پایداری تولید كشاورزی با یكپارچه سازی اراضی

به گزارش ایرنا، پدیده خرد شدن اراضی كشاورزی كه به صورت جدی از 50 سال قبل آغاز شده و در یك دهه اخیر به طور نگران كننده ای در حال افزایش است، از جمله موانع مهم برای تحقق توسعه پایدار بخش كشاورزی و امنیت غذایی در كشور به شمار می رود.
ایرنا مركز تبریز بر آن شد تا با برگزاری میزگردی با حضور مسوولان و كارشناسان حوزه راهبردی كشاورزی، ضمن تبیین اهداف و مزایای یكپارچه سازی اراضی، موانع و چالش های موجود در مسیر تحقق این هدف را در آذربایجان شرقی واكاوی كند؛ البته بدیهی است كه یكپارچه سازی اراضی كشاورزی نیازی سراسری است.

** اصلاحات ارضی، نقطه آغاز خرد شدن اراضی
مدیر امور اراضی سازمان جهاد كشاورزی آذربایجان شرقی گفت: با وجودی كه فرایندهای طبیعی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و تاریخی زیادی در خردی و پراكنش اراضی كشاورزی در این سال ها نقش داشته است، اما نقطه آغازین این پدیده به اجرای قانون اصلاحات اراضی بازمی گردد.
قاسم جعفروند ادامه داد: اجرای ناقص این قانون و همراه شدن آن با توسعه شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها و مقررات ناكارآمد در زمینه ارث، موجب شد بخش قابل توجهی از اراضی كشاورزی به ورطه نابودی كشیده شده و كاربری دیگری غیر از زراعت و باغداری پدید آمد.
وی با اشاره به اینكه بخش قابل توجهی از تغییر كاربری های انجام شده در كشور به خصوص در 2 دهه اخیر معلول پدیده خرد شدن اراضی كشاورزی است، گفت: قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی كشاورزی در سال 1385 با نگرشی تشویقی در جهت حفظ یكپارچگی زمین های كشاورزی تصویب شد.
جعفروند با بیان اینكه رویكرد دولت در یكپارچه سازی اراضی بیشتر تشویقی است، گفت: در آئین نامه اجرایی این قانون كه در سال 95 ابلاغ شد، حد نصاب فنی و اقتصادی اراضی كشاورزی كمتر شده است.
وی یادآوری كرد: این حد نصاب برای اراضی كشاورزی در مناطق مختلف كشور بر اساس شرایط اقلیمی، الگوی كشت منطقه، ضوابط مكانیزاسیون، كمیت و كیفیت منابع آب و خاك و بهره وری از عوامل تولید متفاوت است.
جعفروند با اعلام اینكه كشاورزان در صورت اقدام به یكپارچه سازی از بسته های تشویقی دولت بهره مند می شوند، اظهار داشت: پرداخت 20 درصد بیمه كشاورزی سهم بهره بردار توسط دولت، تهیه رایگان نقشه كاداست، اولویت در استفاده از تسهیلات بانكی، پرداخت 100 درصدی هزینه اجرای سامانه های نوین آبیاری و ایجاد جاده بین مزارع به صورت رایگان از جمله بسته های حمایتی دولت است.
وی با اشاره به اینكه تجمیع اراضی در قالب نظام های بهره برداری شخصی و حقوقی همچون تعاونی های تولید، سهامی زراعی و شركت های كشت و صنعت ممكن است، یادآوری كرد: هر یك از این نظام های بهره برداری حد نصاب متفاوتی در زمینه یكپارچه سازی اراضی دارند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی استان آذربایجان شرقی هم اظهار داشت: حد نصاب فنی و اقتصادی اراضی كشاورزی جهت ایجاد قطعات مناسب تولید به حدی اطلاق می شود كه با توجه به شرایط منطقه، انجام فعالیت اقتصادی در آن واحد قابل توجیه باشد.
ایوب ایرانی فام با اشاره به اهداف یكپارچه سازی اراضی كشاورزی همچون افزایش بهره وری و حفاظت از آب و خاك به عنوان منابع اصلی تولید، یادآوری كرد: فعالیت كشاورزی در اراضی خرد موجب كاهش بهره وری شده و منابع اصلی تولید هم هدر می رود.
دبیر خانه كشاورز استان آذربایجان شرقی هم با بیان اینكه تجمیع اراضی از تغییر كاربری و برخی تنش های اجتماعی و اقتصادی پیشگیری می كند، مشوق های دولت برای این منظور را قابل توجه دانست .
مصطفی قنبری در عین حال با انتقاد از موازی كاری در این زمینه، پیشنهاد كرد بانك زمین با امور اراضی همكاری كند.
وی استفاده از شیوه های كارآمد، سازگار و تجربه شده در سایر كشورها در زمینه یكپارچه سازی اراضی را ضروری دانست .
مسوول تجمیع و یكپارچه سازی اراضی كشاورزی استان هم افزایش بهره وری از آب و خاك، اقتصادی شدن تولید و كاهش هزینه ها، سند دار شدن اراضی، افزایش ضریب مكانیزاسیون و اثر بخشی بهتر فناوری های جدید، بهبود مدیریت مزرعه و تسهیل سرمایه گذاری در اراضی كشاورزی را از فواید تجمیع و یكپارچه سازی اراضی برشمرد.
مهدی اقبالی با اشاره به اینكه مواد 13 و 14 آئین نامه اجرایی قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی كشاورزی، وزارت جهاد كشاورزی را مكلف به انجام فعالیت های ترویجی و آموزشی در این زمینه كرده است، یادآوری كرد: سازمان صدا و سیما و سایر رسانه های عمومی هم طبق ماده 14 آئین نامه این قانون موظف به افزایش آگاهی های عمومی نسبت به مفاد این آئین نامه هستند.

** قانون ارث، مانع اصلی اجرای قانون یكپارچه سازی اراضی كشاورزی است
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد كشاورزی آذربایجان شرقی در زمینه موانع و چالش های اجرای قانون یكپارچه سازی اراضی كشاورزی، گفت: قانون ارث بزرگترین مانع است و موجب خرد شدن اراضی می شود.
ایرانی فام، بازنگری در این قانون را در راستای حفاظت از منابع تولید ضروری دانست و افزود: ارزش افزوده پایین فعالیت كشاورزی هم در جای خود بهره برداران را به تغییر كاربری و ساخت و ساز در اراضی كشاورزی سوق می دهد.
وی سنتی بودن شیوه تولید و نبود الگوی مناسب یكپارچه سازی را از دیگر موانع اجرای قانون یكپارچه سازی اراضی كشاورزی عنوان كرد .
ایرانی فام با اشاره به اینكه قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی كشاورزی در سال 1385تصویب و آئین نامه آن پس از 10 سال در سال 1395 و شیوه نامه اجرایی آن در سال گذشته ابلاغ شده است، گفت: به نظر می رسد عزم جدی در اجرای این قانون وجود ندارد.
وی یادآوری كرد: با تجمیع اراضی و افزایش استفاده از ماشین آلات كشاورزی، بخشی از نیروی انسانی شاغل در این بخش آزاد می شود و باید زمینه اشتغال این نیروها در بخش های دیگر اقتصادی فراهم شود.
دبیر خانه كشاورز آذربایجان شرقی نیز یكجاكشتی را پیش نیاز یكپارچه سازی دانست و گفت: تنها با تكیه بر قوانین، كار پیش نمی رود و باید كارگاه های اجرایی در مناطق مختلف تشكیل و به روستائیان خدمات فنی و مشاوره ای ارائه شود.
قنبری با بیان اینكه یكجا زراعی در عرف و فرهنگ زراعی ما وجود دارد، افزود: با مشوق های حمایتی می توان بهره برداران را نسبت به اجرای این قانون ترغیب كرد .
مدیر امور اراضی جهاد كشاورزی آذربایجان شرقی هم تجمیع مدیریت نظام بهره برداری را برای موفقیت در یكپارچه سازی ضروری دانست و گفت: واحدهای بهره برداری جمعی باید در اولویت انتقال آب و احداث شبكه های اصلی آبیاری قرار گیرند.
جعفروند با اشاره به لزوم مقابله با تغییر كاربری، بر ضرورت تقویت اقتصاد كشاورزی تاكید كرد و گفت: تا زمانی كه ارزش افزوده تولید در بخش كشاورزی پایین است، امكان تغییر كاربری اراضی كشاورزی وجود دارد.

** ضرورت اقناع روستاییان به یكپارچه سازی اراضی كشاورزی
قنبری، دبیر خانه كشاورز آذربایجان شرقی با اشاره به اینكه در برخی كشورها، دولت اراضی واقع در اطراف شهرهای بزرگ را خریداری كرده و اجازه تصرف این اراضی توسط بخش خصوصی را نمی دهد، گفت: به این شیوه شهر مهار شده و از تغییر كاربری اراضی كشاورزی جلوگیری می شود.
مسوول تجیمع و یكپارچه سازی اراضی كشاورزی استان نیز استفاده از كارشناسان پهنه و بسیج مدیریت جهاد كشاورزی شهرستان ها را برای یكپارچه سازی ضروری دانست و گفت: مشكل اصلی در یكپارچه سازی اراضی متقاضی محور بودن است و ما نمی توانیم مستیقم ورود كنیم.
اقبالی، افزود: برای اقناع و همراه سازی روستائیان می توان از مشاوران، تسهیل گران و معتمدان روستا استفاده كرد.
وی با اشاره به اینكه تفاوت ارزش زمین گاهی موجب مقاومت روستائیان در تجمیع اراضی می شود، یادآوری كرد: اراضی كشاورزی بر اساس پراكندگی، كیفیت خاك، دسترسی به جاده و منابع آبی ارزش متفاوتی دارند.
جعفروند، مدیر امور اراضی جهاد كشاورزی آذربایجان شرقی هم با اشاره به اینكه اجرای طرح كاداست، یكپارچه سازی را تسهیل می كند، گفت: با توجه به بهره مندی استان از اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه، اجرای این طرح در استان پیشرفت خوبی داشته و تا زمان حاضر نقشه كاداست 100 هزار هكتار از اراضی استان تهیه شده است.
به گزارش ایرنا هر چند موانعی در مسیر اجرای قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی كشاورزی وجود دارد، ولی تا زمان حاضر بیش از 56 هزار هكتار از اراضی كشاورزی استان تجمیع شده است و در صورت آگاه سازی بهره برداران از معایب خرد شدن اراضی همچون كاهش بهره وری منابع تولید و كاهش درامد تولیدكننده ها به جهت افزایش هزینه های تولید، انتظار می رود همراهی بیشتری را در اجرای این قانون شاهد باشیم .
تنظیم و نگارش از: پرویز انصاری
3071/518