در وصف شهر تهران، علاوه بر جمعيت، وسعت و ميزان تاثير در توليد ناخالص داخلي مي توان به آماري چون خواهرخواندگي با 28 شهر دنيا، حدود پنج هزار اتوبوس در حال فعاليت، 2 هزار و 200 پارك شهري، صدور پروانه ساختماني براي ساخت حدود 100 هزار واحد مسكوني و اداري در سال، خريد و فروش سالانه 500 هزار متر مربع املاك و مستغلات، حدود 9 هزار تن زباله توليدي در روز، خسارت سالانه حدود 2 هزار ميليارد تومان در اثر آتش سوزي ها اشاره كرد.
وضعيت اقتصادي كشور و شهرداري ها، در كنار انباشت مشكلات شهر تهران، از ترافيك گرفته تا آلودگي هوا، از مشكلات شهرسازي گرفته تا مسائل اجتماعي، از بارگذاري هاي نامتوازن شهري گرفته تا مهجوريت بافت فرسوده، از تاب آوري زيرساخت هاي فيزيكي تا ناپايداري هاي اجتماعي و رنگ باختگي هاي هويتي، از سياسي شدن بيش از اندازه موقعيت شهردار تهران در سالهاي گذشته تا پايين بودن عمر دوره مسئوليت شهرداران اخير كار را براي شهرداري كه اين روزها قرار است انتخاب شود دشوارتر مي كند.
** شايستگي هاي فني و تخصصي
شهردار آينده بايستي دانش حداقلي در حوزه فني مهندسي، محيط زيست، مديريت مالي و مديريت شهري داشته و در يكي از اين حوزه ها خبره باشد. شهردار آينده بايستي تفكر متمايزي براي حل بحرانهاي فعلي و استفاده از توان جوامع تخصصي كشور و اتاق هاي فكر موضوعي براي برون رفت از وضع فعلي را داشته باشد. اگر چه براي يك شهردار، جزئيات برخي آمار و تحليل ها كمتر اهميت دارد، اما شهردار تهران بايستي درك مناسبي از شاخص هاي تقاضا و تحليل سيستم هاي حمل و نقلي، سرانه هاي شهري، ضوابط و مقررات شهرسازي، سيستم ها و تكنولوژي هاي جديد مديريت شهري، تاب آوري شهري، روش هاي روزآمد بودجه نويسي و مديريت مالي و حسابداري، مفاهيم شهر هوشمند و ابزارهاي مديريت پروژه داشته باشد.
اين شاخصه ها نافي اهميت حوزه فرهنگ و قابليت هاي شهردار آينده تهران در ارتقا نماگرهاي اجتماعي شهر و تبديل تهران به شهري با قابليت زيست پذيري بالا و شاد و سرزنده نبوده، بلكه شهردار آينده بايد سياست هاي روشني در زمينه مديريت فرهنگي و به ويژه تقويت احساس تعلق شهروندان داشته باشد.
** شايستگي هاي شخصيتي و رفتاري
شهردار آينده تهران، بايد قابليت اجماع سازي بين ذينفعان كليدي شهر تهران و همراه سازي مردم، كاركنان شهرداري و مسئولان مرتبط با حوزه فعاليت اش را داشته باشد. اگر حوزه كار شهردار را مرتبط با پنج مقوله شهر، شهرداري، شهروندان، نهادهاي حاكميتي و شوراي شهر بدانيم، امروز بيش از هر زمان ديگري، انتخاب هاي استراتژيك شهردار در مديريت ارتباطات، بر آينده تهران اثر گذار است. به عنوان يك نمونه، اصلاح وضع فعلي ساختار مديريت پسماندهاي شهري تهران، جز از طريق همكاري ويژه مردم با شهرداري امكانپذير نيست و كم هزينه ترين راهكارهاي ارتقا عملكرد زيرساخت هاي حمل و نقلي، مشاركت مردم و نهادهاي مردم نهاد در پياده سازي راهكارهاي نرم افزاري است و اين خواسته ها با كاريزماي شهردار و تيم وي قابل تحقق است.
علاوه بر تجربه كار در سيستم هاي اداري كشور، داشتن قابليت رهبري، تفكر استراتژيك، نوآوري، برخورداري از روحيه كار تيمي و استفاده از دانش ديگران از ويژگيهاي ضروري رفتاري يك شهردار خوب براي شهر تهران است. از ديدگاه ملي، با توجه به جمعيت جوان كشور، يكي از انتظارات از شهردار آينده توسعه و كادر سازي براي آينده كشور است، در روحيه شهردار آينده تهران، به كارگيري و كمك به رشد نيروهاي جوان در رده هاي مياني و ارشد مديريتي امري ضروري است. پاكدستي، سلامت در گفتار و كردار و شفافيت در تصميم گيري ها شايستگي هاي رفتاري ديگري است كه در گزينه هاي پيشنهادي بايد جستجو كرد. نظر به اهميت روابط بين المللي در شرايط فعلي، خوب است شهردار آينده تهران وجه تمايز ويژه اي در ارتباطات فراملي داشته باشد تا بتواند بسترهاي مناسبي براي توسعه پايدار تهران از طريق ديپلماسي شهري فراهم آورد.
** شايستگي هاي مديريتي
شهردار آينده تهران، علاوه بر سوابق مديريتي متداول، بايد از دانش كافي در حوزه هاي مديريت استراتژيك، مديريت منابع انساني، مديريت پروژه و مديريت ريسك برخوردار باشد. چندين هزار پروژه كوچك و بزرگ نيمه تمام و انتظارات چند ده هزار پرسنل شهرداري گواه اين مدعا است، كه اگر چه بسياري از امور توسط معاونان و مديران مياني شهرداري انجام مي شود، اما اشراف شهردار تهران مي تواند راهگشاي آينده شهر در حوزه سياست هاي شهري باشد.
داشبورد مديريتي شهردار آينده تهران، بايد با تعريف و توافق روي شاخص هاي كليدي عملكرد، وضع فعلي را تبيين كرده و بر مبناي آنها قول بهبود شاخص ها به صورت ملموس در پايان دوره خدمت خود بدهد. امروز شهر تهران، طرح جامع و تفصيلي و برنامه پنج ساله كم ندارد، آنچه كم دارد شهرداري است كه با شفافيت بر مبناي معيارهاي قابل اندازه گيري، بگويد كجا هستيم و با چه اولويتي و در قالب چه برنامه زمانبندي به كجا خواهيم رسيد.
.......................................
*رئيس دانشكده عمران، معماري و هنر دانشگاه علوم و تحقيقات
تهران- ايرنا- ترافيك، آلودگي هوا، ناپايداري اجتماعي، سياسي شدن و كوتاهي عمر دوره مسووليت شهرداري، انتخاب شهردار را براي اين شهر دشوار كرده اما به نظر مي رسد شهردار آينده تهران بايستي از سه گروه قابليت و شايستگي برخوردار باشد.