ادامه ساخت و ساز در حریم درجه یك و منظر كاخ گلستان، تنها مجموعه ثبت جهانی پایتخت را در آستانه خروج از فهرست آثار جهانی قرار می دهد و انگار نه انگار كه اگر جلو تخلفات ساخت و ساز مجموعه های تجاری حریم آن گرفته نشود این اثر از فهرست آثار یونسكو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) خارج خواهد شد.
پایتخت بیشترین كاخ موزه های ایران را در دل خود جا داده و كاخ موزه گلستان واقع در میدان 15 خرداد (محدوده بازار بزرگ) یكی از 23 اثر جهانی كشور در یونسكو است.
این كاخ كه از ارگ تاریخی تهران برجا مانده با بیش از 200 سال قدمت سال 1334 خورشیدی به شماره 417 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و سال 2013 میلادی ( دوم تیر 1392) نیز در سی‌وهفتمین اجلاس سالانه یونسكو در كامبوج ثبت جهانی شد.
ایوان تخت مرمر، خلوت كریمخانی، تالارهای سلام، آیینه، سفره خانه و برلیان، عمارت خوابگاه، كاخ شمس العماره، عمارت بادگیر، تالار الماس، كاخ ابیض و چادر خانه ازجمله بخش های كاخ گلستان است.
اتاق موزه این كاخ سال 1290هجری قمری توسط ناصرالدین شاه، پس از سفر به اروپا و دیدن موزه ها و گالری های بزرگ غربی بنا شد تا اشیای نفیس را در آن نگهداری كنند.
**تعرض از چند جهت
خبر تعرض به تنها اثر ثبت جهانی پایتخت البته تازگی ندارد اما كسی گمان نمی كرد چند مجموعه تجاری به این راحتی اجازه پیدا كنند خارج از محدوده تعیین شده حریم، دست به ساخت و ساز بزنند.
بنا به اعلام میراث فرهنگی، یكی از این مجموعه های تجاری سرای «دلگشا» نام دارد كه گفته می شود پیش از ثبت جهانی كاخ گلستان، مجوز ساخت به آن داده شده اما پس از ثبت جهانی اثر، تلاش برای تجدید نظر در مجوز و انطباق با شرایط این بنای جهانی در دستور كار متولیان قرار گرفته است.
خبری كه كمتر در باورها می گنجد اینكه دو مجموعه تجاری دیگر در حریم كاخ گلستان پس از ثبت جهانی این بنای تاریخی مجور ساخت گرفته اند و به گفته متولیان كنونی میراث فرهنگی، كمیته فنی میراث فرهنگی استان تهران در سال های 95 و 96 مجوز ساخت خارج از ضوابط حریم كاخ گلستان را صادر كرده اند.
علاقه مندان حوزه میراث فرهنگی كشور باید بنشینند و آرزو كنند ای كاش روزی یقه مسئولانی را بگیرند كه باوجود علم به ثبت جهانی كاخ گلستان باز اسناد را امضا و مجوز ساخت مجموعه های تجاری حریم آن را صادر كردند.
البته هنوز به طور كامل مشخص نیست مجوز ساخت خارج از ضوابط حریم كاخ گلستان به دیگر مجموعه های تجاری هم داده شده است یا تنها همین سه مجموعه را شامل می شود فقط می توان امیدوار بود كه طی سال های گذشته مجوزهای دیگری صادر نشده باشد.
مسئولان میراث فرهنگی نام یكی از این مجموعه های تجاری كه پس از ثبت جهانی كاخ گلستان مجوز ساخت خارج از حریم گرفته را «سیگارچی» اعلام كردند و نام دیگر مجموعه تجاری هنوز اعلام نشده زیرا در مرحله گودبرداری است.
**تلاش برای توقف تخلف های ساخت و ساز
مسئولان میراث فرهنگی می گویند: ساخت و ساز سرای تجاری دلگشا و تعرض یك و نیم طبقه ای ارتفاع و 2طبقه ای زیرزمین آن باعث شده زنگ خطر خروج تنها بنای جهانی پایتخت از فهرست یونسكو به صدا در آید و اگر متولیان دست روی دست بگذارند و صاحبان مجموعه تجاری اجازه پیداكنند به كار خود ادامه دهند معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظار این بنای ارزشمند فرهنگی و تاریخی خواهد بود.
نخستین بار سال 1393 خبر تعرض سرای دلگشا به حریم بنای تاریخی گلستان منتشر شد اما باوجود آنكه گفته شده بود جلو ساخت و ساز آن گرفته شده اما شواهد نشان می دهد متولیان این واحد تجاری در ساخت و سازهایشان از حریم بنای تاریخی گلستان تجاوز كرده اند.
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران اگرچه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا خبر داد كه حكم توقف فعالیت عمرانی در بنای تجاری حاشیه كاخ گلستان گرفته شده اما در عین حال اعلام كرد كه در هفته جاری جلسه ای با فوریت توسط میراث فرهنگی و مدیریت این كاخ موزه با همین موضوع برگزار خواهد شد.
محسن شیخ الاسلامی تاكید كرد: در خصوص تجدیدنظر در مجوز ساخت بنای تجاری سرای دلگشا سال های 95 و 96 مكاتباتی شده است.
به گفته وی بخش حقوقی سازمان میراث فرهنگی موضوع را در دست پیگیری دارد و اینك عملیات عمرانی خارج از حریم در بنای تجاری مذكور متوقف شده است.
وی حداكثر مجاز ارتفاع در بنای تجاری دلگشا را 10 متر و 50 سانتیمتر اعلام و بیان كرد: ساخت سازه از این ارتفاع اینك فراتر رفته و حكم توقف فعالیت آن صادر شده است.
شیخ الاسلامی همچنین اظهارداشت كه تلاش برای جلوگیری از ساخت و ساز در دو پلاك دیگر تجاری واقع در حریم كاخ گلستان جریان دارد.
وی البته این آمارها را هم ارائه كرد كه بیش از سه هزار و 400 اثر تاریخی در سطح استان تهران واجد ارزش و ثبت ملی شده اند اما تنها حریم قانونی 32 اثر ملی تهران مشخص شده است.
به گفته معاون میراث فرهنگی استان تهران با ثبت حریم قانونی در اطراف بناها در صورت ساخت و ساز جدی تنها تا ارتفاع هفت تا 12متر و 50سانتیمتری مجاز خواهد بود.
البته ارتفاع مجاز در حریم كاخ جهانی گلستان حداكثر 10 متر و 50 سانتیمتر اعلام شده است.
**سابقه پیگیری برای سیگارچی
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران پیشتر در نامه ای خطاب به رئیس كمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران خواستار جلوگیری از ساخت و ساز خارج از ضوابط در سرای سیگارچی (در محدوده بازار بزرگ) شده بود.
مسئولان میراث فرهنگی می گویند كه ساخت و ساز در سرای سیگارچی نیز اینك متوقف شده است.
**شهرداری: نظارت بر ساخت دلگشا داریم
شهردار منطقه 12 تهران با بیان اینكه ناظر شهرداری بر عملیات عمرانی مجموعه تجاری حاشیه كاخ جهانی گلستان نظارت دارد اعلام كرد: تا تعیین تكلیف طبقات فوقانی «سرای دلگشا» اجازه هیچگونه عملیات ساختمانی در این طبقات داده نخواهد شد.
علی محمد سعادتی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا خاطرنشان كرد: بخشی از این بنا در طبقات پایین، همكف و زیرسطح مشكل خاصی ( از نظر حریم) ندارد و در خصوص طبقات بالایی ناظر شهرداری تهران مراقبت ها را انجام و تذكرات لازم را خواهد داد.
شهردار منطقه 12 تهران با بیان اینكه موضوع این بنا و محل اختلاف با سازمان میراث فرهنگی در خصوص طبقات بالایی و رعایت حریم كاخ گلستان است تصریح كرد: بخش هایی از اسكلت مربوط به این طبقات جمع آوری شده و بخش هایی نیز از آن مانده كه اجازه كار ندارد.
وی تأكید كرد: تا تعیین تكلیف طبقات بالایی این بنا شهرداری تهران اجازه انجام هیچگونه عملیات ساختمانی را نخواهد داد.
به گزارش ایرنا با توجه به اهمیت ثبت جهانی تنها بنای تاریخی پایتخت بركسی پوشیده نیست كه همه اركان و متولیان در حوزه های مختلف باید تلاش های خود را تمام و كمال به كار گیرند تا زمینه خروج این اثر تاریخی از فهرست آثار جهانی خارج نشود.
حال باید نشست و دید پیگیری و رسیدگی مسئولان میراث فرهنگی، شهرداری و دیگر نهادهای متولی در مورد این پرونده در عمل به كجا خواهد رسید.
گزارش از امین كمالی فر
تهرام/7247/ 1008
تهران- ایرنا- مسئولان از خیلی وقت ها پیش می گفتند جلو ساخت و ساز بنای تجاری در حریم درجه یك كاخ گلستان پایتخت گرفته شده اما شواهد چیز دیگری می گوید زیرا شهروندان هرزمان به خیابان ناصرخسرو می روند می بینند ساخت این مجموعه تجاری كامل تر از گذشته شده است.
