دكتر محمدحسین بنابازی روز چهارشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: هیچ كشوری همچون ایران تنوع ژنتیكی در گونه های دام سبك ندارد به طوریكه 28 توده گوسفند،16 توده بز، 6 توده گاو بومی، سه توده گاومیش، یك توده شتر دوكوهانه و هفت توده شتر تك كوهانه در كشور وجود دارد.
وی گفت: با وجود اینكه توده های دام سبك كشور دارای صفات خاص متمایزی هستند لیكن كار ثبت آن ها به خوبی انجام نشده و به همین دلیل قابلیت اعلام آن در سطح جهانی وجود ندارد.
بنابازی افزود: مجامع جهانی علوم دامی دارای شاخص های خاص ثبتی بوده كه باید رعایت شود.
وی اظهار داشت: طبق قانون نظام جامع دامپروری موسسه تحقیقات علوم دامی كشور و موسسه اصلاح نژاد دام وظیفه ثبت، پایش، گواهی، حفاظت و بهره برداری از بخش دامی كشور را بر عهده دارند.
معاون پژوهش موسسه علوم دامی كشور ادامه داد: به همین منظور بر اساس دستور وزیر جهاد كشاورزی برای نخستین بار موسسه تحقیقات علوم دامی از سال گذشته اقدام به ثبت، پایش و ركوردگیری دام های بومی كشور كرده است.
وی گفت: این كار تحقیقی به دلیل هزینه های بسیار زیاد برای توده هایی كه در خطر انقراض هستند، شروع شد.
این محقق بیان داشت: برای ثبت و پایش ذخایر ژنتیكی 40 پروژه در این موسسه تعریف شده است.
وی اضافه كرد: پیش از این در سال 86 كتابی توسط موسسه علوم دامی كشور تالیف شد كه دامنه ی پراكندگی و تنوع ذخایر ژنتیكی را معرفی كرد ولی این معرفی تحت تائید مجامع جهانی نیست.
**تعدادی از توده های مرغ بومی و دام كشور در معرض خطر انقراض
بناباز به نژادهای مرغ بومی كشور نیز اشاره كرد و افزود: در6 مركز اصلاح نژاد مرغ بومی كشور كارهای اصلاح نژادی انجام می شود و یك سری توده های مرغ منحصر به فرد مثل گردن لخت بومی شمال كشور، نژاد خزر، بومی استان سیستان و بلوچستان و نژاد مرندی بومی استان آذربایجان از جمله توده های مرغ بومی هستند كه در خطر انقراض هستند.
وی اظهار داشت: همچنین توده های سنگسری و قره گل گوسفندی و توده های بز نجدی كردستان و بز عدنی در جنوب كشور در معرض انقراض قرار گرفته اند.
وی ادامه داد: توده گاو سیستانی نیز در خطر انقراض است و توده گاو گلپایگانی هم از نظر شاخص های جهانی منقرض شده كه تعداد معدودی از آن را می توان به صورت خالص پیدا كرد و گاو سرابی نیز در تهدید انقراض است.
این محقق تصریح كرد: در توده های اسب هم اسب دره شوری تعداد بسیار اندكی وجود دارد و بعضی از تیره های اسب تركمن نیز با این مشكل مواجه هستند ولی در گاو میش خیلی مشكل نداریم.
وی گفت: تعدادی توده كل كوهی نیز در ایران رو به انقراض است.
***حفاظت از ذخایر نیازمند بهره برداری است
بناباز افزود: حفاظت از ذخایر اگر نگهداری به صورت كلكسیون و موزه ای باشد بدون اینكه بهره وری بالایی داشته باشند فایده ای ندارد شعار ما اكنون بحث بهره برداری است.
وی ادامه داد: یعنی اگر گاوی امكان بهره برداری دامدار را دارد خودبه خود حفظ می شود و نیاز به كار خاصی ندارد و بسیاری مواقع بهره وری تولید گوشت و شیر نیست و اگر بیشتر مواقع بر روی دام ها برندسازی صورت بگیرد و نشان گذاری محصولات خاص آن ها انجام شود خود به خود حفظ می شود .
وی گفت: به طور مثال بر روی كرك بز رائینی یا موهر بز مرخز به قدری خاص است كه اگر بر روی فرآوری محصولش سرمایه گذاری شود این توده ها به خودی خود حفظ می شوند.
معاون پژوهش موسسه علوم دامی كشور اضافه كرد: بز مرخز در برخی از قسمت های ایران در حال انقراض هست در حالیكه در كردستان عراق رو به افزایش بوده زیرا در آن جا به دلیل مسایل فرهنگی از موهر این توده برای تولید لباس های محلی استفاده می شود.
وی افزود: در كشور ما دیگر كسی زیاد به دنبال استفاده از لباس های محلی در مناطق كردنشین نیست به همین دلیل صنایع وابسته به موهر در حال تعطیلی بوده و این دام در خطر انقراض است.
وی تصریح كرد: همچنین كرك بز رائینی كرمان دارای ارزش خاصی است زیرا هم سفید است كه می توان آن را به هر رنگی درآورد و هم اینكه درصنایع هوایی برای صندلی های هواپیما استفاده فراوان دارد زیرا به محض آتش گرفتن كز می خورد و خود به خود خاموش می شود.
بناباز اظهار داشت: همچنین این نوع كرك ها ضد عرق است كه ویژگی های خاص خود را دارد.
وی یكی از دلایل عدم تمایل بهره برداران به جمع آوری این محصولات را وجود دلالان دانست و گفت: این محصولات در كشور ما بازار مناسبی ندارد و برای فروش این محصولات در خارج از كشور باید پای دلالان به میان آید كه دلالان این محصول را به قیمت بسیار پایین از بهره بردار خریداری كرده و سپس با قیمت بالایی در خارج از كشور به فروش می رسانند.
این محقق بیان داشت: بهره برداری مناسب از این دام ها نیازمند یك زنجیره كامل از تولید كننده تا بازار است كه باید تامین و تكمیل شود تا همه اعضای زنجیره به نحو مناسب سود ببرند.
وی گفت: یكی از بخش های این زنجیره فراوری محصول است كه در موسسه كه متولی این كار هستیم خودش با كمبود نیروی انسانی مواجه است و فقط با دو نفر نیروی متخصص اینكار را انجام می دهیم.
بناباز افزود: بیشتر توده ها بومی كشور از لحاظ ژنتیكی ظرفیت را دارند ولی كسی روی اصلاح نژاد آن ها كار نكرده است در حالیكه بعضی كشورها مثل فرانسه با اصلاح نژادی كه زمان و هزینه زیادی می برد توانسته اند توده هایی را معرفی كنند كه سراسر جهان خواستار و مشتری آن ها هستند.
وی از جمله این توده ها را بز معروف سانن و آلپاین نام برد و اظهار داشت : در پروژه سنتز نژاد بز شیری كه در موسسه انجام می شود پایه پدری را از آلپاین فرانسه و پایه مادری را از نژاد مهابادی گرفته ایم كه نشان می دهد فرانسوی ها كه این همه وقت و انرژی گذشته اند در حال ثمر دادن است.
وی گفت: یكی از مشكلات كار اصلاح نژاد زمان بر بودن آن است و این زمانبری با تغییر مدیریت های مداوم همخوانی ندارد.
موسسه تحقیقات علوم دامی كشور از سال 1313 با عنوان «بنگاه دامپروری حیدرآباد» در قریه حیدرآباد كرج فعالیت خود را آغاز كرد.
6156/ 6155
كرج- ایرنا- معاون پژوهش موسسه تحقیقات علوم دامی كشور با بیان اینكه تنوع ژنتیكی دامی ایران بالا است گفت: تاكنون60 توده دام بومی در سراسر كشور شناسایی شده است.
