بازگشت تحریم‌های یكجانبه آمریكا، بخش‌های مختلف اقتصادی ایران را نشانه گرفته است. با این حال صنعت نفت و سیستم بانكی كشور به‌عنوان شاهراه‌های ارتباطی اقتصاد ایران با جهان در نوك پیكان قرار دارند و آمریكا در تلاش است با اعمال فشار بر این دو بخش، اقتصاد ایران را با مشكلات جدی روبه‌رو كند.
یكی از بخش‌هایی كه در تحریم‌ها مورد هدف قرار گرفته، بحث ارتباطات بین بانكی و قطع دسترسی ایران به سیستم سوئیفت است.
بر اساس این تحریم‌ها، قرار است در هفته جاری دسترسی برخی بانك‌های ایران به سوئیفت قطع شود. این كار با هدف ایجاد اختلال در تجارت و نقل و انتقالات پولی و مالی انجام می‌شود. با وجود آنكه آمریكا اعلام كرده غذا و دارو از لیست تحریم‌ها خارج است، اما در عمل، قطع سوئیفت می‌تواند باعث اختلال در كل سیستم بانكی شود.
با این حال، صاحب‌نظران حوزه بانكی ایران عقیده دارند قطع سوئیفت نمی‌تواند ضربه جدی به اقتصاد بزند، اگرچه ممكن است هزینه مبادلات را در ایران بالا ببرد یا باعث ایجاد اقتصاد زیرزمینی در برخی حوزه‌ها شود.
**16 بانك ایرانی همچنان به سوئیفت متصل‌اند
سیدكمال سیدعلی، مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات، در گفت‌وگو با ایرناپلاس با بیان اینكه «سوئیفت روابط بانكی نیست بلكه یك پیام‌رسان بین بانكی است»، گفت: كارگزاران بانكی می‌توانند از این سیستم پیام‌رسان استفاده كنند.
وی ادامه داد: بیش از 16 بانك ایرانی مشكلی برای ارتباط با سوئیفت ندارند و همچنان به این سیستم متصل خواهند بود.
معاون ارزی اسبق بانك مركزی افزود: البته این امكان هست كه جایگزین سوئیفت را راه‌اندازی كنیم. این همان پیام‌رسان‌های داخلی است كه تهیه شده و به‌راحتی می‌تواند جایگزین سوئیفت شود، البته برای تحقق این مهم لازم است بانك‌های خارجی اراده معامله با ایران را داشته باشد.
**از قطع سوئیفت استقبال نمی‌كنیم اما برای آن چاره داریم
وی با اشاره به اینكه «مشكل اصلی در روابط بانكی، مشكل روابط كارگزاری است»، تأكید كرد: عدم برقراری سوئیفت مشكل نیست، زیرا ایران پیام‌رسان داخلی بین بانكی را تهیه كرده و در برخی نقاط نیز از آن استفاده می‌شود. بنابراین اگر بانك‌های خارجی به دنبال ارتباط با ایران هستند می‌توانند از آن بهره ببرند.
وی این پیام‌رسان را یك رمزگذاری جدید دانست و گفت: البته ما از اینكه سیستم سوئیفت در ایران قطع شود استقبال نمی‌كنیم، زیرا بسیاری از بانك‌ها تا بخواهند این سیستم جدید را برقرار كنند فرصت و زمان لازم دارند.
**الگوبرداری از اتاق مبادلات ارزی برای تجارت با جهان
در همین باره عطا بهرامی، كارشناس اقتصاد سیاسی در گفت‌وگو با ایرناپلاس با اشاره به اینكه «اگر مدل اس پی وی را در همكاری با اروپا فعال كنیم بخش زیادی از مشكلات ارزی حل می‌شود»، گفت: برخلاف آنكه برخی می‌گویند این كار عملی نیست به نظر كارآمد می‌آید. در گذشته نیز اتاق مبادلات ارزی داشتیم كه كاری شبیه به این را انجام می‌داد و در قبال پول صادرات نفت، طبق توافقاتی، پول به حساب فروشندگان كالا به ایران واریز و كالا به كشور وارد می‌شد.
وی ادامه داد: با توجه به تحریم‌های یكجانبه آمریكا، حالا اروپایی‌ها می‌خواهند در این چرخه سهیم شده و خودشان تسهیل‌كننده باشند.
**مبادلات اقتصادی در كانال رسمی غیردلاری
بهرامی با اشاره به دو سوءتفاهمی كه در این باره مطرح می‌شود، افزود: اولین مورد این است كه این مدل تبادل را مدل نفت در برابر غذا می‌دانند و مورد دیگر اینكه اعلام می‌كنند با این كار كشور واردات بیشتری خواهد داشت. در پاسخ باید گفت بحث نفت در برابر غذا مطرح نیست و هر آنچه ایران نیاز دارد امكان واردات خواهد داشت.
وی تأكید كرد: نكته دیگر اینكه ما همواره 90 درصد پول نفت خود را صرف واردات می‌كردیم. در گذشته این كار توسط سیستم بانكی و نظام سوئیفت انجام می‌شد، اما با اس پی وی این كار را در كانال رسمی غیردلاری پیش می‌بریم كه سیستماتیك‌تر و با مشاركت كشورهای دیگر خواهد بود.
این كارشناس اقتصاد سیاسی، پیش‌شرط راه‌اندازی این سیستم را چابكی بیشتر نهادهای داخلی عنوان كرد و گفت: این كارها بیشتر مربوط به كارهای اداری و شكلی است و باید برای اجرای آن ساختار مناسب پیش‌بینی شود.
**اروپا برای ماندن در برجام جدی است
به گفته وی، برخلاف صحبت برخی كه می‌گویند اراده اروپا در این زمینه جدی نیست، اما اروپا نشان داده می‌خواهد در این زمینه كار كند، زیرا با توجه به تحریم آمریكا كه آنها را تنها گذاشت، می‌خواهند در برجام بمانند و توان مالی آن را هم دارند.
وی افزود: نكته مهم این است كه آمریكا نمی‌تواند به تلافی همكاری با ایران، بانك‌های مركزی اروپا را تحریم كند البته در این بین، طرف آلمانی علاقه زیادی به ادامه همكاری با ایران دارد.
بهرامی ادامه داد: سوئیفت تا پیش از این نیز به‌صورت محدود باز بود و در ایران به شكل گسترده از آن استفاده نمی‌شد. بیشتر تهاتر می‌كردیم و از همین‌رو با قطع سوئیفت اتفاق خاصی نخواهد افتاد.
**اروپا فرایند كار با بانك‌های ایرانی را تعریف كند
همچنین احمد حاتمی‌یزد، مدیرعامل اسبق بانك صادرات ایران در گفت‌گو با ایرناپلاس با بیان اینكه «اروپا قرار بود سیستمی را طراحی كند تا جایگزین سوئیفت شود»، گفت: تاكنون كار عملی در این زمینه انجام نشده، اما همچنان امیدواریم این كار انجام شود.
كارشناس اقتصاد و علوم سیاسی، ادامه داد: برای این كار لازم است فرایند كاركردن با بانك‌های ایران را تعریف كنند اما تا به مرحله عمل درآید مشخص نیست چقدر زمان لازم است.
**حل مشكلات سیاسی پیش‌شرط رونق تجارت بین‌الملل
وی با اشاره به تجربه تحریم‌های گذشته، افزود: همانند گذشته ممكن است با قطع سوئیفت، در روابط بانكی در صادرات و واردات به مشكل بخوریم و حتی پول فروش نفت در كشور خریدار باقی بماند، زیرا اگر راه انتقال به بانك مورد نظر را نداشته باشیم شبیه این است كه پولمان بلوكه شده باشد.
به گفته حاتمی‌یزد، تنها مشكل تحریم، قطع سوئیفت نیست، بلكه مسأله اصلی مشكلات سیاسی است كه باید حل شود.
وی گفت: برای دور زدن تحریم‌ها باید وارد یك اقتصاد زیرزمینی شویم و در اقتصاد زیرزمینی كسی نمی‌داند هزینه‌ها چقدر افزایش پیدا می‌كند. همچنین این اقتصاد، زمینه بروز فساد را ایجاد كرده و تعداد دلالان افزایش خواهد داشت. از همین رو در این شرایط مشكل سیاسی مشكل اول است و FATF مانع بعدی است كه باید رفع كنیم.
گزارش از حوری قاسمی
**اداره كل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**
تهران- ایرناپلاس- در حالی كه آمریكا اعلام كرده در هفته جاری دسترسی برخی بانك‌های ایرانی به سیستم سوئیفت را قطع می‌كند، مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات خبر از راه‌اندازی پیام‌رسان داخلی بین بانكی به جای سوئیفت می‌دهد كه قطع سوئیفت را عملا بی‌اثر خواهد كرد.
