط به كودكآزاری جسمی، 15 درصد كودك‌آزار روانی و چهار درصد جنسی بوده است.
وقتی به روند كنونی جامعه نگاه می‌كنیم، متوجه می‌شویم كه نه تنها آگاهی جامعه نسبت به انواع كودكآزاری بالا رفته است، بلكه حضور پررنگ رسانه و مجلس نیز موجب شد كه لایحه حمایت از حقوق كودكان و نوجوانان به تصویب برسد. از سوی دیگر، سازمان بهزیستی نیز با راه‌اندازی اورژانس اجتماعی و توسعه آن كمك شایانی در حمایت از كودكان آسیب دیده داشته است. آنچنان كه حداقل 150 مركز جدید در سال گذشته اضافه شد و تقریبا اكنون 350 مركز اورژانس اجتماعی در كشور وجود دارد.
این مراكز در آگاهی بیشتر مردم سهم داشته و موجب شده شناخت بیشتری نسبت به كودكآزاری ایجاد شود. در واقع آسیب‌های اجتماعی مثل كوه یخی هستند كه بخشی از آن در آب دیده می‌شود. از این رو اورژانس اجتماعی كمك كرده كه بخش بیشتری از آنها از آب بیرون بیایند و ما بتوانیم موارد كودكآزاری را متوجه شویم.
* 52 درصد كودكان خشونت‌دیده دخترند
رئیس اورژانس اجتماعی كشور با بیان اینكه 30درصد از تماس‌های برقرار شده مربوط به «خشونت خانگی» بوده است، گفت: خشونت خانگی رتبه نخست را در مدارج مربوط به كودكآزاری به خود اختصاص داده است، به‌طوری كه از این میزان 50 درصد مربوط به غفلت در حوزه آموزش كودكان، 30 درصد مربوط به كودكآزاری جسمی، 15 درصد كودك‌آزار روانی و چهار درصد جنسی بوده است. رضا جعفری با تشریح جزئیات كودكان مورد پذیرش توسط اورژانس اجتماعی توضیح داد: كودكان زیر یك سال 7/8 درصد، دو تا چهار سال 16 درصد، از موارد پذیرش شده را در بر می‌گیرد كه در مجموع می‌توان گفت 25 درصد از كودكان مورد پذیرش زیر چهار سال سن دارند. همچنین 60 درصد از پذیرش شدگان بین پنج تا 13 و 15 درصد بین 14 تا 18 سال سن دارند.
جعفری با اشاره به اینكه 57 درصد از عاملان اعمال خشونت پدران بوده‌اند، بیان كرد: 26 درصد از آنها نیز مادران و 5/8 درصد نامادری یا ناپدری و 3/1 دهم نیز مربوط به خواهران و برادران بوده است. تنها یك و نیم درصد از عاملان خشونت غریبه‌ها بوده‌اند. همچنین می‌توان گفت 5/98 درصد از این آسیب‌ها از سوی اقوام و خویشاوندان بوده است.
مدیركل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به اینكه 52 درصد از كودكان خشونت دیده دختر و 48 درصد نیز پسر بودند، در این باره توضیح داد: علت اصلی اعمال خشونت 5/51 درصد مربوط به اعتیاد به مواد مخدر و الكل، هفت درصد اختلالات روانی و 1/5 درصد بیكاری بوده است. او تصریح كرد: 16 درصد از دلایل كودكآزاری مربوط به خود كودك بوده است، به‌طوری كه مشكلاتی نظیر معلولیت یا رفتارهای كودك از جمله عوامل اصلی به شمار می‌رود. همچنین 85 درصد از موارد نیز ناشی از خود فرد آزارگر بوده است.
به گزارش ایسنا، رئیس اورژانس اجتماعی كشور با تشریح اقدامات اورژانس اجتماعی در حوزه خودكشی نیز توضیح داد: در سال گذشته اورژانس اجتماعی در 31 درصد از موارد خودكشی مربوط به افراد زیر 18 سال مداخله انجام داده است تا این موارد منجر به فوت نشود. به‌طور كلی اورژانس اجتماعی موفق شده است تا 95 درصد مانع خودكشی‌های منجر به مرگ شود.
* تكیه بر 7 استراتژی
« گرچه شناسایی موارد كودكآزاری بیشتر شده است، اما باید بگویم كه تنها راه مقابله با كودكآزاری توسعه اورژانس اجتماعی نیست. ما باید بتوانیم در كنار اقدامات پیشگیرانه و سایر اقدامات و حمایت‌های اقتصادی و اجتماعی از خانواده‌ها مداخلات لازم را انجام دهیم.» این اظهارنظرات حبیب‌ا... مسعودی‌فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی به خبرنگار «آرمان» است.
به گفته او غفلت و آزارهای جسمی، روانی و جنسی انواع كودكآزاری هستند. او با بیان اینكه شایع‌ترین نوع كودكآزاری در همه جای دنیا غفلت و عدم توجه به نیازهای طبیعی كودكان است، می‌افزاید: حتی وقت نگذاشتن برای كودكان نیز جزئی از غفلت تلقی می‌شود، یعنی ما اگر اینگونه به كودكآزاری نگاه كنیم، باید چند راهبرد اساسی را در كنترل و پیشگیری از كودكآزاری به عهده بگیریم. معاون اجتماعی سازمان بهزیستی عنوان می‌كند: ما اكنون در حال تدوین و بازنگری یك برنامه در حوزه پیشگیری و كنترل كودكآزاری هستیم كه مبنی بر هفت استراتژیك است. او ادامه می‌دهد: اولین استراتژیك مهارت زندگی و فرزندپروری به والدین است.
همچنین باید آگاهسازی صورت گیرد كه كودكآزاری جرم عمومی است. به گونه‌ای كه اگر فردی آن را اطلاع ندهد، دچار جرم شده و دادستان و قاضی محترم می‌توانند او را محكوم كنند. مسعودی‌فرید اظهار می‌كند: اقدامات باید از جنس شناسایی هنگام و مداخله زودهنگام باشد.
ما باید بتوانیم موارد كودكآزاری را زود شناسایی كنیم. از این رو لازم است كه اورژانس اجتماعی بیشتر به مردم معرفی شود. مردم باید اعلام موارد كودكآزاری را مسئولیت اجتماعی خود بدانند، چراكه هر روز ممكن است در جایی كودكآزاری اتفاق بیفتد و همسایه‌ها باید این موارد را به اورژانس اجتماعی اطلاع دهند تا سریعا مداخلات انجام شود. او خاطرنشان می‌كند: راهبرد سوم مداخلات بهنگام قضائی و انتظامی است.
در واقع احكامی كه قضات محترم صادر می‌كنند باید با تمام قدرت و شدت برای پیشگیری از كودك آزاری باشد تا این جرم دوباره تكرار نشود. انواع حكم‌ها را قاضی محترم می‌تواند صادر كند. از جمله سلب حضانت از والدین تا گذراندن دوره‌های روان‌شناختی یا حتی رفتن به زندان. مسعودی‌فرید ادامه می‌دهد: اگر قرار است كه كودكی به خانواده بازگردد، باید پیگیری مكرر از وضعیت كودكان آسیب دیده از سایر نهادها انجام شود تا مطمئن شویم كه مجددا كودكآزاری در خانواده اتفاق نمی‌افتد.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی اضافه می‌كند: راهبرد چهارم استفاده از رسانه‌هاست كه نقش مهمی در كاهش كودك‌آزاری‌ها دارند. بنده مطمئن هستم كه رسانه‌ها سهم بزرگی در تصویب لایحه حمایت از حقوق كودكان و نوجوانان داشتند. از سوی دیگر، باید رسانه‌ها كاری كنند كه مردم مهارت فرزندپروری را یاد بگیرند. این در حالی است كه باید كودكان قدرت «نه گفتن» را بلد باشند و هنگام تعرض ایستادگی و كودك‌آزار را به فرد مورد اطمینان خود معرفی كنند.
مسعودی‌فرید توضیح می‌دهد: راهبرد پنجم سازمان‌های مردم‌نهاد است كه در شناسایی، آموزش مردم و آگاهسازی نقش بسزایی دارند. او می‌افزاید: مواردی بوده كه نوزاد به دنیا آمده از مادر معتاد توسط سمن‌ها معرفی شده و ما مداخلات خود را آغاز كردیم.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی می‌گوید: یك راهبرد دیگر قانون حمایت از حقوق كودكان و نوجوانان است كه می‌تواند كمك‌كننده باشد، چراكه نسبت به قوانین قبلی بهتر و مترقی‌تر است.
او بیان می‌كند: آخرین راهبرد حمایت اقتصادی از خانواده‌هایی است كه به هر دلیلی به كودكآزاری دست می‌زنند. اگر به این موضوع توجه كنیم شاهد كاهش موارد كودكآزاری خواهیم بود.
روزنامه آرمان
9353
تهران- روزنامه آرمان روز پنجشنبه در گزارشی مساله خشونت علیه كودكان را بررسی كرده است.
