فاجعه سنجار لكه ننگ خالقان داعش

هزاران زن و مرد از اقلیت ایزدی(2) در شمال عراق در جریان یورش گروه ترروریستی داعش در ژوئن 2014 به این كشور كشته و یا به اسارت برده شدند؛ فاجعه ای كه ابعاد و جزییات آن تاكنون با سكوت طی شده و بانیان آن خود را در گذر تاریخ پنهان كرده اند.
از روز دهم ژوئن تا سوم آگوست 2014 مناطق و شهرهای بسیاری در 6 استان صلاح الدین، نینوا، دیاله، الانبار ، كركوك و بابل سقوط كرده بود و تروریست های مسلح تا كمربند بغداد را اشغال كرده و تا دروازه های این شهر پیش آمده بودند.
روز 12 مرداد ماه 1393 (سوم آگوست 2014 ) در حالی كه بغداد ، همچنان در شوك و التهاب از حمله گروه تروریستی داعش بسر می برد و خبرهای تكان دهنده از گوشه گوشه مناطق شمالی این كشور افكار عمومی را به شدت تحت تاثیر قرار داده بود، خبر سقوط سنجار ابتدا چندان جدی گرفته نشد.
تا پیش از شب دوازدهم مرداد 93 كنترل شهر سنجار در دست نیروهای حزب دمكرات كردستان عراق بود. مقرها و پایگاه های این حزب بدون هرگونه مشكل در سطح منطقه دایر و فعال بودند.
اهالی مضطرب و نگران سنجار، اقلیتی كه به یكی از شاخه های زبان كردی تكلم می كنند ، به اعتبار و اتكای همین نیروهای پیشمرگه شهر را ترك نكردند. اهالی برخی روستاهای سنجار نیز از ریش سفیدهای عرب و تركمن سنی اطمینان دریافت كرده بودند كه در صورت رسیدن نیروهای داعش آنها ضمانت شان خواهند كرد و در امان خواهند بود.
صبح هنگام اما وقتی اهالی از خانه هایشان خارج شدند، هیچ نیروی پیشمرگه ای در سطح شهر نبود، همه آنها سنجار را تخلیه كرده بودند و در عین حال زمانی كه داعش به منطقه رسید ، آن ریش سفیدها و روسای قبایل سنی نیز به عهد خود وفا نكردند و نتیجه آن شد كه جهان را تكان داد.
نزدیك به 20 تا 30 هزار ایزدی، شهر سنجار و روستاهای اطراف را به سمت ارتفاعات موسوم به كوه سنجار ترك كردند؛ آنها كه شهر را ترك كردند، تحلیل درست تری از ایدئولوژی داعشی ها داشتند؛ اما بقیه چه شدند؟؛ مردان جوان و پسران نوجوان سربریده شدند و یا بصورت دسته جمعی تیرباران و زنان به اسارت رفتند و سر از بازارهای برده فروشی داعشی ها در آوردند.
در نهایت، چند روزی طول كشید تا فاجعه سنجار خود را نشان دهد و جهان از خواب یا خواب زدگی بیدار شود.
در نتیجه خیانت برخی ها و رخوتی كه بر جامعه بین الملل حاكم بود، در تراژدی سنجار بیش از 5 هزار ایزدی كشته، 50 هزار آواره و حدود 5 هزار نفر شامل تعدادی از دختران و زنان جوان ایزدی همچون غنایم جنگی به اسارت نیروهای داعش در‌آمدند و آنگاه بود كه سازمان ملل وارد عمل شد و اعلام كرد كه آنچه كه توسط داعش در سنجار رخ داده ، جنایت جنگی است.
اما آنچه امروز در چهارمین سالگرد آزادی سنجار با آن روبه رو هستیم اینكه هنوز ابعاد این تراژدی پایان نیافته و از سرنوشت هزاران دختر و زن جوان به اسارت برده شده ایزدی خبری نیست و هنوز پدران و مادرانی به دنبال فرزندان خود در گورهای دسته جمعی هستند و كودكانی كه در پی والدین با كابوس آن روزها زندگی می كنند.
یك جنبه دیگر نیز اینكه مقصران تراژدی سنجار همچنان هستند و خود را در لابلای برگ های پر حادثه تاریخ در آن ایام مخفی كرده اند.
ایزدی ها، پیشترها از اعلام شكایت به مجامع بین المللی علیه مسعود بارزانی به عنوان یكی از مسئولان آن فاجعه خبر می دادند، اما بعدها مشخص نشد كه چگونه موضوع به دست فراموشی سپرده شد؛ برخی می گویند این فراموشی ریشه در زد و بندهای سیاسی دارد.
مسعود بارزانی از همان ابتدای حمله داعش، به درخواست كمك دولت مركزی عراق برای ورود به جنگ پاسخ منفی داد و ادعا كرد این یك جنگ مذهبی است و او دخالت نخواهد كرد و بر اساس مدارك و شواهد مستند حتی در صدد بهره برداری از موقعیت پیش آمده برای جدایی از بغداد بود.(3)
دمكرات ها بعد از فروپاشی ارتش فدرال در موصل ، تمامی تجهیزات و سلاح های سنگین ارتش را مصادره كرد و در تمامی مناطقی كه خارج از دولت اقلیم بود نیروهای خود را مستقر كرده بودند، اما تخلیه این شهرها قبل از یورش داعش از جمله سنجار ، تلعفر و سد موصل، این مناطق را بدون مقاومت تحویل داعش داد.
با اینحال پس از كمك های گسترده ایرانی ها به دولت مركزی (بغداد) و نیز اقلیم كردستان عراق و همچنین بازپس گیری مناطق تحت اشغال از دست گروه تروریستی داعش، نیروهای كرد از تحویل مناطق آزاد شده به دولت مركزی خودداری كردند كه این موضوع از نظر كارشناسان زمینه سازی برای ایده جدایی از عراق توسط رهبر حزب دمكرات كردستان عراق بود كه از اعلام علنی آن حتی در بحبوحه جنگ هم ابایی نداشت. (4)
آنها كه معتقد به خیانت حزب دمكرات كردستان عراق هستند، می گویند ، با كمك پیشمرگه ها می توانستند مانند آمرلی سه ماه دوام بیاورند، فقط كافی بود پیشمرگه ها در شهر می ماندند و سلاح میان اهالی توزیع می كردند و یا حداقل قبل از ترك شهر به مردم اطلاع می دادند.
اما دومین عامل در ایجاد تراژدی سنجار ، آمریكایی ها هستند؛ دولت مركزی عراق در ماه ژوئن 2014 بارها از دولت آمریكا برای كمك نظامی – در چارچوب موافقتنامه امنیتی امضاء شده میان دو كشور در سال 2010 میلادی درخواست كمك كرد، اما آمریكایی ها شرط گذاشتند و از كمك امتناع كردند.
به اعتقاد بسیاری از كارشناسان و تحلیلگران عراقی و حتی كردهای عراق، اگر آمریكایی ها كمی زودتر پوشش هوایی منطقه را بر عهده می گرفتند، داعش در اشغال سنجار به مانع می خورد؛ آن هم در زمانی كه عراقی ها قادر به كمك زمینی به سنجار نبودند و نجات بغداد اولویت اول و اصلی آنان بود.
توضیحات گزارش:
1- شهر سنجار در روز 20 دسامبر 2014 مصادف با 29 آذر 1393 در عملیات مشترك نیروهای كرد عراقی و ارتش عراق آزاد شد
2- در معرفی ایزدی ها در منابع مختلف آمده است: یزیدیان، ایزدیان، ایزدی‌ها یا یزدانی‌ها اقلیتی مذهبی هستند كه در شمال عراق، سوریه، جنوب شرقی تركیه و قفقاز زندگی می‌كنند؛ به زبان كردی صحبت می‌كنند و آیین ایشان، ایزیدی با ایمان بر تنها یزدان پاك مسلط است. یزدان پاك یا ایزد همان خدای زرتشتیان می‌باشد كه در گویش ایزدی ها، متداول و مرسوم است. ایزد منان نیز به معنای خدای بخشنده و مهربان می‌باشد كه ایرانیان باستان قبل از ورود اسلام در ستایش خداوند شان بكار می‌برند. گفته می شود آیین ایزدی یا یزیدی مخلوطی از اسلام غیرمعمولی، مسیحیت شرقی، زرتشتی، و احتمالاً مهرپرستی است.
3- مسعود بارزانی رهبر حزب دمكرات كردستان عراق در آستانه حمله داعش به عراق در یك اظهار نظر معروف گفت كه 'وضعیت عراق بعد از داعش با قبل از داعش متفاوت است و كردها نمی توانند دیگر در این كشور به عنوان بخشی از آن باقی بمانند.'
وی همچنین 9 روز بعد از سقوط موصل به دست داعش عدم ورود به جنگ را توجیه كرد.'
' http://www.irna.ir/fa/News/81208001 '
4- بارزانی در مصاحبه با الحیات در تاریخ 21 بهمن 1393: 'دنیا تغییر كرده و همه چیز امكان پذیر است. چرا خودمان را فریب دهیم؟ عراق عملا” تجزیه شده است ... اما غیرممكن است كه تا ابد منتظر بمانیم.'
از محمد علی حیدری هایی
خاورم**1770**1586