كودك آزاري و فريادهايي كه كمتر شنيده مي شوند

به گزارش ايرنا، هر گونه فعل يا ترك فعلي كه باعث آزار روحي و جسمي و ايجاد آثار ماندگار در وجود يك كودك شود، كودك آزاري محسوب مي شود اما تعريف هاي آن با باورهاي مردم كمي متفاوت است؛ دردناك تر از آن، اينكه ابعاد گسترده و پيچيده كودك آزاري هنوز به عنوان يك مقوله و آسيب اجتماعي يا يك دغدغه اصلي به محافل مختلف نرسيده است.
كودك آزاري داراي ابعاد گسترده اي است و تنها به آزارهاي جسمي منتهي نمي شود و آزارهاي روحي و عاطفي و ممنوعيت هاي حضور در جامعه، مدرسه و ... نيز مصداق هاي كودك آزاري به شمار مي رود.
به خاطر عواقب و ترس از انگ اجتماعي در بسياري موارد، كودك آزاري ها تنها در كُنج خانه ها پنهان مي ماند و تنها بخش كمي از آنها به مراجع قضايي مي رسد يا در رسانه ها منعكس مي شود.
اما اين پديده تنها در پستوي خانه ها نهان نيست و رد پاي خود را به مهدهاي كودك، مدارس و حتي كالبد جامعه رسانده است و هر روز قربانيان آن بيشتر و بيشتر مي شود.
دفتر ايرنا در مهاباد براي بررسي بيشتر موضوع كودك آزاري در سطح جامعه، ميزگرد تخصصي با حضور «بهرام شمسي فام» رييس شعبه كيفري 2 دادگستري، «مهران يوسفي» رييس اداره بهزيستي، «كمال فيروزي» استاد رشته روانشناسي دانشگاه پيام نور و «كريم محمدي» كارشناس امور آسيب ديدگان اجتماعي بهزيستي اين شهرستان برگزار كرد.
مجال گفت و گو با اين كارشناسان وضعيت كودك آزاري در سطح جامعه و راهكارهاي مقابله و كاهش آسيب هاي ناشي از آن را پيش روي مخاطبان قرار مي دهد.

** كودك آزاري فراتر از يك واژه است
استاد رشته روانشناسي دانشگاه پيام نور مركز مهاباد گفت: هرگونه رفتار يا كوتاهي در انجام عملي كه سلامت جسمي، رواني و رشد كودك را به مخاطره اندازد، كودك آزاري خوانده مي شود؛ اين آزارها مي تواند صدمه اي جدي به كودكان وارد كند يا حتي باعث مرگشان شود.
فيروزي بيان كرد: آزار كودكان مي تواند جسمي، عاطفي، لفظي يا جنسي باشد و حتي ناديده انگاشتن و توجه نكردن به كودكان نيز مي تواند به نوعي در رده اين اختلال قرار گيرد.
وي اضافه كرد: خانواده ها بايد بدانند كه چه زماني تصميم به بچه دار شدن مي گيرند چون رفتار والدين بين قبل از بچه دار شدن با بعد از آن تفاوت هايي بايد داشته باشد؛ بطوري كه فحش، رفتارهاي جنسي، ضرب و شتم و … به هيچ عنوان حتي نبايد جلوي كودك يكساله انجام شود.
فيروزي با انتقاد از سامانه آموزش و پرورش و نحوه تعامل با دانش آموزان، گفت: منشا بسياري از كودك آزاري ها به سيستم آموزش و پروش كشور و نحوه برخورد با دانش آموزان در مقاطع تحصيلي مختلف برمي گردد بطوريكه اعمال خشونت و برخورد فيزيكي و اهانت هاي احتمالي به كودكان در اين مراكز آموزشي، مصداق بارز كودكي آزاري است.
وي ادامه داد: به دليل نبود آموزش هاي كافي به معلمان و مديراني كه در مدارس حضور دارند، اين قشر در برخورد با كودكان جز روش هاي فيزيكي تهديد و تنبيه راهكارهاي ديگر را جايگزين نمي كنند و بر اين اساس ناخودآگاه موجب بوجود آمدن پديده كودك آزاري مي شوند كه نتايج آن در سال هاي آينده در اين دانش آموزان با رفتارهاي مختلف در جامعه منعكس مي شود.
فيروزي ناآگاهي خانواده ها را از علت هاي ديگر وقوع كودك آزاري عنوان كرد و افزود: شايع ترين كودك آزاري در كشور ما مربوط به كودك آزاري عاطفي است كه در آن كودك دچار افسردگي، اختلال شخصيت، ناتواني در يادگيري، پرخاشگري، احساس گناه، كاهش اعتماد به نفس خواهد شد كه همه اين موارد جزو پديده كودك آزاري محسوب مي شود.
وي اضافه كرد: تحقيقات به عمل آمده نشاند دهنده اين واقعيت تلخ است كه افرادي كه اقدام به كودك آزاري مي كنند خود در دوران كودكي از قربانيان كودك آزاري بوده اند و از اين رو آگاه كردن والدين مي تواند نقش مهمي در كاهش بروز اين پديده داشته باشد.

** پيچيدگي هاي رو به فزوني كودك آزاري در دنياي مدرن
رييس اداره بهزيستي مهاباد گفت: با تغيير سبك زندگي و وارد شدن به دنياي ارتباطات و توسعه يافتگي كشورها بر افزايش آسيب هاي اجتماعي از جمله كودك آزاري مواجه مي شويم.
يوسفي افزود: در گذشته نيز كودك آزاري وجود داشته اما تعريف هاي گذشتگان از كودك آزاري با تعريف هاي امروزي از اين پديده متفاوت تر است و شايد در گذشته تنبيه بدني دانش آموزان در مدارس و مكتب ها يك امر پذيرفته شده بود اما امروزه هم قانون و هم جامعه مخالف تنبيه بدني در مدارس است.
وي اضافه كرد: زندگي ماشيني و فرهنگ آپارتمان نشيني كه پديده هاي دنياي مدرن به شمار مي رود، خود در مقوله كودك آزاري تاثير گذاشته است و ما امروز شاهد شيوه هاي جديد كودك آزاري در جامعه هستيم.
كارشناس امور آسيب ديدگان اجتماعي بهزيستي مهاباد نيز گفت: كودك آزاري يك پديده جهاني است و تنها به كشور ايران مختص نمي شود.
كريم محمدي افزود: بهزيستي تفاهم نامه اي با آموزش و پروش امضا كرده است كه با تعامل بيشتر با مدارس، مهارت هاي زندگي به دانش آموزان داده شود و آنان بدانند در مواقعي كه مورد كودك آزاري قرار مي گيرند، چه اقدامي بايد انجام دهند.

** برخي كودك آزاري ها ريشه در گذشته افراد دارد
استاد رشته روانشناسي دانشگاه پيام نور مركز مهاباد گفت: طبق بررسي هاي انجام شده بسياري از افراد كودك آزار در گذشته، قرباني كودك آزاري بودند و پس از بزرگ شدن اين بيماري با آنها رشد مي كند.
كمال فيروزي اظهار داشت: دوران كودكي مهم ترين مرحله رشد و تكامل جسمي و رواني كودك است و آسيب در اين دوران پيامدهاي طولاني مدت در آينده را به دنبال دارد؛ بويژه آسيب ها و آزارهاي جنسي به كودكان چون كمتر قابل شناسايي است، بر اين اساس مي توان گفت پيامدهاي غيرقابل جبران در حال و آينده براي كودك اتفاق مي افتد.
وي ادامه داد: امر كودك آزاري مطالب مهمي را در برمي گيرد و نياز است به صورت شفاف به آن پرداخته شود تا والدين با شناخت انواع كودك آزاري، علايم و نشانه ها، راهكارهاي مناسب برخورد با كودك، بتوانند در ابتدا با يادگيري مهارت هاي مناسب جلوي اين آسيب مهم را بگيرند و چنانچه كودك مورد آسيب قرار گرفت با نوع برخورد مناسب از پيامدهاي آسيب زاي آن در بزرگسالي جلوگيري كنند.
فيروزي بيان كرد: هنوز تابوي انواع آموزش‌ و مهارت هاي زندگي بخصوص روابط جنسي براي كودكان در جامعه نشكسته و اين درحالي است كه با ارايه اين آموزش‌ها مي‌توان از بخش عمده‌اي از آسيب‌ها و كودك ‌آزاري‌ها جلوگيري كرد.
اين كارشناس اضافه كرد: اغلب آسيب‌ها و سوءاستفاده‌هايي كه از كودكان مي‌شود، حاصل اين نداستن‌هاست؛ برخي مطرح مي‌كنند كه اين آموزش‌ها تاثير منفي در روان كودكان مي‌گذارد و در اينجا بايد از اين مخالفان پرسيد كه چرا خانواده‌ها براي يادگيري اين آموزش‌ها پيشقدم نمي‌شوند.

** قانون حامي قربانيان كودك آزاري است
رييس شعبه 2 كيفري دادگستري مهاباد گفت: هرگاه فعل كودك آزاري به عنوان يك جرم در مراجع قضايي اثبات شود، فرد مجرم مورد پيگيري قانوني قرار مي گيرد و به مجازات حبس محكوم مي شود.
بهرام شمسي فام افزود: در مرداد سال جاري كليات لايحه حمايت از حقوق كودكان و نوجوانان در مجلس شوراي اسلامي به منظور پيشگيري از استثمار، سوء رفتار، خشونت عليه كودكان و نوجوانان و پر كردن خلاء قانوني بازدارنده به دليل تناسب نداشتن جرم و مجازات در قانون پيشين تصويب شد.
وي اضافه كرد: لايحه حمايت از كودكان و نوجوانان در 49 ماده و چهار فصل تهيه شده كه در سرفصل هاي آن به موضوعاتي همچون تعاريف، تشكيلات، جرايم و مجازات ها و تحقيق، رسيدگي و تدابير حمايتي پرداخته شده است.
رييس دادگاه 2 كيفري دادگستري مهاباد گفت: طبق قانون قربانيان كودك آزاري براي حمايت بيشتر و داشتن يك زندگي عاري از خشونت در اختيار بهزيستي قرار مي گيرند.
وي با اشاره به ورود 2 پرونده كودك آزاري در دادگستري مهاباد در كمتر از 2 ماه اخير، گفت: اين 2 پرونده پس از بررسي ميداني و تحقيق و تفحص منجر به صدور حكم شد و مجرمان به حبس محكوم شدند.
وي افزود: مهمترين علت كودك آزاري در جامعه نبود مهارت هاي زندگي در بين افراد است و اگر افراد به حقوق و وظايف خود در درون خانواده و جامعه آگاه باشند، ما شاهد بروز چنين پديده هايي در جامعه نخواهيم بود.
وي با تشريح موارد كودك آزاري در جامعه، گفت: در بسياري از موارد كودكان نخست خانواده به دليل عدم مهارت هاي فرزندپروري والدين بيشتر مورد آزار و اذيت قرار مي گيرند و در برخي موارد نيز داشتن انتظارات غيرواقعي از كودكان باعث كودك آزاري مي شود.
وي نقش مهم اطلاع رساني در مورد اين آسيب اجتماعي را در سطح جامعه مورد تاكيد قرار داد و گفت: در كنار نقش خطيري كه رسانه هاي جمعي در آگاه سازي مردم به عهده دارند، برگزاري همايش ها و نشست هاي مختلفي در اين زمينه كه والدين به همراه اعضاي خانواده خود در آنها حضور پيدا كنند، مي تواند بسيار تاثيرگذار باشد.

** فرهنگ 123 در جامعه نهادينه شود
رييس اداره بهزيستي مهاباد گفت: يكي از مواردي كه باعث مي شود، كودك آزاري همچنان در پستوي خانه ها نهان بماند، مطلع نشدن نهادهاي مرتبط با كودك آزاري از اين پديده است و براي همين منظور بايد فرهنگ تماس با شماره تلفن 123 در بين مردم نهادينه شود.
يوسفي افزود: كودك آزاري مي تواند در خانه يا در سازمان يا حتي در مدارس رخ دهد و در اين بين مردم يعني اطرافيان كودك كه شاهد كودك آزاري هستند يا حتي رهگذراني كه متوجه موردي از كودك آزاري مي شوند، مي توانند از طريق شماره 123، كودك را از كودك آزاري و حتي در مواردي از خطر مرگ نجات دهند.
وي افزود: توسعه مراكز مشاوره اي رايگان براي خانواده ها و تفاهم نامه با سيستم آموزش و پرورش براي بررسي اين پديده بسيار اهميت دارد زيرا بر اساس كنوانسيون سازمان بهزيستي افراد زير 18 سال به عنوان كودك تلقي مي شوند.
وي تصريح كرد: گاهي كودكان از سوي افرادي كه بايد توسط آنان محبت ببينند، مورد آزار قرار مي گيرند و متاسفانه گاهي بر اثر اين آزارها جان خود را از دست مي دهند كه يكي از راه هاي جلوگيري از وقوع چنين پيشامدهايي، گسترش خدمات اورژانس اجتماعي از جمله خط تلفن هاي كودك آزاري است.
وي يادآور شد: شماره هاي 123 در گوشي هاي تلفن همراه و تلفن خانگي در كنار هم قرار گرفته اند و تماس با آنان به راحتي و به سهولت انجام مي شود و حتي افراد بي سواد و كودكان خردسال هم مي توانند با اين شماه تماس بگيرند.
اين مسوول با بيان اينكه خدمات تخصصي در اين مركز به صورت شبانه روزي و به شكل هاي مختلف و رايگان ارايه مي شود، گفت: آشنايي و فرهنگ سازي استفاده از خدمات 123 بايد در بين همه اقشار جامعه به خصوص خود كودكان در دستور كار قرار گيرد.

** مراكز اورژانس اجتماعي در مقوله كودك آزاري وارد عمل مي شوند
رييس اداره بهزيستي مهاباد گفت: سازمان بهزيستي كشور چند سالي است كه اقدام به راه اندازي مركز مداخله در بحران يا اورژانس اجتماعي كرده است تا با پيشگيري و كنترل آسيب هاي اجتماعي شايع و در حال شيوع به صورت كشوري و منطقه اي و محلي كمك شاياني به افراد آسيب ديده كند.
يوسفي افزود: اين نوع مداخلات، گسترش آسيب ها را در جامعه به حداقل خواهد رساند و زمينه را براي توانمندسازي افراد در معرض آسيب و آسيب ديده اجتماعي و بازگشت آنان به زندگي سالم را فراهم مي آورد.
وي اضافه كرد: مهمترين هدفي كه مراكز اورژانس اجتماعي يا مراكز مداخله در بحران دنبال مي كنند، فراهم كردن پايگاهي امن براي ارجاع اوليه هر نوع آسيب اجتماعي است.
وي بيان كرد: اورژانس اجتماعي متشكل از خط 123، خدمات سيار، مداخله در بحران و پايگاه اورژانس اجتماعي است و زير نظر سازمان بهزيستي فعاليت مي كند.
يوسفي اظهار داشت: دختراني كه اقدام به ترك خانواده كرده اند، كودكان و همسران آزار ديده، زنان آسيب ديده اجتماعي، افرادي كه قصد خودكشي دارند يا اقدام به خودكشي كرده اند، زوجين متقاضي طلاق و ساير افرادي كه در شرايط بحراني قرار دارند مي توانند از مركز اورژانس اجتماعي، خدمات فوري دريافت كنند.
يوسفي با اشاره به اينكه از زماني كه شهروندان بيشتر با خدمات اوژانس اجتماعي آشنا شده اند، تماس با اين مركز به مراتب افزايش يافته، افزود: از اين رو يكي از مخاطبان هدف خدمات اورژانس اجتماعي بهزيستي كشور، كودكان و مسايل مربوط به كودك آزاري است.

** رسانه ها در بحث كودك آزاري تابوشكني كنند
رييس اداره بهزيستي مهاباد گفت: نقش رسانه ها، سازمان‌هاي مردم نهاد و فضاي مجازي براي بازتاب اين آسيب اجتماعي مي تواند تابوهاي سكوت جامعه در مورد اين پديده را بشكند.
يوسفي افزود: انتشار اخبار مربوط به كودك آزاري و آگاه سازي جامعه از اين پديده به كاهش اين رفتار هنجارشكن در خانواده ها و حتي محيط هاي اجتماعي ديگر مانند مهدهاي كودك، مدارس و كوچه و بازار منجر مي شود.
وي يكي از موانع مقابله با پديده كودك آزاري را خط قرمز رسانه ها عنوان كرد و افزود: اين موضوع نبايد به خط قرمز اصحاب رسانه تبديل شود و پرداختن به آن در همه ابعاد و آسيب شناسي در حوزه علل افزايش اين پديده نياز به حمايت و آگاه سازي از طرف رسانه را مي طلبد.
يوسفي بيان كرد: در فرهنگ سازي انجام شده در خصوص كمك به معلولان و نگاه كردن به آنها به عنوان يك بيمار اكنون پديده معلول آزاري كمتر از قبل ديده مي شود و در سطح جامعه شهروندان در برخورد با كم توانان ذهني و معلولان رفتار مناسب تري نسبت به آنان نشان مي دهند.
استاد رشته روانشناسي دانشگاه پيام مركز مهاباد گفت: روند پيگيري خانواده ها از كودك آزاري ضعيف است به طوري كه اغلب والدين به خاطر حفظ حيثيت خانوادگي از ابراز و پيگيري موضوع امتناع مي كنند، كه نشان از نبود آگاهي لازم در برخورد با اين گونه موارد است.
كمال فيروزي افزود: اگر رسانه هاي جمعي بتوانند اين موضوع را به عنوان يك مقوله اجتماعي و يك آسيب به نهاد خانواده ها ببرند و بحث و تبادل نظر پيرامون كودك آزاري را ترويج دهند، خودآگاهي جامعه در مورد اين مقوله بيشتر مي شود.

به گزارش ايرنا مجمع عمومي سازمان ملل متحد به منظور رعايت حقوق كودكان و بر پايه نظر صندوق كودكان سازمان ملل متحد(يونيسف) پيمان نامه حقوق كودك را در 1989 ميلادي تصويب كرد كه اين پيمان نامه به حقوقي چون «حق حيات، كسب هويت، حق زيستن با والدين، حق ابراز عقيده، آزادي تفكر و مذهب و حق تفريح و بازي براي كودكان» اشاره دارد و كشورهايي كه به آن مي پيوندند، بايد بكوشند تا شرايط رفاهي، حقوقي، آموزشي و پرورشي كودكان را بر پايه اين پيمان نامه ارتقا دهند.
گسترش پديده ها و معضلات اجتماعي ديگري مانند بيكاري، اعتياد، طلاق، ازدواج زودهنگام و حتي كودكان كار در جامعه ما، عواملي براي ايجاد و گسترش كودك آزاري در جامعه به شمار مي رود.
از طرفي ديگر نبايد فراموش كرد ريشه هاي كودك آزاري تنها به كودكان امروز منتهي نمي شود و كساني كه خود قرباني كودك آزاري هستند اگر مشكلاتشان در اين دوران حل نشود، نمي توانند در آينده به عنوان يك فرد سالم رفتار كنند.
9903/ 3020/ 6185/3072