تحقیقات بین المللی تنها راه پایان روایت های متناقض سعودی ها

خاشقچی 59 ساله، ستون‌نویس 'واشنگتن پست' و از منتقدان محمد بن سلمان بود. او در روز دوم اكتبر به كنسولگری عربستان سعودی در استانبول مراجعه كرد تا مداركی را برای ازدواج با نامزد ترك خود دریافت كند. اما پس از ورود به كنسولگری دیگر از آن خارج نشد.

*** از انكار تا اعدام
سعودی ها در ابتدا به قصد فریب افكار عمومی تلاش كردند كه اساسا ورود او به كنسولگری این كشور را منكر شوند. سپس گفتند او ساعاتی بعد ساختمان را ترك كرده است . 'محمد العتیبی' سركنسول سعودی در استانبول به عنوان یكی از افراد مطلع از پرونده در ادامه پنهان كاریهای این كشور با دعوت از خبرنگار رویترز تلاش كرد كه به افكار عمومی جهان اطمینان دهد كه خاشقچی در كنسولگری حضور ندارد .
در پی فشارهای بین‌المللی، دادستانی عربستان بعد از 18 روز سكوت و تكذیب بیانیه‌ای رسمی منتشر كرد كه در آن گفته شده بود خاشقچی در جریان نزاع با چند نفر جانش را از دست داده است.
بعد از این اعتراف 'سلمان بن عبدالعزیز' شاه سعودی در احكامی جداگانه 'سعود القحطانی' مشاور دیوان پادشاهی سعودی و از نزدیكان بن سلمان ولیعهد، 'احمد عسیری' معاون دستگاه اطلاعات عمومی و سخنگوی پیشین (به اصطلاح) ائتلاف سعودی، سرتیپ 'محمد مریح' معاون اطلاعاتی، سرتیپ 'عبدالله بن خلیفه الشایع' معاون امور انسانی و سرتیپ 'رشاد المحمادی' مدیر اداره اطلاعات عمومی و حفاظت در دستگاه اطلاعات عمومی عربستان را بركنار كرد.
ملك سلمان همچنین دستور تشكیل كمیته وزارتی به ریاست ولیعهد را برای بازبینی در ساختار دستگاه اطلاعات عمومی صادر كرد.
دادستانی عمومی عربستان نیز اعلام كرد: تحقیقات اولیه مرگ خاشقچی در پی مشاجره لفظی را تأیید می كند.
دادستانی عمومی عربستان افزود: تحقیقات در خصوص مرگ خاشقچی همچنان ادامه دارد و در این خصوص تا كنون 18 شهروند سعودی بازداشت شده اند.
این نهاد قضایی مدعی شد كه قرار است افراد دخیل در كشته شدن خاشقچی را به دادگاه معرفی كند.
عربستان سعودی، تنها چند روز پس از پذیرش كشته شدن جمال خاشقجی در كنسولگری این كشور در استانبول، روایت جدیدی از این ماجرا ارائه می كند. روایتی كه با نسخه اولیه متفاوت و حتی در مواردی متضاد است.
خبرگزاری رویترز روز یكشنبه 21 اكتبر (29 مهر) در گفتگو با یك مقام ارشد عربستان جزئیات دیگری از نحوه قتل خاشقچی ارائه می كند كه بر اساس آن تیمی 15 نفره از اتباع عربستان به دستور احمد عسیری، نایب رئیس اطلاعات عربستان سعودی راهی تركیه شده‌اند تا جمال خاشقچی را به بازگشت به ریاض متقاعد كنند اما آنها از اختیارات خود فراتر رفته و او را به ربایش تهدید كرده و سپس وی را به صورت اتفاقی خفه كرده‌اند.
این مقام ارشد سعودی همچنین مدعی شد كه جسد خاشقچی در فرش پیچیده شده و به یك همكار محلی تحویل داده شده است تا جسد را از بین ببرد.
این مقام بلندپایه سعودی همچنین گفت، ریاض برنامه‌ای را برای بازگرداندن مخالفان دولت به كشور دارد. جمال خاشقچی هم از جمله افرادی بوده كه در این فهرست قرار داشتند و دولت برنامه داشته است او را به عربستان بازگرداند.
بنا به ادعای این منبع عربستانی، احمد عسیری تیمی 15 نفره را مسئول بازگرداندن جمال خاشقچی از استانبول می‌كند، اما اعضای این تیم وقتی مقاومت این روزنامه نگار منتقد حكومت عربستان را می‌بینند تلاش می‌كنند او را ساكت كنند و دست خود را روی دهان او می گذارند تا داد و فریاد نكند، اما ناگهان این روزنامه نگار اهل عربستان خفه می‌شود.
بنا به گزارش رویترز این مقام بلندپایه عربستان اظهار داشته كه این اطلاعات در اثر اعترافات این تیم 15 نفره به دست آمده است.
این مقام عربستانی مدعی است: فرمانی برای مذاكره در راستای بازگرداندن مسالمت‌آمیز افراد ناراضی‌ وجود دارد كه به آن‌ها (تیم مذاكره با ناراضی‌ها) این اختیار را می‌دهد كه بدون هماهنگی با مقام‌های بالاتر، عمل كنند.
این مقام عربستان می‌گوید: مسئول این پرونده احمد عسیری و سعود قحطانی مشاور ارشد دربار سعودی بوده‌اند و این تیم 15 نفره هم با هماهنگی آنها گردهم آمده و اعزام شده‌اند.
او سپس ادعا كرده در جریان این عملیات، قرار نبوده است كه كار به خشونت بكشد. به گفته وی برنامه این بوده كه جمال خاشقچی به صورت مسالمت آمیز به عربستان بازگردد و مدتی هم در خانه امن باقی بماند، سپس اگر راضی نشد با دولت همكاری كند، آزاد شود اما تیم اعزامی از اختیارات خود فراتر رفته و به خشونت متوسل شده است. این مقام عربستان افزوده است كه همین امر موجب شده تا اوضاع به هم بریزد.
به گفته او، جمال خاشقچی به دفتر سركنسول برده شده و «ماهر مطرب» از اعضای تیم اعزامی به استانبول، با او درباره بازگشت به عربستان صحبت كرده است. این روزنامه نگار منتقد حكومت عربستان درخواست مطرح شده را رد كرده و گفته كه كسی بیرون از كنسولگری منتظرش است و اگر او ظرف یك ساعت از كنسولگری خارج نشود، آن فرد با مقامات تركیه‌ تماس می‌گیرد.
به گفته مقام عربستانی، داخل كنسولگری، جمال خاشقچی به مطرب گفته است: «می‌خواهید با من چه كار كنید؟ می‌خواهید مرا بدزدید؟»
ماهر مطرب در پاسخ می‌گوید: «بله، تو را بیهوش می‌كنیم و می‌دزدیم.»
این مقام سپس گفته است كه جمال خاشقچی شروع به فریاد زدن كرده است و تیم اعزامی به قصد ساكت كردن او، دست‌هایشان را روی دهان او می‌گذارند، اما ناگهان خاشقچی می‌میرد!
این مقام ارشد عربستان همچنین در خصوص سرنوشت جسد جمال خاشقچی هم می‌گوید: طبق اعترافات این افراد، جسد در فرش پیچیده شده و تحویل یك همكار محلی شده است تا جسد را از بین ببرد. ضمن اینكه 'صلاح طبیقی'، كارشناس كالبد شكافی كه به همراه این تیم به استانبول رفته بود، تلاش كرده تا آثار باقی مانده از قتل خاشقچی را در درون كنسولگری از بین ببرد.
او البته در خصوص سرنوشت جسد توضیحی نمی‌دهد و می‌گوید در تلاش هستیم تا بدانیم جسد كجاست.
این مقام ارشد همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفته است 'مصطفی مدنی' یكی دیگر از اعضای تیم عربستان، برای اینكه وانمود كند، جمال خاشقچی از كنسولگری خارج شده است، لباس‌های او را می‌پوشد و ساعت هوشمند او را هم به دست خود می بندد و از در پشتی كنسولگری خارج می‌شود. او می‌گوید آقای مدنی در نهایت لباس‌های جمال خاشقچی را در منطقه سلطان احمد استانبول به دور انداخته است.
او همچنین در پاسخ به این سوال كه چرا ادعاهای عربستان از روز اول تا كنون متناقض بوده است می‌گوید: «تقصیر اطلاعات غلطی است كه به ما می‌دادند و ما هم به اشتباه می‌افتادیم. اعضای این تیم برای ما گزارش غلطی نوشتند و مدعی شدند بعد از اینكه جمال خاشقجی تهدید كرده است مقام‌های تركیه‌ای برای دفاع از او وارد عمل می‌شوند، آنهال هم به او اجازه دادند كه كنسولگری را ترك كند
دو روز پس از آنكه تركیه فاش كرد كه قتل 'جمال خاشقچی' روزنامه نگار مخالف سعودی با طراحی قبلی انجام شده است ، دادستان سعودی هم كه قبلا برنامه ریزی این جنایت را مردود می دانست ، سوم آبان ماه گفت :اطلاعات به دست آمده نشان می دهد كه متهمین با برنامه ریزی قبلی اقدام به قتل این روزنامه نگار كرده اند.
ادعای متناقض و متفاوت مقامات سعودی از ابتدای ناپدید شدن جمال خاشقچی پرسش‌های زیادی را در فضای بین‌الملل پدید آورده و با وجودی كه مقامات غربی هم این توضیحات را قانع كننده نمی دانند سعودی ها همچنین به تكرار سریال روایت های متناقض خود ادامه دادند.
در جدیدترین روایت سعودی ها كه پنجشنبه گذشته از زبان 'شلعان الشلعان' معاون دادستانی این كشور بیان شد ، این بار ضمن تكرار تلاش برای مبری كردن محمد بن سلمان ولیعهد سعودی از این جنایت ، احمد عسیری معاون سابق سازمان امنیت و سعود القحطانی مشاور دیوان پادشاهی و از نزدیكان محمد بن سلمان هم از این جنایت تبرئه شدند .
الشلعان ادعا كرد: 'احمد عسیری' معاون سابق سازمان اطلاعات عربستان دستور تشكیل گروهی برای بازگرداندن جمال خاشقچی به كشور را صادر و اعلام كرده بود كه او را با اراده خود و در غیر این صورت با استفاده از زور به كشور بازگردانند.
مقام دادستانی سعودی با بیان اینكه برای 5 نفر از متهمین درخواست حكم اعدام شده است ، اظهار كرد: تحقیقات نشان داده است كه منشاء این رویداد، متقاعد كردن خاشقچی برای بازگشت به كشور و اساساً هدف گروه اعزامی به استانبول، گفت وگو با او بوده است اما موفق به انتقال خاشقچی به خارج كنسولگری نمی شوند و در ادامه با تزریق مواد مخدر به او موجب مرگش می شوند.
الشلعان درباره 'سعود القحطانی' مشاور پیشین دیوان پادشاهی سعودی و یكی از متهمان پرونده نیز با بیان اینكه القحطانی ممنوع الخروج شده و تحقیقات از او ادامه دارد، ادعا كرد كه همكاری او در حد تلاش برای بازگرداندن خاشقچی بوده است.
او همچنین بر خلاف روایت قبلی تایید كرد كه جسد خاشقچی بعد از به قتل رسیدن قطعه قطعه شده و به وسیله كیسه های پلاستیكی كه از قبل آماده شده بود به یك همكار محلی در خارج از كنسولگری تحویل داده می شود.
مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه تركیه در واكنش به بیانیه دادستان كل عربستان سعودی درباره قتل خاشقچی گفت كه ادعای جدید ریاض درباره این جنایت قانع كننده نیست.
وی اظهار كرد: تعداد ماموران برای قتل خاشقچی 18 نفر بودند و امروز بازداشت 11 نفر از آنها را در عربستان سعودی باور داریم اما آزادی سایر افراد جای سوال دارد.
چاووش اوغلو افزود: بی تردید برای تكه تكه كردن جنازه خاشقچی لوازم مخصوصی از قبل به محل جنایت منتقل شده و نقشه قتل وی نیز از پیش برنامه ریزی شده بود.
وی تاكید كرد: پرونده قتل خاشقچی در این شرایط نباید مختومه شود و باید آمران و سازمان دهندگان این جنایت به افكار عمومی جهان معرفی و در نهایت مجازات شوند و بی گمان تركیه پیگیر آن خواهد بود.
سازمان عفو بین الملل هم در واكنش به اظهارات دادستانی عربستان و انتشار جزئیات بیشتری از چگونگی كشته شدن «جمال خاشقچی» روزنامه نگار منتقد سعودی در استانبول تركیه، اعلام كرد: نتایج تحقیقاتی كه توسط مقام های ریاض در این زمینه صورت می گیرد، فاقد اعتبار است.

*** تحقیقات بین المللی ، پایان روایت های متناقض
به همان میزان كه كارشناسان و ناظرین امور منطقه انجام تحقیقات بین المللی برای رسیدگی شفاف به پرونده قتل جمال خاشقچی را بهترین راه برای پایان دادن به روایت های متناقض سعودی ها می دانند رژیم حاكم بر ریاض به دلیل تبعات آن و همچنین تلاش ادامه دار برای پنهان كردن آمر این قتل با این درخواست ها مخالفت می كند.
اخیرا 'آنتونیو گوترش'، دبیركل سازمان ملل به همراه برخی گروه‌های حقوق بشری و مقام‌های دولت‌های دیگر خواهان انجام تحقیقات مستقل درباره حادثه قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار منتقد عربستانی در تاریخ دوم اكتبر در محل كنسولگری عربستان در استانبول شد اما تركی الفیصل، مسؤول اطلاعاتی سابق حكومت عربستان با این ادعا كه كشورش به نظام قضایی خود افتخار می كند، گفت: هرگز تحقیقات بین‌المللی در مورد قتل جمال خاشقچی را نمی‌پذیرد.
او افزود: پادشاهی عربستان قرار نیست پذیرای یك دادگاه بین‌المللی به منظور بررسی چیزی كه به سعودی‌ها مربوط است، باشد و نظام قضایی سعودی سالم و فعال و كارآمد است و این مسیر را در پیش خواهد گرفت. پادشاهی عربستان هرگز مداخله خارجی در این نظام خود را نمی‌پذیرد.
تركی الفیصل گفت: با این روند عربستان از كشورهای دیگری پیروی می‌كند كه نگذاشته‌اند دادگاه‌های بین‌المللی درباره اقداماتی كه در خاك آن‌ها یا جاهای دیگر از سوی شهروندان آن‌ها انجام شد، تحقیقات كنند.
او در این زمینه به مواردی مثل سوء استفاده سربازان آمریكایی از زندانی‌ها در زندان ابوغریب در عراق بعد از حمله سال 2003 آمریكا به این كشور اشاره كرد كه تنها خود آمریكا درباره آن تحقیقات كرد
بعد از خالد الفیصل ، ' عادل الجبیر ' وزیر امور خارجه عربستان هم پنجشنبه گذشته در یك نشست خبری درخواست ها برای انجام تحقیقات بین المللی را رد كرد و گفت : دخالت مجامع جهانی و بین المللی برای مشخص شدن سرنوشت مبهم قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد عربستانی را نمی پذیریم.
با این وجود موضوع انجام تحقیقات بین المللی یكی از مطالبه های اصلی كشورها ، سازمان ها و نهادهای حقوق بشری است .
وزیر امور خارجه تركیه چهارشنبه گذشته طی اظهاراتی در نشست كمیسیون برنامه و بودجه مجلس در آنكارا خواستار تحقیقات بین‌المللی درباره حادثه قتل جمال خاشقچی شد.
وی ادامه داد: ابتدا نخواستیم نزد دیوان بین‌المللی كیفری طرح دعوی كنیم و با عربستان سعودی یك گروه كاری مشترك تشكیل دادیم اما اكنون می بینیم كه تحقیقات بین‌المللی درباره حادثه قتل جمال خاشقجی ضروری است.
چاووش اوغلو تصریح كرد: ما برای روشن شدن تمام ابعاد این پرونده هر چه لازم است، انجام خواهیم داد و تلاش برای سرپوش گذاشتن بر این پرونده یا چانه‌‌زنی بر سر خون خاشقجی معنی ندارد.
''ساره مورگان' مدیر دفتر دیده بان حقوق بشر در واشنگتن هم ضمن درخواست اجرای تحقیقات بین المللی درباره قتل 'جمال خاشقچی' روزنامه نگار منتقد سعودی در كنسولگری عربستان در استانبول، بر ارجاع پرونده آن به دادگاه بین المللی تاكید كرد.
ورگان در مقاله ای كه در روزنامه واشنگتن پست به چاپ رسید تاكید كرد تحقیقات سازمان ملل روش درست اجرای عدالت در خصوص مساله خاشقچی را تضمین می كند.
وی با اشاره به اهمیت برداشتن گام هایی در پاسخ به درخواست های جهانی در خصوص اجرای عدالت یا به دلیل پاسخگویی به سوال درباره سرنوشت خاشقچی گفت: درخواست مولود چاوش اوغلو وزیر خارجه تركیه در مورد اجرای تحقیقات بین المللی باید در راس این روش باشد.
'مورگان' با تاكید به اینكه واقعیت جنایت خاشقچی به تدریج عیان می شود سخنان گفته شده درباره اجرای عدالت درباره مساله خاشقچی را كافی ندانست.
وی افزود: تحقیقات دبیر كل سازمان ملل درباره قتل خاشقچی می تواند حقایق و ماهیت مسئولین جنایتكار را برملا سازد و این امر زمینه مجازات مناسب آنها را فراهم خواهد كرد.
مدیر دفتر دیده بان حقوق بشر در واشنگتن تصریح كرد: تحقیقات سازمان ملل می تواند جنبه قانونی و استقلال بین المللی به مساله بدهد و در موازات تحقیقات تركیه به اعتبار آن بیفزاید.
همچنین دیده بان حقوق بشر در واكنش به مواضع سعودی ها اعلام كرد : تركیه باید از جامعه جهانی بخواهد كه یك تحقیقات بین المللی فوری در مورد كشته شدن خاشقچی انجام شود.
این سازمان گفت تنها تحقیقات مستقل سازمان ملل متحد در این خصوص و برای معرفی عاملان اصلی دستور قتل خاشقچی می تواند به روایت های متناقض سعودی ها پایان دهد.
خاورم**1508**1144