عادی سازی روابط دولت های عربی با اسرائیل دوامی نخواهد یافت

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، خاورمیانه در سال های گذشته پوست انداخته است. انقلاب های عربی، سرنگونی شماری از رژیم های دیكتاتوری و سرسختی برخی در برابر موج تحول خواهی، یورش نظامی عربستان به یمن، ظهور و گسترش داعش، جنگ در سوریه و عراق، تغییرات رژیم پادشاهی سعودی و ... چهره خاورمیانه را در مقایسه با یك دهه یا حتی پنج سال پیش به طور كلی تغییر داده است.
مداخله آشكار قدرت های فرامنطقه ای و همپیمانانشان در منطقه و ایستادگی جریان مقاومت در برابر این مداخلات نیز تحولات خاورمیانه را از خود متاثر كرده است.
این هماوردی همچنان ادامه دارد و انتظار می رود رخدادهای آینده منطقه غرب آسیا را هم از خود متاثر كند. اداره كل پژوهش و بررسی های خبری ایرنا برای واكاوی تحولات گذشته، رصد سیر رخدادهای جاری و آتی و بررسی معادلات منطقه خاورمیانه میزگردی با عنوان «تحولات خاورمیانه و سیاست خارجی ایران» برگزار كرد. در این میزگرد «رضا میرابیان» كارشناس مسائل خاورمیانه به بیان دیدگاه های خود در این زمینه پرداخت.

** روی كار آمدن بن سلمان در راستای ایفای نقش علیه ایران بود
میرابیان در ابتدای ارزیابی سمت و سوی تحولات خاورمیانه و جایگاه ایران، به ارایه شرحی كلی از مسائل جاری منطقه پرداخت و از تحولات عربستان آغاز كرد.
این كارشناس مسائل خاورمیانه گفت: از زمان مذاكرات برجام، مشخصا دو كشور با توافق هسته ای به طور جدی مخالفت می كردند؛ عربستان و رژیم صهیونیستی. به همین دلیل هم سعودی ها و هم صهیونیست ها با آمریكا زاویه پیدا كردند. همین مساله باعث شد نتانیاهو به كنگره آمریكا برود و در آنجا سخنرانی كند و در عین حال با اوباما ملاقاتی انجام ندهد.
گردش عربستان به سمت جریان های مخالف برجام در آمریكا از زمان خود اوباما شروع شده بود و زمانی كه ترامپ بر سر كار آمد سعودی ها همه تخم مرغ های خود را در سبد ترامپ گذاشتند. روی كار آمدن محمد بن سلمان هم در همین راستا و برای مخالفت با برجام و همچنین در راستای صلح با رژیم صهیونیستی و مسائل دیگر بود. بر اساس همین گزینه بود كه او توانست مراحل قدرت را ظرف چند ماه به به سرعت طی كند و با كنار زدن همه شاهزادگان مدعی، به مقام ولایت عهدی برسد.
به گفته میرابیان، آمدن بن سلمان در راستای ایفای نقش علیه جمهوری اسلامی ایران و مهار تهران در منطقه بود. بن سلمان می خواست این مساله را به آمریكایی ها بقبولاند كه اگر قرار باشد گزینه ای در منطقه برای رویارویی با جمهوری اسلامی ایران مطرح باشد، بهترین گزینه عربستان بن سلمان است.
رژیم صهیونیستی هم بر همین باور است كه محمد بن سلمان بهترین گزینه برای رویارویی با ایران است. اخیرا هم تاكید كرده اند فتیله هجمه علیه عربستان به خاطر قتل خاشقچی را پایین بكشید زیرا نباید فراموش كنیم كه شخصیتی به نام بن سلمان داریم كه در حال رویارویی با ایران است. مساله رویارویی با ایران به مساله خاشقچی ترجیح دارد. رسانه ها و مقام های رژیم صهیونیستی بر این مساله تاكید دارند.

** عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی؛ پروژه ای برای مقابله با ایران
میرابیان در خصوص جریان عادی سازی روابط كشورهای عربی با رژیم صهیونیستی اظهار كرد: بحث نزدیكی رژیم صهیونیستی با شورای همكاری خلیج فارس نكته دیگری است كه باید مورد توجه قرار دهیم؛ پروژه ای كه اخیرا عمان آن را كلید زد. نطفه سفر نتانیاهو به عمان در فوریه گذشته در كنفرانس امنیتی مونیخ بسته شد و این سفر در اواخر اكتبر انجام شد.
همزمان وزیر ورزش رژیم صهیونیستی به امارات سفر و با كمال وقاحت از مسجد شیخ زاید دیدار كرد و بعد هیاتی مجددا به عمان سفر كرد. به عبارتی همزمان با سفر نتانیاهو به عمان، سه هیات اسرائیلی در شورای همكاری خلیج فارس حضور داشتند. قرار است در چند روز آینده مقام های اسرائیلی وارد بحرین شوند و بحرینی ها رسما از مقام های اسرائیلی دعوت به عمل آورده اند. وقتی كه نتانیاهو وارد عمان شد، اولین دولتی كه از این سفر استقبال كرد، بحرین بود.
كارشناس مسائل منطقه در پاسخ به این سوال كه قطری ها در این خصوص چه موضعی اتخاذ كرده اند گفت: قطری ها هم به تازگی میزبان یك هیات ورزشی اسرائیلی بوده اند، اما هنوز مقامی اسرائیلی را به حضور نپذیرفته اند. با توجه به پیشینه آنها، بعید نیست در آینده میزبان یك مقام اسرائیلی باشند چرا كه پیش از این قطر و عمان تنها دو عضو شورای همكاری خلیج فارس بودند كه برای اولین بار در سال 2000 اجازه تاسیس دفتر بازرگانی اسرائیل در خاك خود را دادند. در راستای توافق میان آمریكا، رژیم صهیونیستی و قطر بود كه قطری ها توانستند وارد سرزمین های اشغالی شوند و حقوق دولت خودگردان و فلسطینی ها و حماس را بپردازند.
جای امیدواری دارد كه كویتی ها با جریان عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی مخالفت كرده اند. كویتی ها در برابر، چند اقدام قابل توجه انجام دادند. نخست آنكه امیر كویت هرگونه عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی را رد كرده و منابع آگاه اطلاع داده اند كه امیر كویت رسما با پذیرش هیات اسرائیلی مخالفت كرده است. نكته بسیار مهم اینكه برای اولین بار در نمایشگاه بین المللی كویت، غرفه ای تحت عنوان «قدس پایتخت فلسطین» را به فلسطین اختصاص داده اند.
میرابیان در خصوص مواضع عربستان در مورد عادی سازی روابط با اسرائیل گفت: سعودی ها در این ماجرا سكوت كرده اند. این فضا در عربستان وجود ندارد كه سعودی ها بخواهند مقامی صهیونیستی را به كشورشان دعوت كنند. حتی ملك سلمان برخی از اظهاراتی را كه بن سلمان در این خصوص مطرح ساخت، رسما رد كرد. فضای كنونی عربستان تحت تاثیر علمای و جریان های اسلامی اقتضا نمی كند كه مقامات ریاض از مقام های اسرائیلی دعوت كنند.
هدف گذاری جریان عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی به نوعی مقابله با جمهوری اسلامی ایران است. این كشورها تلاش می كند ایران را در فضای پیرامونی خود در خلیج فارس محدود كنند و حضور رژیم صهیونیستی را در منطقه و جهان اسلام مشروعیت ببخشند.
كارشناس خاورمیانه در خصوص آینده روابط اعراب با اسرائیل افزود: به نظر می رسد این جریان شكننده باشد و از پایداری چندانی برخوردار نباشد. من بقای این روند و امكان تاثیرگذاری آن بر تحولات خاورمیانه را بسیار بعید می دانم و بالعكس این نزدیكی ها واكنشی شدیدا منفی را در خود سرزمین های اشغالی به وجود می آورد. نمونه اش واكنش شدیدی بود كه مردم سرزمین های اشغالی به هیات قطری نشان دادند كه برای توزیع كمك های مالی به فلسطین رفته بود. بسیار بعید می دانم كه اینگونه حضور فیزیكی، تبلیغاتی و رسانه ای در خلیج فارس بتواند جمهوری اسلامی ایران را محدود كنند و قبح روابط با رژیم صهیونیستی را بشكنند.

**شكست آمریكا در طرح های منطقه ای
میرابیان در خصوص نتیجه طرح های منطقه ای آمریكا گفت: هدف آمریكایی ها برای راه اندازی داعش از جولای 2014 تنها سوریه نبود. همزمان بحث داعش در عراق و سوریه و لبنان در جریان بود. هدف این بود كه سوریه و عراق تجزیه شود و لبنان از هرگونه استقلال و مقاومت تهی شود. هدف این بود كه داعش پس از این كشورها به سراغ جمهوری اسلامی ایران بیاید. این تحركات هم در راستای تضعیف و زمینگیر كردن جمهوری اسلامی ایران شكل گرفت. اما آمریكایی ها از سال 2014 تاكنون ناكام مانده اند و چیزی در عراق، سوریه و لبنان به دست نیاورده اند.
آخرین دستاویز آمریكایی ها برای مقابله با ایران، نزدیكی به كشورهای شورای همكاری خلیج فارس بود. این كشورها اما پتانسیل، توان و ابزار لازم و كارآمد برای این رویارویی با ایران را در اختیار ندارند. مهمترین طرحی كه در این راستا مطرح شد، ناتوی عربی بود. طرحی كه قرار است با مشاركت كشورهای شورای همكاری با مصر و اردن شكل بگیرد ولی ما دیدیم كه مصر و اردن حتی در جنگ یمن هم حضور فعال نداشتند و از مشاركت در این جنگ استنكاف كردند. حتی تشكیل ناتوی عربی هم برای مقابله با ایران كارآمد نخواهد بود. كشورهای شورای همكاری خلیج فارس از زمینه و پتانسیل های لازم برای مقابله با ایران برخوردار نیست. هر ائتلافی هم علیه ایران در منطقه شكل بگیرد، كارآمد نخواهد بود. هر ائتلافی هم شكل بگیرد، بالاتر از ائتلاف یمن نخواهد بود كه كارآمدی نداشت.
آنچه مشخص است اینكه آمریكا به خواسته های خود در عراق، سوریه، لبنان و ... دست نیافته است و جمهوری اسلامی ایران در شرایط حاضر در منطقه دست بالا را دارد. در چنین شرایطی برخی اعمال تحریم ها را عاملی برای تضعیف ایران می دانند، ولی می بینیم وقتی هنوز تحریم ها آغاز نشده بود، آمریكایی ها از آن عقب نشینی كردند. مستثنی شدن هشت كشور از محدودیت های خرید نفت ایران و مستثنی كردن عراق و افغانستان از تحریم ها به معنی عقب نشینی آمریكا است. واقعیت های عرصه میدانی آمریكایی ها را به عقب نشینی در این زمینه واداشته است.
تنها گزینه برای مقابله با ایران برانگیختن عربستان بود. بن سلمان را برای رویارویی با ایران و به عنوان شاخص صلح اعراب و اسرائیل روی كار آوردند. با این فضاحتی كه بن سلمان به بار آورد، او هم دیگر نمی تواند گزینه مناسبی برای آمریكا باشد. اگرچه فشار روانی تحریم ها بسیار زیاد است و آوازه تحریم ها از آنچه در واقع وجود دارد بیشتر است، ولی نمی تواند موقعیت و جایگاه جمهوری اسلامی ایران را تضعیف كند.

** ایران و همراهی شركای استراتژیك همچون عراق
میرابیان در خصوص سمت و سوی تحولات عراق و سیاست خارجی ایران در قبال همسایه غربی بیان داشت: عراق 14 سال پس از اشغال، بهترین شرایط امنیتی را دارا است. امروزه به ندرت گزارش هایی در مورد انفجار در مراكز استان ها، حتی استان های سنی نشین به چشم می خورد. اگرچه منكر وجود مشكلات و سختی ها در عراق نیستیم، ولی این كشور حتی از نظر شرایط سیاسی و اقتصادی در وضعیت بسیار خوبی به سر می برد.
برای نخستین بار و به صورت بی سابقه ای در تاریخ سیاسی عراق نوعی همدلی و نزدیكی میان اهل سنت و شیعیان به وجود آمده است. امروزه شیعیان در كنار سنی ها در حشدالشعبی در كنار دولت قرار گرفته اند. عراق در بهترین وضعیت در ارتباط با مسائل كردستان و بخش های شمالی عراق قرار دارد. خواب تجزیه عراق تعبیر نشد و رویای جدایی كردها به گذشته پیوسته است.
تشكیل دولت در این مدت كوتاه موفقیت بسیار بزرگی بوده است. عراق دیگر به گذشته برنخواهد گشت. عراق قانون اساسی دارد، انتخابات دارد، پارلمان دارد. گروهی چون حشدالشعبی در قانون خود، حامی نظام سیاسی عراق تلقی می شود. حشدالشعبی دومین گروه پیروز در پارلمان عراق است. این گروه مردمی ابزار بسیار قوی در پارلمان و در نظام قانونگذاری عراق در اختیار دارد. با در نظر گرفتن این مسائل می بینیم كه عراق امروز در بهترین وضعیت قرار دارد.
تحولات عراق كاملا مطلوب جمهوری اسلامی ایران است. آخرین موضعی كه نخست وزیر جدید عراق گرفته این بوده كه ما بخشی از نظام تحریم علیه ایران نخواهیم بود. اظهارات نخست وزیر پیشین مبنی بر همراهی با آمریكا در تحریم علیه ایران در عراق جایگاهی نداشت و مورد پذیرش هیچ یك از جریان های سیاسی عراق قرار نگرفت. عراق متحد استراتژیك ایران است و به عنوان یك كشور عربی در حوزه خلیج فارس در كنار ما قرار دارد.

** تهران و توفیقات منطقه ای
میرابیان در خصوص سیاست های منطقه ای ایران افزود: سیاست جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس سیاست خویشتنداری، مدارا و آرامش بخشی است. سیاست ایجاد توازن است، نه سیاست غلبه و تسلط.
ایران معتقد است كه تنش و بی ثباتی در خلیج فارس، پای بیگانگان و غربی ها را به منطقه می كشاند. سیاست جمهوری اسلامی ایران در منطقه این نیست كه بیگانگان وارد معادلات شوند.
بنابراین سعودی های، اسرائیلی ها و آمریكایی ها گزینه های زیادی در منطقه ندارند. سیاست های پخته جمهوری اسلامی ایران جایگاه كشور را در منطقه ارتقا داده است و كشورهای دیگر چاره ای ندارند به جز اینكه با جمهوری اسلامی ایران به گفت و گو بنشینند.
پژوهشم**9275**9279