فرش ماشینی و موكت كه با بهره‌گیری از فناوری روز در طرح‌ها، رنگ‌ها و نقشه‌های مختلف مشتری‌پسند تولید و روانه بازار مصرف می‌شود، هرچند رقیبی برای فرش دستباف شمرده می‌شود، اما به گفته صاحبان امر در این رقابت چندان موفق نبوده و نخواهد شد.
فرش دستباف به‌عنوان یك كالای اصیل ایرانی و با ارزش اقتصادی بالا حاصل تلاش بافندگانی است كه 100 درصد مواد اولیه آن طبیعی و داخلی است و تولید آن در منطقه‌ای كوچك هزینه زندگی صدها نفر را تأمین و به رونق اقتصاد آن منطقه می‌كند.
این صنعت خانگی گرچه تاریخ پرفراز و نشیبی را تاكنون سپری كرد و برای بقا خود نیز راه طولانی در پیش رو دارد، اما برای ادامه فعالیت اش نیز با چالش‌هایی روبروست.
گذشته از گرانی مواد اولیه، افزایش رقبای خارجی، كاهش تعداد بافندگان و طراحان چیره دست، ركود بازار داخلی و خارجی در عصر توسعه صنعتی با مشكلی جدیدی به نام بیمه بافندگان نیز روبروست، چالشی كه این روزها هنرمندان یزدی از آن رنج می‌برند و در انتظار مساعدت مسئولان امر، نمایندگان مجلس و موسسه‌های بیمه‌گر هستند.
بر اساس آمارها هم‌اكنون 40 هزار بافنده فعال سالانه 200 هزار مترمربع فرش دستباف در طرح‌های كاشان، نائین و تبریز و در رج شمارهای 25 تا 60 در استان یزد تولید و روانه بازار مصرف می‌كنند، متأسفانه كمتر از نیمی آن‌ها تحت پوشش خدمات بیمه تأمین اجتماعی هستند.
عمده صنایع‌دستی یزد را فرش، سرامیك و سفال، كاشی،زیلو، زرگری ،شعربافی( پارچه‌بافی)، ترمه‌بافی، شمد، دستمال، مخمل، دارایی، چادرشب ، قلاویز، دندانی، گیوه، حصیر، خورجین، روفرشی، سفره، احرامی، قلم‌زنی، شیشه‌گری، چرم ، مو تابی و نمدمالی تشكیل می‌دهد.
در این منطقه پهناور با تاریخ، فرهنگ و تمدن كهن ایرانی، هشت واحد طرح و نقشه و 10 شركت تعاونی فرش دستباف روستایی در 10 شهرستان وجود دارد كه به بافندگان خدمات ارائه می‌دهد.
نقشه‌های اصیل فرش یزد بانام‌های هراتی، گل و ماهی، سردار جنگل، كرمانی و نقوش مشابه معروف است و 75 درصد فرش استان از خامه پشم و بقیه از خامه كرك بافته می‌شود.
مشكل اصلی بافندگان فرش دستباف كه به هنرمندان زبردست كشور و استان معروف هستند و سال‌ها بینایی خود را در مسیر تولید این صنعت گذاشته‌اند، نبود بیمه و مشخص نبودن آینده‌ای روشن برای ادامه اشتغال آنهاست .
به همین دلیل طی سال‌های اخیر و امسال ، تلاش‌های متعددی برای حل این مشكل و حفظ این صنعت انجام‌شده است.
در این ارتباط مسئول یك كارگاه تولید فرش دستباف یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا می گوید: این كارگاه با 16 نفر بافنده از پنج ماه قبل فعالیت خود را آغاز كرد.
خانم موسوی افزود: متأسفانه هیچ‌كدام از بافندگان بیمه نیستند و نتوانسته‌اند از مزایای بیمه تأمین اجتماعی بهره‌مند شود.
خانم دهقان مسئول كارگاهی دیگر هم اظهار داشت: این كارگاه با هفت دار قالی از سه سال قبل فعالیت خود را آغاز كرد، هیچ‌یك از 25 بافنده آن بیمه نیستند.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت ، معدن و تجارت (صمت) یزد درباره وضعیت بافندگان فرش استان ،می گوید: 18 هزار نفر از 40 هزار بافنده فعال صنعت فرش دستباف از مزایای بیمه تأمین اجتماعی برخوردار هستند.
محمدمهدی نبی زاده روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا حاصل تلاش سالانه بافندگان استان یزد را حدود 200 هزار مترمربع فرش و تابلو فرش ذكر كرد.
وی اظهار داشت: به علت تكمیل ظرفیت سقف تأمین اجتماعی ، بافندگان نمی‌توانند از مزایای این بیمه استفاده كنند.
به گفته وی برای حل این مشكل سال قبل ، تفاهم‌نامه همكاری فی‌مابین « صمت» یزد و صندوق بیمه عشایری و روستایی استان امضا شد كه بر این اساس ، بافندگان فرش و رشته‌های مرتبط می‌توانند زیرپوشش بیمه یادشده قرارگرفته و از مزایای آن شامل مستمری بازنشستگی و ازكارافتادگی بهره‌مند شوند.
رئیس اداره فرش سازمان صمت یزد تصریح كرد: بیمه‌شدگان می‌توانند با در دست داشتن معرفی‌نامه یا كارت شناسایی قالیبافی مورد تأیید اتحادیه‌های بافندگان به شعبه‌ها و كارگزاری‌های بیمه عشایری و روستایی زیرپوشش بیمه یادشده مراجعه كنند.
مدیر صندوق بیمه اجتماعی كشاورزان، روستاییان و عشایر یزد هم گفت: افراد بالای 18 سال تا 50 سال فعال در این بخش می‌توانند از مزایای این بیمه استفاده كنند.
حسن ابراهیمی به ایرنا افزود: امكان استفاده از مستمری‌های بازنشستگی ، ازكارافتادگی ، فوت ، نقص عضو، و امكان استفاده افراد تحت تكفل از مستمری و سهولت برقراری بیمه برای متقاضیان از مزایای این بیمه است.
وی ادامه داد: امكان انتقال سوابق پرداختی این صندوق به تمام بیمه‌های اجباری و بالعكس ، پرداخت 2 برابر حق بیمه از سوی دولت و كارفرما بودن دولت و پرداخت حقوق بیمه به‌صورت سالانه بخشی از مزایای بیمه روستایی است.
مدیر بیمه اجتماعی روستاییان یزد خاطرنشان كرد: انتظار داریم با توجه به اینكه بخشی از قالیبافان استان بدون بیمه هستند از مزایای این بیمه بهره‌مند شوند.
ابراهیمی در عین حال تأكید كرد: قالیبافان دارای بیمه در صورت برقرار نشدن یا قطع بیمه قالیبافی بدون از دست دادن زمان برای بهره‌مندی از بیمه روستاییان و عشایر اقدام كنند و در آینده در صورت تأمین اعتبار بیمه قالیبافی بتوانند سوابق خود را از بیمه روستایی منتقل كنند.
به گزارش ایرنا، وی بابیان اینكه بیش از نیمی از جمعیت مشمول این بیمه بانوان، به‌ویژه زنان خانه‌دار هستند كه می‌توانند با برنامه‌ریزی از انواع خدمات این صندوق بهره‌مند شوند، تصریح كرد: هم‌اكنون 21 هزار و 278 نفر در استان عضو این بیمه هستند كه از این تعداد سه هزار و 378 نفر بیمه‌شده زن هستند.
بر اساس این تفاهم‌نامه ، حق بیمه در این صندوق 15 درصد سطح درآمد انتخابی بیمه‌شده است كه پنج درصد آن را بیمه‌شده و بقیه را دولت تأمین می‌كند.
همچنین مزایای عضویت در صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایری ، مزایای مستمری پیری ، ازكارافتادگی كلی در اثر حادثه ناشی از كار ، ازكارافتادگی كلی غیر ناشی از كار ، برخورداری بازماندگان تحت تكفل بیمه‌شده متوفی از مستمری و امكان نقل‌وانتقال سوابق بین صندوق و سایر صندوق‌ها عنوان‌شده است.
به نظر می‌رسد با توجه به رشد تعداد بافندگان فرش دستباف به دلیل ایجاد كارگاه‌های مختلف در شهر ، در آینده نزدیك شاهد رونق كسب‌وكار در این صنعت دستی باشیم به‌شرط اینكه حداقل بیمه بافندگان به‌صورت جدی در دستور كار قرار گیرد و نقشه‌ای كه برای تأمین آینده‌ای هنرمندان تهیه و بافته شد ، به‌خوبی و با دقت روی دار عمل، اجرا شود.
گزارش از : محمود رضا رحمانی
1968/ 2047
یزد - ایرنا - تاریخچه تولید و عرضه انواع فرش‌های رنگارنگ ماشینی و موكت در ایران، كشوری كه شهرت فرش‌های دستباف هنرمندان آن بازارهای جهانی را درنوردیده و امروز زینت‌بخش بسیاری از كاخ‌ها و منازل مجلل است، چندان طولانی نیست.
