روشی برای خنثی كردن بمب ساعتی صندوق‌های بازنشستگی

همزمان با تدوین برنامه ششم توسعه بود كه از سه مسأله صندوق‌های بازنشستگی، آب و محیط زیست به‌عنوان محورهای این برنامه سخن گفته می‌شد؛ سه مسأله‌ای كه بعدها دستیار وقت رئیس‌جمهور در امور اقتصادی نیز از آن‌ها در كنار بودجه دولت، نظام بانكی و بیكاری به‌عنوان ابرچالش‌های اقتصاد ایران نام برد. اهمیت مسأله صندوق‌های بازنشستگی تا جایی است كه در برخی كشورها مانند یونان از سطح مسأله، محور و چالش خارج و به یك بحران تبدیل شده است.

در ایران از مسأله صندوق‌‎ها به‌عنوان بمب ساعتی یاد می‌شود. مشكلاتی مانند بدهی، تركیب سرمایه، سن بازنشستگی و بنگاهداری از جمله مواردی هستند كه ممكن است صندوق‌ها را به نزدیكی بحران بكشانند. وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعی نیز در صفحه خود در فضای مجازی، دستور اخیر رئیس‌جمهور برای خروج صندوق‌ها از بنگاه‌داری را اصلاحی اساسی برای جلوگیری از فساد در این مجموعه‌ها و نیز انباشت بدهی آن‌ها می‌داند.

ایرناپلاس در این باره با رضا افقی، عضو هیأت علمی مؤسسه آموزش عالی بیمه اكو گفت‌وگو كرده است. افقی معتقد است وقتی در برنامه ششم توسعه در كنار سه بحران، از بحران صندوق‌های بازنشستگی نیز سخن گفته می‌شود، به نظر می‌رسد راه‌حل ساده‌ای وجود نخواهد داشت. بنابراین ما به عزم ملی و همه‌جانبه‌ای كه همت دولت، مردم و اعتماد بین این دو را می‌طلبد برای انجام اصلاحات نیازمندیم.

**اعتمادسازی، پیش‌شرط اصلاحات صندوق‌های بازنشستگی

وی درباره اهمیت اعتمادسازی گفت: اگر یكی از این اصلاحات را تغییر سن بازنشستگی بدانیم، مردم در چه صورتی می‌پذیرند كه به‌جای مثلاً 55 سالگی در 60 سالگی بازنشسته شوند و سال‌های بیشتری را مشغول به كار باشند؟ باید این اعتماد وجود داشته باشد كه منابع صندوق‌ها به‌درستی مصرف می‌شود. اگر من به این باور نرسم كه منابع صندوق به‌درستی مصرف خواهد شد، اصلاحاتی نیز صورت نمی‌پذیرد.

این كارشناس اقتصاد بیمه ادامه داد: در بحث تخصیص منابع صندوق‌ها، صحبت از تصمیمات عامدانه یا سهوی نیست. موضوع این است كه اگر افراد، آن دانش را نداشته باشند كاری پیش نخواهد رفت.

**اهمیت اصلاحات نهادی در مدیریت صندوق‌های بازنشستگی

به اعتقاد این عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، قابلیت بحران‌زایی صندوق‌ها با رفع مشكلات بنگاه‌داری یا افزایش سن بازنشستگی و مواردی مانند این‌ها از بین نمی‌رود، بلكه یك عزم همگانی كه شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها باشد راهگشا خواهد بود.

افقی ادامه داد: من به‌طور جدی معتقد هستم اولین گام در این رابطه، نهادسازی است كه باید برای میان‌مدت و بلندمدت در نظر گرفته شود؛ یعنی تا هنگامی كه ما نهاد مستقلی را بر صندوق‌ها حاكم نكنیم، قابلیت بروز بحران از بین نمی‌رود. البته باید مفهوم استقلال مورد توجه قرار گیرد و استقلال به معنای عدم حضور دولت نیست، چراكه دولت یكی از بازیگران این حوزه است و باید در این نهاد جدید در كنار نمایندگان بخش خصوصی و افراد متخصص این حوزه، نماینده‌ای داشته باشد.

**تجربه سایر كشورها در نهادهای مستقل اداره‌كننده صندوق‌ها

وی از تجربه موفقیت‌آمیز كشورهای توسعه‌یافته در زمینه نهادسازی در حوزه صندوق‌های بازنشستگی گفت: چنین نهادهایی در كشورهای دیگر سابقه فعالیت دارند و كمیته‌های تخصصی‌ زیربخش‌های آن‌ها هستند كه برآوردهای اقتصادی و بیم‌سنجی(Actuary) را برعهده دارند و نهاد، ضمن اداره مستقل صندوق‌های بازنشستگی، در قبال تصمیمات خود به پارلمان پاسخگو است، اما الزاماً تحت تأثیر جریان‌های سیاسی قرار نمی‌گیرد.

معاون پژوهشی مؤسسه آموزش عالی بیمه اكو قدم اول ساماندهی به صندوق‌های بازنشستگی را تشكیل نهاد یادشده برای اولویت‌بندی چالش‌ها و پس از آن اصلاحات پارامتریك مانند تغییر سن و درصد كسورات دانست.

**اداره كل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**