امنيت مساله‌ اول انتخابات افغانستان

خشونت‌ها در اين كشور روزبه‌روز افزايش پپدا كرده و آتش آن، جان مردم بي‌پناه افغانستان را مي‌سوزاند. تنها در يك ماه گذشته بيش از دو هزار و 500 افغانستاني كشته و زخمي شده‌اند. بر اساس آمارهاي موجود در ماه اكتبر در مجموع 374 حمله و رويداد امنيتي رخ داده است، در حالي كه در ماه گذشته آن در مناطق مختلف افغانستان 196 حمله به وقوع پيوسته بود. گزارش‌ها حكايت از آن دارد كه از هر هشت نفر كشته و زخمي ماه‌گذشته در افغانستان چهار مورد بر اثر درگيري‌هاي رو در رو و يكي در حملات هوايي بوده است. 17 سال پس از حضور آمريكا در افغانستان، بار ديگر موازنه قدرت در حال چرخش به سوي طالبان يعني همان گروهي است كه آمريكا با هدف نابودي آن به افغانستان لشكركشي كرد.

مردم در اين مدت برخلاف ادعاي آمريكايي‌ها روي امنيت و آرامش را نديده‌اند. حالا نه‌تنها مردم كه حتي نظاميان آمريكايي هم در افغانستان امنيت ندارند و براي تامين امنيت‌شان ناچار به مذاكره با طالبان شده‌اند. در اينكه در افغانستان، آمريكايي‌ها نتوانسته‌اند امنيت برقرار كنند شكي نيست و خود آنها نيز به اين ناتواني معترفند. روزگذشته نشريه آمريكايي «واشنگتن اگزماينر» با بررسي وضعيت افغانستان پس از ماموريت 17 ساله آمريكا در اين كشور سياست‌هاي واشنگتن در اين كشور را شكست خورده اعلام كرد. در گزارش اين نشريه آمده است آمريكا از دولتي در افغانستان حمايت مي‌كند كه تنها بر 55 درصد از خاك اين كشور كنترل دارد و نفوذ محدودي حتي بر مردم مناطق تحت كنترل خود دارد. نشريه آمريكايي با اشاره به 56 حمله نفوذي در يك سال گذشته تصريح كرد كه ماموريت آموزشي نيروهاي آمريكايي و ناتو نيز در حمايت از نظاميان افغان دستاوردي نداشته است.

**آمريكا دست به دامان طالبان
اگر در سال‌هاي گذشته تصور مذاكره دوجانبه آمريكا و طالبان براي توافق بر سر آتش‌بس، امري عجيب يا محال به نظر مي‌رسيد، حالا و پس از نزديك به دو دهه، اين امر عجيب تبديل به واقعيت شده تا مشخص شود در سياست هيچ‌چيز غيرقابل تحققي وجود ندارد. مقام‌هاي آمريكايي در ماه‌هاي گذشته و با هدف رسيدن به توافق و برقراري آتش‎بس در افغانستان، چندين بار با رهبران سياسي طالبان ديدار و گفت‌وگو كرده‌اند. آمريكا كه در سال 2001 براي نابودي طالبان و بازگرداندن امنيت به اين كشور حمله كرد، حالا براي امنيت سربازانش ناچار به مذاكره با طالبان شده است.

خروج نظاميان آمريكايي از افغانستان، مبادله زندانيان و اعطاي حق تصميم‌گيري به مردم افغانستان درباره آينده كشورشان از جمله موارد مورد مذاكره بوده است. هر چند مذاكرات صلح ميان طالبان و ايالات متحده از سال 2015 ميلادي آغاز شد، اما گفت‌وگوها به دليل مشكلات فراوان، تا به امروز بي‌ثمر بوده و حاصلي در پي نداشته است. طالبان خواستار خروج كامل نيروهاي آمريكايي از افغانستان است.

**همكاري دولت با داعش عليه شيعيان هزاره
دولت افغانستان و طالبان شايد در يك جاده باشند اما دو مسير متفاوت را مي‌روند. طالبان در چند سال گذشته نشان داده كه سر سازگاري با دولت مركزي ندارد و دولت مركزي هم هميشه به دنبال مقابله با طالبان به هر شكل ممكن بوده است. با شكست داعش در عراق و سوريه، عناصر باقي‌مانده اين گروهك تروريستي توسط آمريكا به افغانستان منتقل شدند. حضور داعش در افغانستان، بهترين فرصت را براي دولت به وجود آورد تا در دو جبهه با طالبان درگير شود. به همين علت زماني كه عناصر داعش در محاصره طالبان بودند، بالگردهاي دولتي آنان را از محاصره نجات داده و به كابل منتقل كردند. مدتي بعد و در اواخر مرداد سال جاري همين گروهك، يك عمليات انتحاري در مدرسه شيعي در غرب كابل صورت داد كه منجر به كشته و زخمي شدن بيش از 150 نفر شد.

در اين بخش از پايتخت افغانستان، عمدتا شيعيان هزاره زندگي مي‌كنند. شواهد نشان مي‌دهد كه در دو سال اخير بيشترين حملات داعش و طالبان بر اين منطقه متمركز بوده است. گويي يك ائتلاف نانوشته بين دولت، طالبان و داعش براي كشتار اين قوم شيعي در افغانستان وجود دارد و هر از چندگاهي هر يك دست به جنايت عليه اين قوم مي‌زنند.

**قيام هزاره براي تامين امنيت
قتل‌عام شيعيان هزاره در افغانستان در سايه بي‌توجهي دولت مركزي باعث شده تا اين قوم به فكر تامين امنيت خود بيفتد. درگيري ميان شبه‌نظاميان طالبان و شبه‌نظاميان وفادار به يك فرمانده متعلق به اقليت شيعه هزاره از هفته گذشته آغاز شده است. به گزارش ايسنا به نقل از رويترز، اين درگيري‌ها در استان اروزگان واقع در مركز افغانستان اتفاق افتاده و تاكنون دست‌كم 21 كشته برجاي گذاشته است. اين وضعيت باعث افزايش نگراني‌ها درباره روي آوردن شيعيان هزاره در افغانستان به سلاح به دليل نارضايتي از بابت كوتاهي دولت در برخورد با شبه‌نظامياني كه به آنها حمله مي‌كنند به‌ويژه شبه‌نظاميان داعش، شده است. خشونت‌ها زماني آغاز شد كه شبه‌نظاميان طالبان به چند روستاي متعلق به قوم هزاره در استان اروزگان بعد از آنكه ساكنان آنها از پرداخت ماليات به اين شبه‌نظاميان خودداري كردند، حمله كردند.

**صندوق‌هاي راي يا مرگ؟
تازه‌ترين انتخاباتي كه در افغانستان برگزار شده، مربوط به پارلمان اين كشور بود. اين انتخابات كه به دليل ناامني و عمليات خشونت‌آميز در اين كشور از سال 2015 به تعويق افتاده بود، شنبه و يكشنبه 29 و 30 مهر برگزار شد. در اين انتخابات هم كه در سايه خشونت و با بسته ماندن تعدادي از حوزه‌هاي راي‌گيري برگزار شد، برخي راي‌دهندگان به دليل مشكلات برنامه‌ريزي و حمله به مراكز انتخاباتي امكان شركت در انتخابات را پيدا نكردند. در روز دوم انتخابات از 401 حوزه راي‌گيري در 14 ولايت، تنها در 253 حوزه راي‌گيري انتخابات برگزار شد و باقي آنها به دليل تهديد‌هاي امنيتي بسته ماند.

بر اساس آمار منتشرشده از سوي كميسيون انتخابات افغانستان، از مجموع 9 ميليون واجد شرايط شركت در انتخابات، حدود چهار ميليون نفر علي‌رغم تهديد‌هاي طالبان به حمله به مراكز راي‌گيري امكان يافتند در روز اول راي خود را به صندوق‌ها بيندازند. طالبان با تهديد مراكز راي‌گيري از همه افغان‌ها خواسته بود كه انتخابات مجلس را تحريم كنند. طبق آمار رسمي در اين انتخابات 170 نفر بر اثر بمب‌گذاري و حملات انتحاري كشته و زخمي شده‌اند.

**شعار 17 ساله «پايان جنگ»
يك ماه از لشكركشي آمريكا به افغانستان به بهانه مبارزه با تروريسم نگذشته بود كه گفته شد حكومت طالبان سقوط كرده است. مدتي بعد با برگزاري كنفرانس بُن، حامد كرزي به قدرت رسيد. او با شركت در انتخابات رياست‌جمهوري افغانستان، رئيس‌جمهور اين كشور شد.

او 10 سال رئيس‌جمهور افغانستان بود و درنهايت در سپتامبر 2014 اين جايگاه را به اشرف غني واگذار كرد. حالا و پس از گذشت 17 سال از سقوط طالبان، هنوز افغانستان رنگ آرامش را به خود نديده است و هر كانديدايي با وعده آرامش و صلح و پايان دادن به جنگ‌هاي خونين، وارد كارزار انتخابات رياست‌جمهوري شده است. حالا اشرف غني پس از يك دوره رياست‌جمهوري، اعلام كرده كه مي‌خواهد دوباره نيز در رقابت‌هاي انتخابات رياست‌جمهوري افغانستان شركت كند تا «كار ناتمام» پايان جنگ 17 ساله در اين كشور را به سر انجام برساند. آقاي غني در مصاحبه با «بلومبرگ» گفته است: «طالبان و ديگر گروه‌هاي تروريستي تلاش دارند كشور زيباي ما را سرزمين توليد خشونت بسازند. ما بايد صلح را دنبال كنيم، صلح دائمي، عادلانه و پايدار.»

**سرنوشت نامعلوم انتخابات رياست‌جمهوري
دولت افغانستان در حالي خود را براي انتخابات رياست‌جمهوري آماده مي‌كند كه بر اساس گزارش بازرس ويژه آمريكا براي بازسازي افغانستان (سيگار)، وضعيت كنترل دولت بر مناطق اين كشور رو به كاهش است. در گزارش سه ماهه اخير اين نهاد به كنگره آمريكا كه چهارشنبه (9 آبان) منتشر شد، آمده كه كنترل و نفوذ دولت افغانستان از 72 درصد در آبان سال 1394 به 56 درصد در آبان امسال كاهش يافته است. معلوم نيست فروردين سال آينده كه قرار است انتخابات رياست‌جمهوري در افغانستان برگزار شود، دولت مركزي چند درصد حكومت را در دست خواهد داشت، با اين حال و بر اساس تقويم انتخابات رياست‌جمهوري افغانستان كه كميسيون مستقل انتخابات منتشر كرده، ثبت‌نام نامزدان انتخابات رياست‌جمهوري اين كشور 24 آذر آغاز شود.

قرار است انتخابات رياست‌جمهوري 31 فروردين 1398 برگزار شود. در صورتي‌‎كه نتيجه انتخابات رياست‌جمهوري در دور اول مشخص نشود، 23 ارديبهشت دور دوم انتخابات برگزار خواهد شد. تاكنون كانديداتوري اشرف غني رئيس‌جمهور افغانستان در دور بعدي انتخابات قطعي شده است. ساير چهره‌هاي شاخص افغانستان، تاكنون در اين باره اظهارنظري نكرده‌اند.

**مذاكره در آرزوي صلح
«صلح» براي افغانستان و افغانستاني‌ها تبديل به واژه‌اي دست ‌نيافتني شده است. آنان از مذاكرات صلح به مذاكرات صلحي ديگر نقل مكان مي‌كنند ولي در صحنه ميداني هيچ‌تغييري در حجم حملات مسلحانه و انتحاري‌ها ايجاد نمي‌شود. با اين حال براي افغانستان امروز هيچ ‌راهي جز مذاكره بين دولت و گروه‌هاي مسلح وجود ندارد. بر همين اساس روسيه در ماه آگوست سال 2018 ميلادي پيشنهاد برگزاري مذاكرات صلح‌ چندجانبه افغانستان را با حضور نمايندگان 12 كشور و طالبان مطرح كرده بود.

وزارت خارجه روسيه معتقد بود اين نخستين بار است كه هياتي بلندپايه از نمايندگي طالبان از دفتر قطر در اجلاس بين‌المللي مسكو با اين درجه از اهميت شركت خواهد كرد. اين پيشنهاد روس‌ها با مخالفت دولت افغانستان همراه شد و اين كشور خواهان برگزاري اين اجلاس در افغانستان شده بود. با اين حال و با تغيير نظر اشرف غني، قرار است مذاكرات صلح جمعه 18 آبان در مسكو برگزار شود. در همين راستا، دولت پاكستان هفته گذشته برخي از رهبران دستگيرشده طالبان را براي حضور در اين نشست آزاد كرد. ايران، پاكستان، هند، چين و ايالات متحده از جمله كشورهايي هستند كه به اين نشست دعوت شده‌اند. با وجود آتش‌بس موقت در جريان عيد فطر سال گذشته ميان طالبان و دولت افغانستان، شورشيان «امارت اسلامي افغانستان» پيشنهاد اشرف غني براي ترك مخاصمه در زمان عيد قربان را رد كردند.

**دو پادشاه در يك اقليم
افغانستان چندين دهه حاكميت يكپارچه به خود نديده است؛ اين عدم يكپارچگي به صورت خاص از سال 1978 و درگيري بين اسلام‌گرايان و طرفداران شوروي آغاز شده و تا به حال نيز ادامه دارد. پس از اشغال افغانستان به بهانه مبارزه با القاعده و طالبان در سال 2001، هيچ‌دولتي نتوانست اقتدار خود را در تمامي كشور اعمال كند. در 17 سال گذشته، افغانستان صحنه زورآزمايي نيروهاي دولتي و ناتو با گروهك طالبان با هدف اعمال حاكميت بر اين كشور بوده است. بر اساس گزارشي كه «اداره بازرسي عمومي براي بازسازي افغانستان» منتشر كرده است، افغانستان تقريبا به كشوري دو قسمتي يكي تحت كنترل دولت و ديگري تحت كنترل طالبان تبديل شده است. بنابر گزارش اين اداره كه در اوايل سال 2018 منتشر شده است، دولت افغانستان بر 56.3 درصد از شهرستان‌هاي اين كشور يعني 229 شهرستان از مجموع 406 شهرستان اين كشور تسلط دارد.

مخالفان دولت نيز 58 شهرستان يعني حدود 14.5 درصد از نواحي كشور را در دست دارند. 119 شهرستان باقي مانده كه شامل 29.2 درصد از افغانستان مي‌شود، مناطقي است كه دوطرف بر سر تصاحب آن درگيري دارند. اين گزارش نشان مي‌دهد حداقل دولت افغانستان كنترل 43.7 درصد از كشور را در دست ندارد. اين البته گزارش منابع رسمي دولتي است. گزارش‌هاي منابع غيررسمي، ميزان مناطق تحت كنترل طالبان و همچنين مناطق درگيري را در حدود 61 درصد تخمين مي‌زنند.

**آمار صعودي كشتار غيرنظاميان
افغانستان در سال‌هاي پس از اشغال با مشكل ناامني مزمن و كشتار غيرنظاميان مواجه بوده است. هرسال بيش از چند هزار غيرنظامي در اين كشور از درگيري‌ها آسيب مي‌بينند. گزارش آماري در 11 سال گذشته نشان مي‌دهد به جز در دو مقطع 2012 و 2017، تعداد كشته و زخمي‌هاي غيرنظامي سيري صعودي داشته است. تعداد بالاي قربانيان اقدامات تروريستي در افغانستان به قدري بالا بوده است كه در آخرين گزارش سازمان ملل متحد درباره اوضاع افغانستان، نيز به آن اشاره شده است.

در اين گزارش آمده تعداد افراد غيرنظامي كه در درگيري‌ها و حملات انتحاري و در پي بمب‌گذاري در خودروها يا مراكز پرجمعيت در اين كشور كشته مي‌شوند به‌طور چشمگيري افزايش يافته است. آمار‌ها نشان مي‌دهد 60 درصد از تلفات غيرنظاميان مربوط به ساكنان مناطق تحت كنترل طالبان است كه در حملات نيروهاي دولتي و آمريكا كشته يا زخمي شده‌اند. بنابر گزارش سازمان ملل متحد از ژانويه سال جاري ميلادي (2018) تا سپتامبر همين سال دست‌كم هزار و 65 غيرنظامي تنها در پي عمليات انتحاري و بمب‌گذاري‌ در معابر عمومي يا خودروها در افغانستان كشته شده‌اند.

بيش از نيمي از اين تعداد در عملياتي كشته شده‌اند كه با هدف كشتن غيرنظاميان برنامه‌ريزي شده بودند. اين آمار نشان‌دهنده آن است كه تعداد كشته‌ها و زخمي‌ها در پي بمب‌گذاري در خودروها و به دنبال انفجار بمب در حاشيه خيابان‌ 21 درصد افزايش يافته است. شمار كشته‌شدگان غيرنظامي در حملات انتحاري تا 46 درصد افزايش را نشان مي‌دهد.
**مرگ 4 هزار نظامي غربي
حضور نظاميان خارجي در افغانستان نه‌تنها براي مردم اين كشور امنيتي به ارمغان نياورده است، بلكه تلفات بالاي آنها نشان مي‌دهد آنها در تامين امنيت سربازان خود نيز شكست خورده‌اند. بنابر گزارش پايگاه مستقل اينترنتي «icasualties. org»، از سال 2001 تاكنون 3557 نظامي خارجي از 30 كشور از جمله 2415 آمريكايي و 455 انگليسي و 158 كاناديي در چارچوب نيروهاي ائتلاف بين‌المللي و ناتو در افغانستان كشته شده‌اند.

اين در حالي است كه نيروهاي نظامي آمريكا و ناتو عمدتا با خودروهاي زرهي مجهز در افغانستان در حال تردد هستند.

منبع: روزنامه فرهيختگان؛ 1397،8،14
گروه اطلاع رساني**2059**2002