نياز به مطبوعات كاغذي در عصر مجازي

در اين مطلب آمده است: هنوز زمان زيادي از آن دوران كه دكه هاي مطبوعاتي محل كسب درآمد بود، نگذشته است.
تهيه روزنامه و مجلات از اين دكه ها بخشي از خاطرات دوران گذشته ماست، آرشيو و يا نسخه‌هاي پراكنده و خاك گرفته مطبوعات مورد علاقه كه در زيرزمين منازل خود نگه داشته‌ ايم و حاضر به از دست دادن آن نيستيم نشان از تعلق خاطر ما به اين شيوه خبر رساني و صحه گذاشتن بر اين واقعيت است كه رسانه‌هاي مكتوب علاوه بر كاركرد اصلي آن يعني اطلاع رساني و اثربخشي، واجد بار عاطفي و رواني نيز براي مخاطبان خود بوده و اعتماد ساز و آرامش آور است.
جامعه شناسان بر اين باورند كه جامعه ما در حال گذار از سنت به مدرنيته است اما قبل از مهيا نمودن بستر و آماده شدن براي اين گذار محتوم، آثار و تبعات آن بسياري از ارزش ها را درنورديده است.
اگر شنيدن خش خش ناشي از ورق زدن صفحات روزنامه‌ها هنگام خواندن آن براي جوان هاي ديروزي فرح بخش و روح نواز بود، در نقطه مقابل آن جوانان امروزي دوستدار هيجانات خبري هستند، بي قرارند و كم حوصله و مشتاقند تا در كسري از ثانيه به اخبار مورد علاقه خود دست يابند چيزي كه قبلا دستيابي به آن غير قابل تصور بود.
اما امروزه در سايه پيشرفت تكنولوژي و همه گير شدن فضاي مجازي ممكن گرديده و مي ‌رود تا جايگزين رسانه‌هاي مكتوب شود.
در ايران تعامل و يا به عبارتي تقابل نشريات كاغذي با دنياي مجازي سرانجام خوشايندي را براي روزنامه‌ها بدنبال نداشت و جدال ميان آنان، تيراژ چهار ميليوني روزنامه‌ها در اواخر دهه هفتاد را به كمتر از يك ميليون نسخه در مقطع زمان فعلي كاهش داده است.
فشار روز افزون و گسترش بي حد و حصر امپراتوري رسانه‌هاي مجازي و آساني دسترسي به آن باعث گرديده تا هر كدام از ما روزانه ساعت ها از وقت خود را به منظور كسب خبر، صرف گشت زدن در فضاي مجازي نموده و اخبار متنوع و متكثري را نيز دريافت كنيم كه در صحت و يا سقم آن اطمينان خاطري وجود ندارد.
امروزه بيش از 40 ميليون گوشي هوشمند در ايران اخبار و تحولات را در فضاي مجازي با سرعت غير قابل باوري منتشر مي كند كه اثبات راست و درستي آن كاري بسيار سخت و دشوار است اما توليد و انتشار خبر در مطبوعات كاغذي عموما متكي به پيروي از اخلاق رسانه‌اي خاصي است كه موجبات ايجاد اعتماد در مخاطب را فراهم مي‌ نمايد.
آنچه را كه امروزه تحت عنوان خبرسازي و اطلاع رساني در فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي پيام رسان شاهد هستيم، شايد در ظاهر بتوان بر آن توليد خبر و اطلاع رساني نام نهاد ولي گردانندگان اين عرصه موبايل بدستاني هستند كه بدون شناخت از خبر و ماهيت آن، ذهنيات خود را با استفاده از فضاي مجازي و بدون هيچگونه هزينه و عمدتا به صورت ناشناس به سهولت در دسترس عموم قرار داده و با انتشار شايعات و مطالب غير واقعي، در نقش گروه‌هاي فشار روح و روان جامعه را آزرده و افكار عمومي را دچار تشويش مي‌ كنند.
تحريف ماهيت و مفهوم خبر و خبررساني به صورت هاي گوناگون در فضاي مجازي بيانگر اين واقعيت تلخ است كه ره آورد پيشرفت تكنولوژي در اين بخش براي ما چندان مطلوب نبوده و در دنياي حاكميت سرد و روح آزار داده ها عليرغم روي آوردن بسيار بالاي كاربران و نقش منحصر بفرد آن، اما هنوز به نظر مبتدي و قادر نبوده‌ايم زمينه و بستر لازم براي استفاده از ظرفيت هاي آن را مهيا كنيم.
امروزه پرسه زدن مستمر و مدام كاربران در فضاي مجازي و وقت طولاني كه صرف آن مي شود يكي از چالش هاي بزرگ جامعه ما محسوب مي گردد، بنابراين توجه به اين مهم كه فن آوري هاي جديد عصر ديگري را در كار رسانه رقم زده فقط بخشي از واقعيت است، بخش ديگر آن نگراني هايي است كه از انتشار سريع اطلاعات و خبر در قالب شبكه هاي اجتماعي در دنياي مجازي ناشي شده كه معمولا بدون حاشيه نبوده و تبعات خاص خود را بدنبال دارد.
سطحي شدن جامعه ناشي از در دسترس بودن تلفن هاي هوشمند و انتشار بدون بررسي اخبار، تصاوير و حوادث، واقعي نبودن بسياري از رويدادها و تزريق اطلاعات نادرست به متن جامعه به منظور دستيابي به اهداف خاص باعث شكل گيري بي اعتمادي چشمگيري گرديده كه بتدريج سرمايه هاي اجتماعي را به تحليل برده و خواهد برد.
شوربختانه عدم وجود نظام شفاف رسانه اي و عدم اعتماد به رسانه هاي رسمي نيز مزيد بر علت گرديده كه اشتياق فراوان كاربران به استفاده از اين شبكه ها، كساني را دچار وسوسه نموده تا با سوء استفاده از اين ظرفيت و توليد و ترويج شايعات بي اساس در غياب رسانه هاي موثق نظم اجتماع را نابسامان نمايند.
از سوي ديگر با همه مزاياي ناشي از اطلاع رساني هاي نوين، متاسفانه جامعه ايراني به حد نگران كننده اي از «كم خواني» رسيده كه نقش فضاي مجازي در آن غير قابل انكار است.
اثر گذاري فضاي مجازي بر روي نحوه مطالعه و پايين آمدن كيفيت آن موجب بوجود آمدن پديده اي جديد شده است كه «سرسري خواندن» را جايگزين «جدي خواندن» كرده است.
در روزگاري كه رسانه ها در نظمي تحت عنوان مدياكراسي حكمراني مي كنند براي مقابله با اين دسته از آسيب ها و ده ها مورد ديگر از اين قبيل مي توان از افزايش سواد رسانه‌اي، مسئوليت ‌پذيري اجتماعي و بازگشت دوباره به مطبوعات كاغذي به عنوان بخشي از راه چاره‌هاي ممكن و اعتماد ساز نام برد، بازگشت به روزنامه ها شايد همان كاركردهاي اواخر دهه هفتاد را نداشته باشد اما هر گونه تلاش براي رونق دوباره و رسيدن به جايگاه واقعي رسانه‌هاي نوشتاري مي‌ تواند پاسخي باشد به نيازهاي خيل گسترده‌اي از مخاطباني متعدد و با سلايقي متنوع كه هنوز مشتاقند خبر، تحليل و رويدادها را از اين طريق دنبال نمايند.
منبع: هفته نامه سيروان