چراغ روشن آموزش و پرورش پیش روی منابع آموزشی استاندارد

به گزارش خبرنگار حوزه آموزش ایرنا، از آنجا كه منابع آموزشی و تربیتی به ویژه كتاب های آموزشی نقش مهمی در فرآیند یادگیری پایدار دانش آموزان دارند، طرحی از سال 78 با عنوان سامان بخشی كتاب های آموزشی به اجرا درآمد.
اما ضرورت ایجاد سامانه مدیریتی كارآمد به منظور استفاده بهینه از فرصت ها و امكانات بخش دولتی و غیردولتی در تولید و عرضه منابع مبتنی بر اهداف برنامه های درسی و تربیتی، وزارت آموزش و پرورش را بر آن داشت تا در سال 1389 دامنه این طرح را گسترش داده و آئین نامه اجرایی سامان دهی منابع آموزشی و تربیتی (مواد و رسانه ها) را تصویب كند.
این طرح اهدافی همچون سیاستگذاری، استانداردسازی و هدایت تولید منابع آموزشی و تربیتی مرتبط با برنامه درسی، نظارت، ارزیابی و بررسی علمی منابع آموزشی، انتخاب و معرفی منابع آموزشی مفید و متناسب با برنامه درسی، فراهم كردن امكان تبادل نظر و تجربه میان اندیشمندان و صاحبنظرات و پدیدآورندگان منابع آموزشی و تربیتی، شناسایی، معرفی و تشویق نویسندگان، تولید كنندگان و ناشران این حوزه و سامان دهی، مدیریت و هدایت فرآیند تولید و توزیع منابع آموزشی و تربیتی به منظور استفاده در مدارس و جلوگیری از توزیع منابع غیر استاندارد در واحدهای آموزشی را دنبال می كند.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در قالب دبیرخانه سامان دهی منابع آموزشی و تربیتی و به منظور شناسایی و معرفی آثار برتر و تشویق مولفان و ناشران كتاب های آموزشی و تربیتی به تالیف و تولید كتاب های منطبق با معیارها و استانداردهای لازم برای معلمان و دانش آموزان، از سال 79 جشنواره كتاب رشد را ترتیب داده است.
این جشنواره كه تاكنون 15 دوره برگزاری را پشت سر گذاشته و در برخی سالها به صورت دو سالانه برگزار شده است، تاكنون 960 عنوان كتاب برگزیده و تقدیری داشته است كه فهرستی از این كتاب های برتر در پایان كتاب های درسی به معلمان و دانش آموزان عرضه می شود تا بتوانند به راحتی كتاب های مناسب را انتخاب كنند.
وزارت آموزش و پرورش همچنین در راستای عملیاتی شدن بهتر این طرح، فرصتی را برای ناشران ایجاد كرد تا آنها تولیدات خود را كه با تكیه بر برنامه درسی و رعایت چارچوب های یك كتاب آموزشی و تربیتی داشتند، ارائه دهند و در صورت كسب امتیاز در قالب كتابنامه 'رشد' مشخصات و چكیده ای از محتوای كتاب های برگزیده منتشر شده و در اختیار خانواده ها و مدارس قرار می گیرد.
این كتابنامه برای 6 گروه دوره پیش دبستان، ابتدایی، متوسطه اول، متوسطه دوم، فنی و حرفه ای و كار دانش و كودكان استثنایی منتشر می شود و به تازگی نیز این كتابنامه صرفا به صورت الكترونیكی تولید و به مخاطبان عرضه شده است.
از ابتدای اجرای این طرح تاكنون بیش از 28 هزار عنوان كتاب مناسب و استاندارد در 90 عنوان كتابنامه به مخاطبان معرفی شده است.
فهرستگان رشد بخش دیگری حاوی گزیده ای از منابع آموزشی و تربیتی مناسب است كه انتشار آن از سال 1395 آغاز شده و تاكنون در شمارگان 150 هزار جلد چاپ شده و در اختیار تمامی آموزشگاه ها در سراسر كشور قرار گرفته است.
علاوه براین به منظور آشنایی مولفان و ناشران با استانداردها و معیارهای تولید كتاب و محصولات آموزشی و تربیتی به ویژه از منظر برنامه درسی، تاكنون بیش از 30 راهنمای تولید كتاب های آموزشی برای موضوعات درسی دوره های مختلف تحصیلی آماده و منتشر شده است.
یكی دیگر از وظایف سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در قالب دبیرخانه ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی ، بررسی و معرفی كتاب های كمك درسی استاندارد است اما از چندی قبل كه وزیر آموزش و پرورش اعلام كرد باید هرگونه آزمون در دوره ابتدایی حذف شده و ورود كتاب های كمك درسی با هر عنوانی به مدارس ممنوع است؛ دبیرخانه مذكور نیز پیرو این درخواست بررسی این نوع كتاب ها را در دوره ابتدایی كنار گذاشته اما در دوره متوسطه اول و دوم همچنان به انتخاب و معرفی كتاب های كمك درسی مناسب می پردازد.
خبرنگار ایرنا به دنبال این سوال كه با وجود تاكید وزیر آموزش و پرورش و دیگر مسئولان نظام آموزشی مبنی بر حذف كتاب های كمك درسی آیا برگزاری جشنواره كتاب رشد مغایرتی با این تصمیم دارد یا خیر؟ به سراغ مدیر كل دفتر انتشارات و تكنولوژی آموزشی وزارت آموزش و پرورش رفت و نظر وی را جویا شد.

* بررسی كتاب های كمك درسی برای ابتدایی در جشنواره رشد متوقف شد
محمد ناصری در این رابطه اظهار داشت: جشنواره كتاب رشد كه امسال شانزدهمین دوره برگزاری خود را تجربه می كند، تمامی موضوعات آموزشی مناسب اعم از داستان، شعر، علمی و فرهنگ نامه را برای دانش آموزان بررسی می كند و صرفا كارش بررسی كتاب های كمك درسی نیست.
وی ادامه داد: از آنجا كه كتاب های كمك درسی در آموزش و تربیت و شور و نشاط دانش آموزان اختلال ایجاد می كند از سال گذشته مسئولان وزارت آموزش و پرورش تصمیم گرفتند این نوع كتاب ها را در مدارس ابتدایی ممنوع اعلام كنند و ما نیز از این قانون تبعیت كردیم.
مدیر كل دفتر انتشارات و تكنولوژی آموزشی بیان داشت: پیش از این كتاب های كمك درسی برای دوره ابتدایی نیز در قالب این جشنواره مورد بررسی قرار می گرفت اما هدف اصلی جشنواره معرفی كتاب ها و منابع آموزشی در تمامی موضوعات است و ممكن است از 20 كتاب منتخبی كه فهرست آن در پایان كتاب های درسی ذكر می شود تنها 2 مورد آن كمك درسی باشد.
ناصری تصریح كرد: اما در دوره متوسطه اول و دوم نیز سیاست آموزش و پرورش بر این است كه كتاب های كمك درسی استاندارد را به دانش آموزان و خانواده ها معرفی كند البته تاكید می شود كه هیچ گونه اجباری برای خرید این كتاب ها نیست .
وی با بیان اینكه در متوسطه اول و دوم نیز كتاب های كمك درسی به شرط استاندارد بودن و تجویز معلم و شورای معلمان و با تشخیص مدیر بلا مانع است، یادآورشد: تا دو دهه قبل، صرفا كتاب های درسی ملاك آموزش و یادگیری دانش آموزان بود اما اكنون با هدف تجاری سازی، بسیاری از كتاب های كمك درسی بی كیفیت وارد مدارس شده است.
مدیر كل دفتر انتشارات و تكنولوژی آموزشی در ادامه نتایج 15 دوره برگزاری جشنواره كتاب رشد را مثبت ارزیابی كرد و گفت: دلیل این رضایت همراهی ناشران با اهداف آموزش و پرورشی است. در اولین دوره برگزاری این رویداد تنها 18 درصد كتاب های آموزشی مطاف با استانداردها بود اما اكنون این رقم در موضوعات مختلف به 60 درصد و به صورت خاص در بخش كتاب های داستانی به بالای 70 درصد رسیده است.
ناصری اظهار داشت: آنچه كه باعث مشكلاتی در تولید و معرفی كتاب ها و منابع آموزشی استاندارد شده، وجود ناشران كتاب های كمك درسی غیراستاندارد است كه بازار تبلیغات خود را در صدا و سیما پیدا كرده اند حال آنكه بر اساس مصوبه 828 شورای سیاستگذاری آئین نامه اجرایی منابع آموزشی و تربیتی (مواد و رسانه هاه) تمامی دستگاه های ذیربط باید هماهنگی لازم را در این زمینه داشته باشند.
وی با اشاره به اینكه دفتر انتشارات و تكنولوژی آموزشی این امكان را دارد كه در مدت تنها 24 ساعت استاندارد بودن یا نبودن كتاب های آموزشی و كمك درسی كه قرار است در صدا و سیما تبلیغ شود را بررسی كند، اضافه كرد: ناهمگونی بین نهادهای فرهنگی موجب شده تا بازار كتاب های آموزشی غیراستاندارد رونق بگیرد.
به گفته شانزدهمین جشنواره كتاب رشد، تمامی ناشران باید مجوز كتاب خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت كنند و ناشران آموزشی به محض چاپ، نسخه ای از كتاب خود را برای این دفتر ارسال می كنند اما نكته مهم اینجاست كه برخی ناشران در كنار كتاب هایی كه استاندارد بودن آنها تائید شده كتاب های فاقد استاندارد را هم برای تبلیغ در اختیار صدا و سیما قرار می دهند.
ناصری ادامه داد: با توجه به اینكه خانواده ها به صدا و سیما اعتماد دارند به این تبلیغات بها می دهند و از آنجا كه برای اغلب خانواده ها آموزش فرزندانشان از نان شب هم واجب تر است گاه مبالغ بسیار بالایی برای خرید كتاب های كمك درسی پرداخت می كنند و در این بین تبلیغات ناجوانمردانه كتاب های كمك درسی و آموزشی غیراستاندارد بیشتر خود را نشان می دهد.
وی یادآورشد: با وجود افزایش قیمت كاغذ و به دنبال آن بالا رفتن كتاب های كمك درسی تا سه برابر قیمت سال گذشته اما باز هم خانواده ها تمایل به خرید دارند از این رو اكنون این سوال مطرح می شود كه چرا در این شرایط اقتصادی باید كتاب های نامناسب تولید و تبلیغ شده و به خورد خانواده ها و دانش آموزان داده شود؟
شانزدهمین جشنواره كتاب رشد به منظور تكریم از پدیدآورندگان و ناشران برتر كتاب های آموزشی و تربیتی 12 آذرماه در مركز آفرینش های فرهنگی هنری كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان برگزار می شود.
علمی**1883**1440