قتل خاشقچي چهره واقعي بن سلمان را نشان داد

خاشقچي روزنامه نگار ناراضي سعودي دوم اكتبر (10 مهر) پس از مراجعه به كنسولگري عربستان در استانبول، ناپديد شد. رژيم سعودي بعد از 18 روز سكوت و تكذيب بالاخره تحت فشارهاي جامعه جهاني بامداد شنبه گذشته تاييد كرد كه او در كنسولگري اين كشور به قتل رسيده است.
با وجودي كه دلايل زيادي در خصوص دخالت قطعي بن سلمان در اين جنايت وجود دارد ، اما 'سلمان بن عبدالعزيز' شاه سعودي با متهم كردن بخشي از بدنه اطلاعاتي عربستان به دخالت در اين قتل، تلاش كرده تا وليعهد خود را نجات دهد.
در همين راستا رژيم سعودي تاكنون روايت هاي مختلفي از قتل اين روزنامه نگار مخالف بن سلمان ارايه كرده كه نه تنها مورد پذيرش افكار عمومي جهان قرار نگرفته كه با واكنش تند حتي حاميان رياض به ويژه كساني مانند 'دونالد ترامپ' رييس جمهوري آمريكا هم مواجه شده است .
به رغم گذشت حدود چهار هفته از جنايت در ساختمان كنسولگري عربستان در استانبول، هنوز ابعادي از اين پرونده مبهم مانده است و تاكنون از جسد خاشقچي روزنامه نگار به قتل رسيده توسط عوامل آل سعود خبري در دست نيست و آمران و عاملان اصلي اين جنايت هم معرفي نشده اند.
خبرنگار ايرنا در دوحه در خصوص اين قتل، دخالت بن سلمان در اين جنايت ، روايت هاي ارايه شده، نقش سازمان هاي جهاني مانند سازمان ملل متحد و تاثيرات احتمالي ترور اين روزنامه نگار در مناسبات منطقه اي و فرامنطقه اي عربستان و همچنين اثر آن بر برخي تنش هاي منطقه اي مانند موضوع قطر و جنگ يمن با دكتر كامروا استاد و رييس مركز مطالعات دانشگاه جرج تاون شعبه قطر گفت وگو كرد.
كامروا در اين گفت وگو با اشاره به تلاش هاي وليعهد سعودي براي مبرا كردن خود از دخالت در قتل خاشچقي ، مرگ اين روزنامه نگار را باعث نشان داده شدن چهره واقعي بن سلمان براي دنيا به خصوص كشورهاي غربي دانست و با انتقاد از رويكرد سازمان ملل متحد، از دوگانگي جاري در روابط بين الملل به ويژه در زمينه مسائل مهمي مانند حقوق بشر به عنوان يك نقص جدي در سياست جهاني نام برد.
وي گفت كه بعيد است فشار ناشي از دست داشتن دولت سعودي در مرگ خاشقچي تاثيري در بهبود روابط رياض با تهران داشته باشد.
كامروا افزود: سعودي ها در ابتدا كل قضيه را منكر شده بودند. حتي برخي از روزنامه هاي عربستان با داستان سرايي مسئول ربوده شدن و قتل خاشقچي را به گردن برخي سازمان اطلاعاتي منطقه از جمله قطر مي انداختند و اساسا انجام قتل توسط عوامل اين كشور را نمي پذيرفتند و تلاش داشتند به هر نحو ممكن خود را از اين پرونده تبرئه كنند.
پس از چند روز سكوت و تكذيب كه ناچار به پذيرش اين جنايت شدند هم هر بار روايت جديدي تعريف كردند كه به نظر، غير قابل باور و غير منطقي مي رسيد .
وي اضافه كرد: سعودي ها تنها زماني موضوع را جدي گرفتند كه واكنش شديد جامعه جهاني ، تركيه و حتي آمريكا را مشاهده كردند. اين فشار حتي باعث شد تا بن سلمان در همايش اقتصادي رياض موسوم به 'داووس صحرا' وعده پيگيري موضوع و مجازات متهمان اين پرونده را بدهد .
استاد دانشگاه جرج تاون در قطر تاكيد كرد: بن سلمان همچنين در سخنان آشتي جويانه اي از اقتصاد قطر كه طي يك سال و نيم گذشته تحت شديدترين تحريم هاي اين كشور متحدانش قرار دارد، تجليل كرد . وي از 'رجب طيب اردوغان' رييس جمهوري تركيه كه تا چندي پيش او را به همراه قطر دو ضلع از مثلث شوم در منطقه مي دانست هم تشكر كرد.
وي افزود: به نظر من واكنش هاي وليعهد سعودي نشان داد كه رياض فهميده است كه بايد موضوع را جدي تر بگيرد هر چند روزهاي آينده نشان خواهد داد كه آيا رياض واقعا اهميت موضوع را درك كرده يا باز هم به دنبال داستان ديگري خواهد بود.
كامروا در ارتباط با تاثير قتل اين روزنامه نگار بر روابط رياض و واشنگتن نيز گفت: قتل خاشقچي كار را براي ترامپ و 'جراد كوشنر' داماد او مشكل تر از بقيه كرده است . به اين معنا كه آنها به سختي مي توانند سياست هاي طرفداري از عربستان را در آمريكا دنبال كنند.
وي اضافه كرد: آمريكا براي اعمال سياست هاي خود در خاورميانه به عربستان و اسراييل متكي است .اين دو رژيم نقش محوري در سياست خارجي رييس جمهوري آمريكا در خاورميانه دارند و واشنگتن در گذشته از آنها براي آنچه مهار ايران مي نامد، استفاده كرده و در آينده هم به اين دو ابزار به شدت نياز خواهد داشت .
وي افزود: علاوه بر اينكه عربستان به ابزار سياست خارجي آمريكا در منطقه خاورميانه تبديل شده است، اين كشور در حال حاضر يك قرارداد چند صد ميليارد دلاري خريد تسليحات نظامي با آمريكا امضا كرده است .
'به اعتقاد من هر چند قتل خاشقچي باعث شد احساسات ضد سعودي در كنگره آمريكا هم قدري شدت بگيرد، اما در نهايت تاثيرات بزرگي نخواهد داشت، چون زيربناي روابط عربستان با آمريكا همچنان پابرجاست و همانطور كه خود ترامپ هم بارها تكرار كرده، خريدهاي عربستان از شركت هاي آمريكايي در ظاهر و باطن منجر به پيدايش هزاران شغل در آمريكا شده و هيچ سياستمداري در واشنگتن نمي خواهد اين وضعيت را به خطر بياندازد، حتي اگر آن سياستمدار در كنگره و مخالف دولت سعودي باشد.
وي اضافه كرد: به نظر من آنچه اكنون اتفاق افتاده اين است كه فعلا جريان طرفدار عربستان در آمريكا كمي ضعيف شده اند . رسانه هايي مانند 'واشنگتن پست' و 'نيويورك تايمز' كمي محتاطانه تر رفتار مي كنند، ولي بعيد مي دانم روابط آنها دچار تغيير اساسي شود، چرا كه عمق اين روابط كه به نوعي نهادينه شده از نظر آمريكايي ها كاملا به خطر نيفتاده است .
كامروا در باره احتمال تحريم عربستان از سوي آمريكا و استفاده از حربه نفت در اين شرايط توسط رياض گفت: به اعتقاد من عربستان نه توانايي و نه موقعيت تهديد يا تحريم آمريكا به ويژه استفاده از نفت به عنوان سلاح اقتصادي را ندارد. حتي به نظر مي رسد عربستان مانند رفتاري كه با كانادا كرد، توان آن را هم ندارد كه بگويد موضوع خاشقچي يك مسئله داخلي است و كسي حق دخالت در آن را ندارد.
'اكنون عربستان از همه سو تحت فشار است، اتحاديه اروپا ، رسانه هاي آمريكايي و برخي چهره هاي شاخص كنگره براي اولين بار طي سال هاي اخير ديد و ذهنشان نسبت به عربستان تغيير كرده و اين در حالي است كه سعودي ها طي سالهاي اخير جنايات بي شماري را در يمن و در قبال مردم غير نظامي اين كشور انجام داده اند، اما مدعيان حقوق بشر با بي توجهي به اين جنايت ، اكنون نوك حملات خود را به عربستان تنها به دليل مرگ خاشقچي نشانه رفته اند'.
استاد دانشگاه جرج تاون در قطر اضافه كرد: به دليل همين ناتواني است كه وليعهد سعودي در روزهاي اخير با انجام سخنراني هاي مسالمت آميز و قول مجازات عاملان و آمران قتل خاشقچي، تلاش كرده خود را از زير فشار همه جانبه ناشي از اين جنايت خارج كند. من فكر مي كنم اين سخنان بيشتر از آنكه نيت واقعي بن سلمان در پيگيري موضوع را نشان دهد، سخناني است كه رسانه ها و مقامات غربي انتظار شنيدن آن را از او دارند.
كامروا افزود: از نظر من كاهش روابط ديپلماتيك، تحريم تسليحاتي يا حداقل كاهش فروش سلاح و همچنين اعمال تحريم هايي در مورد جنگ يمن با هدف پايان دادن به آن مي تواند گزينه هاي مناسبي براي غرب به منظور تنبيه سعودي ها باشد.
'اگرچه برخي كشورها همچنان براي كاهش فروش تسليحات به عربستان لكنت زبان دارند، اما مي توانند ميزان و كيفيت سلاح هايي كه در اختيار اين رژيم قرار داده مي شود را تغيير دهند'.
وي اضافه كرد: همچنين چنانچه فشارهاي جهاني روي موضوع يمن متمركز شود، مي تواند عربستان و امارات را به دليل جرايمي كه در اين كشور مرتكب شده اند، محكوم كند و حتي با ارايه درخواست محاكمه عاملان كشتار مردم غير نظامي يمن زمينه هاي پايان دادن به اين جنگ بي فايده براي ائتلاف عربي فراهم شود.
استاد دانشگاه جرج تاون قطر درباره تاثير قتل خاشقچي بر روابط رياض با دوحه و تهران نيز گفت: از نظر سعودي ها موضوع قطر و اختلاف با ايران دو موضوع كاملا جداگانه است . بن سلمان سه شنبه گذشته در همايش اقتصادي رياض از اقتصاد قطر تجليل كرد و گفت كه قطر در 5 سال آينده متفاوت خواهد بود . البته منظورش دقيقا معلوم نيست، ولي يك نتيجه گيري فوري اين سخن آن است كه بن سلمان خودش را زير فشار مي بييند بنابر اين قصد ندارد به دشمن تراشي هاي خود ادامه دهد . او به همين دليل هم از قطر و هم از تركيه تجليل كرد .
وي افزود: به نظرم اين سخنان پنجره اي براي بهبود روابط عربستان با قطر يا حداقل كاستن از تنش ميان دو كشور محسوب مي شود، البته با توجه به غير قابل پيش بيني بودن وليعهد ماجراجوي سعودي بايد ديد در آينده چه اتفاقي به خصوص در چارچوب روابط دو جانبه و شوراي همكاري خليج فارس مي افتد.
'در مورد ايران اما موضوع بسيار متفاوت است . اگر با عينك سعودي ها به موضوع رابطه با تهران نگاه كنيم، براي عربستان در حال حاضر هيچ دليلي براي بهبود رابطه با ايران وجود ندارد. رياض سخت پشتيباني آمريكا را دارد چون نيازهاي واشنگتن در منطقه را برآورده مي كند و عملا به ابزار سياست خارجي آمريكا در منطقه تبديل شده و تا مادامي كه رابطه ايران و آمريكا تغيير نكند و ترامپ سياست هاي عميق و ايدئولوژيك خود عليه ايران را دنبال مي كند، به نظر مي رسد براي رياض دليلي براي بهبود رابطه با تهران ديده نمي شود. لذا مرگ خاشقچي و بهبود روابط رياض با دوحه به نظر من نمي تواند تاثيري در بهبود روابط تهران و رياض داشته باشد.
كامروا در بخش ديگري از اين گفت و گو درباره فشار به عربستان براي پايان دادن به جنگ با يمن گفت: شايد موضوع خاشقچي باعث شود كه رفتار ائتلاف خود خوانده و جنايت هاي اين كشور در يمن تا حدودي كاهش يابد، اما به نظر من امكان پايان جنگ به دليل مرگ خاشقچي فعلا امكان پذير نيست . يادمان نرود كه يكي از محورهاي اصلي جنگ در يمن امارات است. اين دو كشور در يمن اهداف مختلفي دارند و راهبرد آنها يگانه نيست .
وي اضافه كرد: رياض و ابوظبي از مهره هاي مختلفي در يمن پشتيباني مي كنند، به همين دليل من فكر نمي كنم مرگ خاشچقي باعث صلح در يمن شود. ولي تغيير در رفتار عربستان مي تواند يكي از نتايج احتمالي مرگ اين روزنامه نگار باشد . مثلا عربستان از اين پس ناچار شود اجازه كمك هاي مالي، دارو و غذا به بنادر يمن را بدهد تا قدري از فشارهاي وارده عليه مردم يمن كاسته شود، ولي نهايتا نمي توان ترور خاشقچي را موجب پيدايش صلح در اين كشور دانست.
استاد دانشگاه جرج تاون قطر گفت: تاثير اصلي قتل خاشقچي اين است كه چهره واقعي بن سلمان آشكار شده است . افرادي مانند 'توماس فريدمن' خبرنگار نيويورك تايمز ، روساي 'مايكروسافت' و ساير شركت هاي چند مليتي همه فكر مي كردند كه بن سلمان نمايانگر فرداي روشن عربستان است .
وي افزود: آنها گمان مي كردند اين فرد چهره جديدي در عرصه سياسي عربستان و خاورميانه است و مي توان روي او به عنوان اميد آينده اصلاحات در اين كشور و خاورميانه حساب كرد . اما اكنون براي اين افراد ثابت شده است كه بن سلمان به راحتي دستور قتل ديگران را صدر مي كند و حاضر است كه مخالفان خود را به بدترين روش ممكن از صحنه خارج كند.
كامروا اضافه كرد: با اين وضعيت جاي بسي تاسف است، عربستان كه بزرگ ترين عامل تروريسم نه تنها در منطقه كه در كل جهان است اكنون خود را به عنوان مهره مبارزه با ترورسم جلوه داده است .
وي گفت: عربستان عامل و مسئول اصلي حادثه 11 سپتامبر بود كه از نظر من بزرگ ترين لطمه فيزيكي و نظامي را به اعتبار آمريكا زده است . عملكرد اين كشور در خاورميانه هم با قتل و كشتار و حمايت از گروههاي افراطي و تروريستي گره خورده است كه نمونه آن را در حوادث عراق و سوريه به وضوح ديديم.
'از نظر من رژيم سعودي پيش از به قتل رساندن خاشقچي هم مشروعيتي در داخل و خارج كشور نداشته است . مردم آمريكا همچنان اين رژيم را عامل 11 سپتامبر مي دانند . رياض تنها با هزينه ميلياردها دلار توانسته سياستمداران و عقيده سازان آمريكايي را در باره اين حادثه بخرد، اما اين رژيم از نظر مردم آمريكا عامل كشتار در برج هاي دو قلوي نيويورك است و بايد مجازات شود'.
'از نظر داخلي هم بن سلمان چند كار سرگرم كننده براي جوانان عربستان انجام داده و توانسته بود در ميان برخي جوانان و طيف هاي نوگرا براي خود طرفداراني دست و پا كند كه با توجه به شرايطي كه اكنون اين كشور به آن مبتلا شده، همين تعداد هم بعيد است به حمايت هاي خود از او ادامه بدهند'.
كامروا گفت: اكنون در عربستان همه فهميده اند كه اين فرد حاضر است براي بقاي حكومت خود و پدرش به چه جناياتي دست بزند . اين سيستم ديكتاتوري است و قتل خاشقچي به مردم نشان داد كه اين سيستم سركوبگر حاضر به كشتن و لطمه زدن به مخالفان خود به صورت فجيع هم هست.
وي درباره حضور عربستان در شوراي حقوق بشر سازمان ملل نيز تاكيد كرد : اين وضعيت تنها بيانگر بيهوده و بي تاثير بودن سازمان ملل متحد در امور بين المللي است . سازمان ملل هيچ اثري نداشته ، وقتي يك كشوري مثل عربستان عضو شوراي حقوق بشر مي شود يعني اينكه اين شورا و در مقياس بزرگ تر سازمان ملل متحد كاركرد خود را از دست داده است .
استاد دانشگاه جرج تاون قطر اضافه كرد: جهان شاهد جنايت هاي بي شمار و بزرگي در ميانمار عليه مسلمانان 'روهينگيا' و در يمن عليه غير نظاميان اين كشور است . نه تنها سازمان ملل متحد كه ديگر نهادهاي حقوق بشري و دولتهاي غربي در اين باره هيچ واكنشي نشان نداده اند .
كامروا گفت: كجا هستند آمريكا و اتحاديه اروپا كه خود را مدافع حقوق بشر مي دانند، اما مسلمانان در ميانمار به صورت گروهي مجازات و كشته مي شوند يا مردم يمن در حالي كه به انواع بيماري ها گرفتار شده اند، در بدترين وضعيت از لحاظ گرسنگي به سر مي برند. اين دوگانگي متاسفانه به يكي از اصول روابط بين ابرقدرت ها و اتحاديه هاي منطقه اي و جهاني تبديل شده است و دفاع از حقوق بشر تنها به شعاري تبديل شده كه تنها در مورد مخالفان سياست هاي آمريكا در منطقه و جهان كاربرد دارد.
خاورم**1508**1651