ظریف سطح دیپلماسی ایران را ارتقا داد

به گزارش روز دوشنبه خبرنگار ایرنا، مساله استیضاح وزیر امور خارجه تنها یك مساله داخلی نیست و تاثیرات بین المللی متعددی را به همراه خواهد داشت. اگر چه اصل دمكراتیك بودن كشور بروز چنین مسایلی را در خود هضم كرده و كشورها هم نسبت به آن آگاهی دارند و در كشورهای دیگر هم شاهد بروز آن بوده ایم، اما جابجایی افراد و گاهی سیاست ها تاثیرات فراوانی را بر اتباع كشورها در دیگر نقاط جهان خواهد گذاشت.
از این رو، نگاه ایرانیان خارج از كشور به تحولات دستگاه دیپلماسی همواره با یك نگرانی توام بوده است چرا كه می تواند بر زندگی و فعالیت آنها اثر مثبت یا منفی داشته باشد.
محمد جواد ظریف كه از سنین نوجوانی در آمریكا حضور داشته و فعالیت دیپلماتیك خود را از آغازین سال های دهه سوم زندگی خود شروع كرده است، به عنوان وزیر امور خارجه خوش درخشیده و دوست و دشمن نسبت به وی ادای احترام می كنند.
به دنبال طرح استیضاح وی، واكنش های مختلفی بروز داده شد و شاید به جرات بتوان گفت كسی از این طرح استقبال نكرد و بر عكس نمایندگانی كه چنین طرحی را مطرح و پیگیری كرده بودند، مورد سرزنش واقع شدند.
از این رو، خبرنگار ایرنا در نیویورك طی گفت و گو با تنی چند از كارشناسان ایرانی مقیم آمریكا و كانادا ارزیابی آنها را از عملكرد دستگاه دیپلماسی به ریاست ظریف و نظرشان را نسبت به استیضاح وی جویا شد.
محسن خانیكی مسئول روابط عمومی كنگره ایرانیان كانادا، نظرات شخصی خود را اینگونه مطرح كرد كه در این چند سالی كه وارد فعالیت های اجتماعی- سیاسی شده ام، یكی از شخصیت های محبوب برای من دكتر ظریف است.
وی ادامه داد: بخش مورد علاقه من كارنامه سیاسی ایشان است. از سن 19 سالگی وارد عرصه سیاست خارجی ایران شدند، نقش مهم و كلیدی را در موضوع قطعنامه 598 بازی كردند و از حدود 20 سالگی، هم با دنیای خارج خوب آشنا شدند و هم در داخل كار كردند و با نگاه های داخلی آشنا هستند.
این فعال سیاسی اجتماعی مقیم كانادا اضافه كرد: همین نگاه و شخصیتی كه ظریف در این سال ها به دست آورد، موجب شد كه بتواند به راحتی با كشورهای مختلف مذاكره كنند و چهره دیپلماسی ایران را تغییر دهد.
خانیكی با یادآوری خنده و لبخندهای معروف ظریف اظهار كرد: او جزو معدود دیپلمات های ایرانی است كه به كثرت می خندد و جدای فعالیت سیاسی، كاریزما و شخصیت دل نشینی دارد. به همین دلیل هم در داخل و خارج ایران شخصیت محبوبی شده است.
وی خاطرنشان كرد: برای خود من تفاوت نگاه در محافل سیاسی بعد از زمان احمدی نژاد و دوره آقای روحانی محسوس است چون جامعه خارجی، صف اولی را كه می بیند تیم وزارت امور خارجه است و ظریف به خوبی این چهره را تغییر داد و سطح و توقع جوامع سیاسی از وزیر امور خارجه ایران را به شدت بالا برد.
مسئول روابط عمومی كنگره ایرانیان كانادا در ادامه این اظهارات اضافه كرد: در سال های آینده روزی به هرحال ظریف از این مقام خواهد رفت اما كار وزیر خارجه بعدی بسیار دشوارتر است چون باید سطحی را نگهدارد كه آقای ظریف، انتظارات را به آن سطح رسانده و به همین خاطر در تاریخ سیاست خارجی ایران یك نقطه تاریخی است.
خانیكی درباره عملكرد كلی ظریف و دستگاه دیپلماسی وی هم گفت: ظریف دیپلماتی است كه ساختار وزیر امور خارجه بودن را تا جایی كه من حس كردم به درستی حفظ كرده و چارچوب داده است. همچنین زمان ورود ظریف به وزارت خارجه هم زمان خاص و سختی بود.
وی توضیح داد: كشور مورد تحریم بود، قرار بود ظریف و روحانی بیایند و تحریم ها را بردارند، فشار اجتماعی زیادی بر آنها بود، زمان هم زمان كلیدی بود چرا كه احتمال می رفت پس از اوباما، رئیس جمهوری قابل گفت وگویی روی كار نیاید؛ همان گونه كه این اتفاق افتاد.
این فعال سیاسی اجتماعی مقیم كانادا افزود: نمی توان گفت اوباما رئیس جمهوری ایده آل برای مذاكره بود اما از رئیس جمهوری پیشین خود همچون بوش برای مذاكره خیلی بهتر بود همانگونه كه تیم احمدی نژاد برای گفت و گو خوب نبود.
خانیكی با بیان اینكه زمان اوباما-روحانی كوتاه اما مهمی بود كه برجام اتفاق افتاد، ادامه داد: از طرف دیگر، هم فشارهای داخلی مختلفی روی ظریف بود و هم فشارهای سیاسی و اقتصادی به گونه ای كه حق غنی سازی حفظ شود، مسایل دفاعی ایران و برجام مجزا بمانند و آنها به خوبی توانستند بیشتر آن نیازها را مورد توجه قرار دهند و كشور را از دام تحریم ها بیرون آوردند.
وی اضافه كرد: علاوه بر آن، ظریف جزو معدود شخصیت هایی بود كه با مردم در ارتباط بود. ابتدا در فیس بوك مطلب می نوشتند و حالا اكنون به دلایلی این كار را نمی كنند. وی توانسته بود یك حس امید و رضایتی را برای مردم و كسانی كه به روحانی رای داده بودند، ایجاد كند.
این ایرانی مقیم كانادا درباره استیضاح هم گفت: مخالفان ظریف از روز اول به دنبال فرصتی برای كنار گذاشتن وی بودند، استیضاح ظریف به عنوان كلیدی ترین تیم آقای روحانی دور از ذهن نبود كه روزی مطرح شود اما امروز پروژه های مهمی در دست وزارت امور خارجه است و عدم حضور ظریف این مذاكرات را سخت تر می كند.
خانیكی افزود: وضعیت بین المللی ایران در شرایط خوبی نیست، تحریم ها بازگشته اند و باید رابطه با اروپا حفظ شود و قطعا مسیری كه تا امروز ظریف پیش برده اند برای وزیر بعدی مسیر ساده ای نیست و احتمال اینكه منافع كشور در خطر بیفتد، وجود دارد.
وی اظهار امیدواری كرد بحث استیضاح ظریف از این جلوتر نرود و كشور در روال عادی، مسیر خود را دنبال كند.
این فعال سیاسی اجتماعی مقیم كانادا یادآور شد: اگر ظریف استیضاح شود یا از وزارت كنار برود، فرصت خوبی برای مخالفان خارجی خواهد بود كه به مذاكرات با اروپایی ها ضربه بزنند، تحریم های بیشتری را وارد كنند و ساختار سیاست خارجه ای كه در 6 سال اخیر شكل داده شده است را به لرزه درآورند. به همین دلیل احتمال شوك ارزی دیگری وجود خواهد داشت.
خانیكی ادامه داد: مذاكرات با اروپا، مشكلات مربوط به دارو و ایرانیان خارج كه اكنون به بالاترین نرخ خود رسیده است با خطر مواجه خواهند شد و موجی از تغییرات نامساعد به سمت ایران خواهد آمد.

**ظریف به اجماع ظالمانه علیه ایران پایان داد
محمد عطایی تحلیلگر مسایل خاورمیانه هم گفت: به نظرم جایگاه ظریف ورای یك وزیر امور خارجه بوده و حضور او در دولت یكی از بزرگترین نمادهای امید بخشی به كسانی بوده است كه دغدغه كشور و مردم ایران را دارند.
وی افزود: این جایگاه ویژه ظریف، برآمده از تخصص و تجربه وی در عرصه ای است كه در آن كار می كند. به نظرم ظریف در تمام سال هایی كه وزیر امور خارجه بوده به خوبی نشان داده كه اگر مدیری لایق در جایگاه مناسب قرار داشته باشد، می تواند تاثیر مهمی برای ارتقای جایگاه كشور و بهبود زندگی مردم داشته باشد.
این ایرانی مقیم آمریكا با بیان اینكه ظریف شناخت خوب و دقیقی از سیاست ورزی در عرصه بین المللی دارد، ادامه داد: او می داند كجا و چه زمانی، چه چیزی و چه واژه هایی را بیان كند تا بیشترین اثر را بر همتایانش و افكار عمومی در جهان داشته باشد.
عطایی اضافه كرد: برای همین هم در فضای مجازی معمولا دیده می شود كه جریان های مدافع سیاست های ترامپ چه در آمریكا، چه در جهان عرب و حتی در میان ایرانی های حامی تحریم، شدیدترین حملات را متوجه ظریف می كنند. البته من از دیدن این واكنش ها تعجب نمی كنم، چراكه نشان می دهد دیپلماسی عمومی او و سخنانش تاثیر گذار است.
وی درباره استیضاح هم اظهار كرد: استیضاح و تلاش مجلس برای سوال از مسئولین لزوما بد نیست و نشان دهنده تكثر سیاسی در یك نظام است اما در شرایطی كه دولت ترامپ و محور سعودی- صهیونیستی كارزار همه جانبه ای برای انزوای ایران در سطح بین المللی به راه انداخته اند كه در تاریخ كشور كم سابقه است، هدف قرار دادن سكاندار سیاست خارجی كشور بسیار سوال برانگیز است و قطعا پیام بدی به جهان خواهد فرستاد.
تحلیلگر مسایل خاورمیانه یادآور شد: نباید فراموش كرد كه ظریف زمانی سكانداری وزارت خارجه را به دست گرفت كه باراك اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریكا مرتب از ایجاد اجماع جهانی علیه ایران به عنوان یكی از بزرگترین دستاوردهایش سخن می گفت.
عطایی تصریح كرد: سیاست های ظریف و برجام بود كه عملا به این اجماع ظالمانه پایان داد و اكنون ما در شرایطی هستیم كه با وجود تمام فشارها و تهدیدهای آمریكا، كشورهای اروپایی، روسیه و چین و دیگر شركای اقتصادی آمریكا در برابر تحریم های یك جانبه كاخ سفید مقاومت می كنند.
وی با بیان اینكه هر چند مقاومت آنها به دلایل سیاسی و تاریخی محدود اما در شرایط كنونی برای كشور حیاتی است، گفت: به نظرم نباید كسی را كه نقش اساسی در شكستن اجماع جهانی علیه ایران داشت، در این مرحله حساس هدف قرار داد.
این تاریخ شناس مقیم آمریكا تاكید كرد: تردیدی ندارم كه هرگونه آسیب به جایگاه ظریف، در درجه نخست ترامپ، نتانیاهو و بن سلمان را خوشحال خواهد كرد، زیرا فردی توانمند را از سر راه استراتژی بازگرداندن اجماع ضد ایرانی و انزوای كشورمان بر خواهد داشت.

**انتقاد به برخی عملكردها، مخالفت با استیضاح
اما روزبه علی آبادی دكترای جغرافیای سیاسی با اینكه گفت ظریف در عرصه سیاست خارجی تاثیر خیلی شفاف و قوی به خصوص در مساله برجام داشته است، نسبت به پسابرجام انتقادهایی را متوجه دستگاه دیپلماسی كرد.
وی از ورود دستگاه سیاست خارجی به مسایل داخلی كشور هم با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی انتقاد كرد و افزود: این كار تا حد زیادی حساسیت بعضی از نمایندگان اصولگرا را برانگیخت كه شاید تبعات پسا برجامی بوده است.
این ایرانی مقیم آمریكا نوع گفتمان مطرح شده درباره پولشویی را معطوف به اف ای تی اف یا بانكداری بین المللی ندانست و ادامه داد: من فكر می كنم نوع گفتار وی حساسیت های داخلی را در نظر نگرفت. شاید حرف ایشان تا حدی درست باشد اما به هرحال مصلحت نبود كه به این نوع مطرح شود.
وی با تاكید بر اینكه ظریف امتیازات دیپلماتیك خیلی خوبی را برای نظام به خصوص درباره برجام به ارمغان آورده است اما معتقد است دیپلماسی سیاسی نتوانست پس از برجام به دیپلماسی اقتصادی تبدیل شود.
این كارشناس مسایل سیاسی دلیل این ادعای خود را مساله سازوكار ویژه مالی اروپا مطرح كرد و گفت: اگر واقعا در بازار اروپایی ها بودیم نباید صحبت از اس پی وی می بود و با خروج آمریكا این رابطه و كمربند اقتصادی ایران و اروپا تا حدی زیادی باید ثابت می ماند اما دیدیم كه اینگونه نشد.
علی آبادی افزود، با تمام احترامی كه برای آقای ظریف قایل هستم اما فكر می كنم به برجام بسیار خوش بینانه نگاه شد و آن ها آینده ای بدون برجام را ترسیم نكرده بودند یا حداقل به اندازه لازم برنامه ریزی نداشتند.
وی برجام را حاصل تصمیم نظام دانست اما گفت: لازم بود بعد از برجام اتصالات اقتصادی ایجاد شود اما اینگونه نشد. پیوستن به سازمان همكاری های شانگهای هم اینگونه بود و اولویت های سوم یا چهارم بعد از برجام شده بود.
این ایرانی مقیم آمریكا در پاسخ به اینكه عضویت ایران در شانگهای به دلایل دیگری بوده است، اظهار كرد: كاملا درست است، دلیل حقوقی نبودن ایران یا ورود نكردن ایران به شانگهای، قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران بود. با آمدن برجام و قطعنامه 2231 فرصت طلایی برای ورود همه جانبه ایران به شانگهای فراهم شد اما متاسفانه اولویت اول دستگاه دیپلماتیك قرار نگرفت.
وی با پذیرش این نظر كه مسایل سیاست خارجی یك بعدی نیست و عوامل تاثیرگذار داخلی هم متعدد هستند، درباره استیضاح ظریف گفت: من فكر نمی كنم كه ظریف استیضاح شود یا حداقل بسیار بعید است.
این دانش آموخته دانشگاه پیتسبورگ درباره دلایل به مصلحت نبودن استیضاح ظریف هم اظهار كرد: من با آیت الله مكارم موافقم، ایشان گفتند كه مصلحت نیست شخصی كه در صحنه های مختلف با دشمن روبرو است استیضاح شود، من فكر می كنم شفاف تر از این نمی توان گفت.
علی آبادی خاطرنشان كرد: استنباط بنده این است كه اگر فشار نماینده ها زیاد شود، دفتر رهبری گوشزد خواهد كرد كه به مصلحت نخواهد بود كه این مساله جلوتر برود.

**ظریف نامی آشنا برای جهان
سید محسن روحانی دكترای تجارت بین الملل هم در ارزیابی عملكرد ظریف این گونه اظهار نظر كرد، تقریبا با هر كدام از اساتید حقوقی ام كه صحبت كرده ام، با شنیدن ایرانی بودنم، نام دكتر ظریف را آورده اند. حتی آنها كه نام رئیس جمهوری به گوششان آشنا نیست، ظریف را می شناسند.
وی گفت: در مورد توان مدیریت ایشان چیزی نمی دانم، ولیكن بی شك بهترین سخنگو و مذاكره كننده است. بخش اصلی تغییر تصویر بین المللی ایران، مدیون نگاه و قدرت بیان ایشان است. بلادرنگ در تاریخ دیپلماسی پس از انقلابمان، كسی تسلط ایشان بر ادبیات، فرهنگ، سیاست و زبان بین المللی را نداشته است.
این ایرانی مقیم آمریكا افزود: زمانی كه خبر طرح استیضاح ظریف را شنیدم، فارغ از هر دلیل و نگاه مخالفی، بیشتر این موضوع نگرانم كرد كه با این استیضاح، حتی صوری و بدون نتیجه، چقدر دشمن شاد می شویم. تندروهایی كه بزرگترین عامل تغییر رویكرد خصمانه جهان به ایران را حضور این فرد می دانستند، مجالی می یابند كه از خلاء ثبات در این دستگاه سوء استفاده كنند.
روحانی با بیان اینكه بخش زیادی از تحریم ها علیه ایران با هدف جلوگیری از پولشویی تحمیل شده اند، اظهار كرد: بیان اینكه تحریم ها نه تنها موجب كاهش نشده اند بلكه موجب افزایش میزان پولشویی در ایران و بالتبع كشورهای همسایه ایران می شود، دستاویز حقوقی مطلوبی برای فعالان بین المللی جهت استناد به ناكارآمدی تحریم ها است.
وی ادامه داد: نتیجه همه تیترهایی كه چندین و چند بار به عناوین مختلف در این ایام دیده و شنیده ام، این بوده كه تحریم، ثبات زداست، و این بی ثباتی مالی را به سایر كشورها نیز تسری می دهد.
این دكترای حقوق تجارت بین الملل اضافه كرد: در انتها، طرفداران استیضاح چه كسی را می توانند جایگزین دكتر ظریف تصور كنند؟ چه كسی توان پاسخگویی قانع كننده به انتقادات اهالی اندیشه، رسانه، سیاست و حقوق را دارد؟

** تاریخ قضاوت خوبی درباره ظریف خواهد داشت
امیر فرمنش استاد دانشگاه تورنتوی كانادا هم نظر خود را اینگونه بیان كرد: ایران برای چندین دهه به طور فزاینده ای با چالشی در فضای سیاست خارجی روبرو بوده است، آنچه كه دوران مسئولیت ظریف را متمایز می كند، تلاش متمركز برای مذاكرات با قدرت های جهانی به منظور دستیابی به یك توافق بوده است.
وی افزود: ما هنوز گزارش كاملی از مذاكرات نداریم و دلایل پنهان برخی از تصمیم ها در اختیار عموم قرار نگرفته است كه به طور طبیعی قضاوت را به آینده موكول می كند اما بر اساس آنچه كه معلوم است، می توان گفت دكتر ظریف بهترین فردی بود كه ایران می توانست به چنین مذاكراتی بفرستد چرا كه او هم مورد اعتماد رهبری ایران و هم یك متخصص مذاكره كننده بین المللی است.
این مشاور بانك جهانی و سازمان ملل متحد ادامه داد: شاید او درباره مسایل بانكی و تبادلات پولی در مشورت با متخصصان مربوطه بیشتر منتفع می شد اما به هرحال خروج آمریكا از برجام، نشان دهنده مطلوبیت كلی برجام برای ایران است.
فرامنش با اشاره به نظر سنجی های سال 1394 كه نشان می داد 89 درصد ایرانی ها از این توافق خوشحال بوده اند، اضافه كرد: ظریف یك ماموریت برای حل مشكل تاریخی داشت و صلح را برای ایران به ارمغان آورد.
وی خاطرنشان كرد: چند دهه بعد زمانی كه اطلاعات برای ارزیابی در اختیار باشد، فكر می كنم تاریخ نسبت به او قضاوت خوبی خواهد داشت.
اروپام*1429**1485