این نهادهای آموزشی كه خود مسوول و متولی ترویج علم و دانش هستند و به دیگران لزوم انجام كارها بر اساس تحقیق و پژوهش را آموزش و یاد می دهند در این سال ها كمتر به گسترش رشته ها بر مبنای آینده نگری بازاركار و آینده هرمزگان به تاسیس رشته ها پرداخته اند و اكنون لزوم توجه بیشتر به مقوله انجام آمایش رشته های آموزشی را لمس می كنند.
در حالی كه هرمزگان بر اساس برنامه های پیشرفت ملی كه در آن اجرا شده دارای صنایعی همچون فولاد، آلومینیوم، مجتمع كشتی سازی، قیر، نفت و گاز و همچنین فعالیت های بندری و دریانوردی است ولی دانشگاه های این استان نسبت به تاسیس رشته های مورد نیاز بخش های یاد شده توجه لازم نداشته اند و تنها در سال های اخیر رشته هایی مانند متالوژی دایر كرده اند.
با نگاهی گذرا به شرایط موجود هرمزگان می توان دریافت كه صنایع استان نیروهای مورد نیاز خود را از سایر استان ها و با هزینه های بالاتر تامین می كنند و جوانان بومی در رشته هایی تحصیل كرده یا می كنند كه در این واحدها جذب نمی شوند.
دانشگاه های هرمزگان هر چند در سال های رشد خود كمتر به گسترش رشته ها بر اساس ظرفیت ها، نیازها و مزیت های نسبی استان توجه كرده اند ولی به نظر می رسد اكنون به ضرورت ایجاد هماهنگی بین این مولفه ها بیش از گذشته پی برده اند.
چنانچه دانشگاه های هرمزگان تاسیس رشته های مورد نیاز صنایع و سایر بخش ها را شتاب بخشند دانش آموختگان آینده استان كمتر با مشكل بیكاری رو به رو خواهند شد كه این امر تاثیر به سزایی در كاهش آسیب های اجتماعی و هزینه های ناشی از آنها برجای خواهد گذاشت.
** تاریخچه تاسیس دانشگاه های هرمزگان
شكل گیری دانشگاه در هرمزگان به سال 1356 هجری شمسی یعنی 43 سال پس از تاسیس دانشگاه تهران (1313 هجری شمسی) باز می گردد كه نخستین دانشگاه این استان به نام دانشگاه آزاد ایران در دو رشته تربیت معلم و علم تندرستی در بندرعباس پایه گذاری شد.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس نیز سال 63 با دو رشته كاردانی حسابداری و زبان انگلیسی فعالیت خود را آغاز كرد كه نخستین واحد دانشگاهی هرمزگان محسوب می شود كه پس از انقلاب اسلامی در استان هرمزگان راه اندازی شده است.
دانشگاه هرمزگان هم بنا به مصوبه سال 1370 شورای عالی گسترش آموزش عالی با مجوز راه اندازی 6 رشته در مقطع كارشناسی شامل مهندسی صنایع، مهندسی مكانیك، دبیری ریاضی، دبیری فیزیك و دبیری ادبیات فارسی در سال 71 آغاز به كار كرد.
در سال های بعدی و در گذر زمان رشته های نظری با توجه به نیاز نداشتن به كارگاه های فنی اقبال بیشتر دانشگاه های هرمزگان را به خود جلب می كند كه به نظر می رسد این امر بر تعداد بیكاری دانش آموختگان دانشگاهی افزوده است.
هرمزگان با توجه به برنامه ریزی های ملی برای استقرار صنایع در آن و همچنین فعالیت های بندری و نفتی، بیش از رشته های نظری به رشته های فنی نیاز داشته و دارد كه بنا به اذعان مسوولان دانشگاه ها این نكته كمتر مورد توجه متولیان آموزش عالی این استان قرار گرفته است.
نبود تناسب بین رشته های دانشگاهی هرمزگان و نیازهای بازار كار استان در سال های گذشته بارها انتقاد مسوولان و متولیان این استان را به دنبال داشته است، هرچند به نظر می رسد دانشگاه ها با تاخیر فراوان این نكته را پذیرفته اند اما سرانجام پذیرفته اند.
** دانش آموختگان هرمزگان در صدر بیكاران
مدیركل تعاون، كار و رفاه اجتماعی هرمزگان در سال های گذشته به طور ضمنی دانش آموختگان دانشگاهی را در صدر بیكاران استان نام برده و از دانشگاه ها خواسته بود رشته های خود را با نیازها و مزیت های نسبی استان متناسب سازی كنند.
محمدعلی سیلمی این بار هم در نمایشگاه هفته پژوهش، هرمزگان را دروازه تجارت كشور نام برد و از تناسب نداشتن رشته های دانشگاهی با نیازهای بازار كار را به عنوان یكی از مشكل های اصلی بر سر راه پیشرفت همه جانبه این استان نام برد.
وی به خبرنگار ایرنا گفت: این مشكل از دیر زمان در نظام آموزشی وجود داشته و دانشگاه ها به طور معمول به آموزش نظری بسنده كرده اند كه شاید این به فلسفه تشكیل دانشگاه ها باز گردد ولی باید این را هم در نظر گرفت كه نبود انطباق بین رشته های دانشگاهی و بازار كار ایجاد اشكال می كند.
مدیركل تعاون، كار و رفاه اجتماعی هرمزگان بیان داشت: بنگاه های اقتصادی و كارگاه های تولیدی امروز به دنبال نیروی ماهر هستند كه این نشان می دهد دانشگاه ها باید به میزان واحدهای نظری، واحدهای عملی را هم تدریس كنند.
وی خاطر نشان كرد: به نظر می رسد ظرف 2 دهه گذشته كه دانشگاه ها رشد كرده و گسترش یافته اند توجهی به تناسب این 2 نشده و این مراكز تنها با توجه به امكانات خود رشته ها را دایر كرده اند.
سلیمی افزود: به عنوان مثال یكی از دانشگاه های این استان گفت با این امكانات خود می توانم فلان رشته را راه اندازی كنم و براساس آن مجوز تاسیس رشته داده شد كه بیشتر رشته های آموزشی آنها هم زیرگروه علوم اجتماعی بودند.
وی ادامه داد: برای افرادی كه در این رشته ها به تحصیل پرداخته و دانش آموخته شده اند بازار كاری تعریف نشده بود ولی اگر رشته ها متناسب با بازاركار و نیازها تاسیس می شد چنین مشكلی برای دانش آموختگان دانشگاهی ایجاد نمی شد.
وی خاطرنشان كرد: در حال حاضر 2 منطقه شامل منطقه ویژه صنایع انرژی بر پارسیان و منطقه آزاد جاسك در حال راه اندازی بوده و از هم اكنون نیز كارگاه ها و صنایعی كه در این مناطق راه اندازی می شود، مشخص است و دانشگاه ها می توانند رشته های مورد نیاز آنها را تاسیس و اقدام به آموزش نیروی انسانی مورد نیاز آنها كنند.
مدیركل تعاون كار و رفاه اجتماعی هرمزگان بیان داشت: اگر مراكز آموزش عالی استان از هم اكنون به فكر تاسیس رشته های مورد نیاز ان صنایع نباشند پس از تاسیس كارخانه ها، با كمبود تكنسین و نیروهای فنی و تخخصی روبه رو می شویم و آسیب های خاصی كه بوجود خواهد آمد.
سلیمی اظهار داشت: اداره كل آموزش های فنی و حرفه ای هرمزگان می تواند نسبت به انعقاد تفاهم نامه های آموزشی با بنگاه های اقتصادی اقدام كند و تا حدودی خلاء موجود را پر كند و با آموزشی كه به دانش آموختگان دانشگاهی می دهد مشكل بیكاری دانش آموختگان دانشگاهی را كمتر سازد.
مدیركل تعاون، كار و رفاه اجتماعی هرمزگان یادآور شد: دانشجویان باید معادل واحدهای نظری واحدهای عملی را در بنگاه ها و كارگاه های صنعتی بگذرانند تا در هنگام دانش آموختگی با محیط كار آشنا باشند و با توجه به نبود ساز و كار رسمی برای این كار در كشور دانشگاه ها و بنگاه های اقتصادی استان با انعقاد تفاهم نامه آموزشی كاربردی قادر به رفع مساله هستند.
سلیمی ادامه داد: بنگاه اقتصادی باید بپذیرد دانشجو همچون كارگر لباس پوشیده و در روزهای خاصی از سال یا ماه كار را در عمل انجام دهد.
وی گفت: برطبق سرشماری سال 95 تعداد بیكاران هرمزگان حدود 57 هزار نفر برآورد شده و نرخ بیكاری جوانان 28 و 9 دهم درصد بوده است كه نباید چنین باشد.
** رشته های موجود دانشگاهها با نیاز استان تناسب ندارد
مدیر كل امور اجتماعی استانداری هرمزگان هم در این خصوص گفت: دانش آموختگان دانشگاهی استان باید در پیشرفت، نقش عمده ای ایفا كنند ولی برآوردهای اجتماعی در خصوص نیاز بازار كار و رشته های دایر بیانگر وجود مشكل در بسیاری از حوزه ها است.
منصور اخلاقی پور افزود: اگر صنعت بخواهد نیازهای نیروی انسانی خود را از دانشگاه های هرمزگان تامین كند باید بتواند با استفاده از آنها نیازهایش را پاسخ دهد ولی اكنون رشته های دانشگاهی به گونه ای تنظیم شده كه شاید صنعت نتواند نیازهای خود را از این مراكز آموزشی استان پاسخ دهد.
وی ادامه داد: زمانی كه سخن از لزوم نزدیكی و تعامل صنعت و دانشگاه می شود، منظور در لفظ و سخن نیست بلكه این نزدیكی باید در عرصه عمل و همكاری های بین آنها مشاهده شود.
مدیركل امور اجتماعی استانداری هرمزگان اضافه كرد: مسوولان باید به این نكته توجه كنند چه میزان از رشته های دایر دانشگاه ها با نیازهای بازاركار و جامعه همخوانی دارد و در صورت لزوم به اصلاح، حذف و دایر كردن رشته ها اقدام كنند.
اخلاقی پور بیان داشت: اكنون هرمزگان 67 هزار دانشجو دارد كه پس از دانش آموختگی باید وارد بازار كار شوند، این ها ثروت هایی هستند كه باید بتوان از وجودشان برای پیشرفت استان بهره برد.
** آمایش رشته های دانشگاهی براساس نیاز استان
رییس دانشگاه آزاد اسلامی هرمزگان نیز در خصوص تناسب رشته های بازار كار هرمزگان اذعان كرد: آمایش رشته ها و تناسب آنها با ظرفیت و نیازهای مناطق باید مورد توجه باشد كه این مساله كمتر مورد توجه بوده است.
مهدی باقری ابراز داشت: این رویكرد در سال های گذشته بیشتر مورد توجه دانشگاه ها بوده و تاسیس رشته هایی مانند متالوژی، مهندسی مواد و صنایع را می توان در همین راستا قلمداد كرد.
وی یاد آورشد: دانشگاه آزاد اسلامی هرمزگان آمایش رشته های دانشگاهی متناسب با نیاز مناطق را در دستور كار خود قرار داده و در نشست بعدی هیات امنای خود برنامه آمایش مجدد رشته ها را در دستور كار دارد، بر این اساس احتمال پذیرش نشدن دانشجو در برخی رشته ها و تاسیس رشته های دیگر وجود دارد.
رییس دانشگاه آزاد اسلامی هرمزگان خاطر نشان كرد: دانشگاه های استان وظیفه دارند براساس برنامه ها پیشرفت استان، نسبت به تربیت نیروی انسانی مورد نیاز آینده اقدام كنند.
باقری تصریح كرد: دانشگاه آزاد اسلامی هرمزگان هم اكنون دارای 25 هزار دانشجو است و روند ورود دانشجو به دانشگاه های استان كاهشی است.
** ایجاد رشته های فنی و صنعتی نیاز هرمزگان
رییس دانشگاه هرمزگان گفت: با توجه به شرایط و اقلیم استان كه ظرفیت دریایی را برای آن به ارمغان آورده، تاسیس رشته های فنی و صنعتی دانشگاهی متناسب با این مزیت ها ضروری است.
علی اكبر شیخی فینی به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: وجود بنادر اصلی كشور و صنایع دریایی در هرمزگان بر ضرورت راه اندازی هرچه سریعتر این رشته ها افزوده است.
وی ادامه داد: وجود دانشكده علوم و فنون دریایی مسیر تاسیس رشته های دریایی برای دانشگاه هرمزگان را هموارتر كرده ولی محدودیت هایی هم وجود دارد كه می توان از ظرفیت صنایع برای تاسیس رشته های فنی و صنعتی مرتبط بهره گرفت.
رییس دانشگاه هرمزگان بیان داشت: درخواست تاسیس رشته های جدید دریایی را به شورای گسترش آموزش عالی كشور ارسال می كنیم كه امیدواریم با توجه به مزیت ها و ظرفیت های استان با آن موافقت كنند.
حال كه دانشگاه های هرمزگان به اهمیت و لزوم همخوان شدن رشته های خود با نیازها بازار كار و مزیت های نسبی استان اذعان دارند باید به تاسیس رشته های كاربردی شتاب بخشند.
هرچه سرعت تاسیس این رشته ها افزایش یابد شاهد بكار گیری بیشتر نیروهای انسانی استان در صنایع و سایر بخش های اقتصادی هرمزگان خواهیم شد و این نشاط اجتماعی و شادابی جامعه را می افزاید.
امید می رود در طی یك تا 2 سال آینده تعداد رشته های كاربردی دانشگاه های هرمزگان افزایش یابد، به قول فردوسی: بزرگی سراسر به گفتار نیست دو صد گفته چون نیم كردار نیست و با توجه به برخی اقدام ها مانند تاسیس برخی رشته های مورد نیاز صنایع در استان كه نمونه تاسیس رشته های شیمی و متالوژی نمونه ان است می توان نسبت به تغییر جهت گیری دانشگاه های هرمزگان در تاسیس رشته های دانشگاهی مورد نیاز بازار كار و آینده این استان امیدوار به انتظار ماند.
علاوه بر انتظار مطالبه تاسیس رشته های كاربردی در دانشگاه ها باید به صورت جدی تر از سوی كنش گران اجتماعی پیگیری شود تا به نتیجه مطلوب برسد.
بنظر می رسد روسای دانشگاههای هرمزگان هنوز به ضرورت تاسیس تناسب سازی رشته ها با نیاز منطقه پی نبرده و در یخ آنها از این واقعیت آب نشده و یا اینكه توان چانه زنی برای گنجانده این رشته ها در سرفصل آموزشی دانشگاه خود با وزارت علوم را ندارند.
این درحالی است كه برخی استانهای همجوار با وجود اینكه این نوع صنایع در خود استان ندارند اما به امید اینكه در هرمزگان به چنین رشته ومشاغلی نیاز است از مدت ها مجوز رشته ها را گرفته و دانشجویان آنها وارد بازار كار هرمزگان شده اند.
واقعیت تلخی كه همواره هرمزگان رنج می دهد همین نبود آینده نگری برای نسل جوان بوده آنوقت همین دانشگاهها با افتخار می گویند وظیفه دانشگاه ایجاد شغل نیست درحالیكه دانشگاه یك مركز خدماتی است كه می تواند با درایت و دور اندیشی به حل معضلات اجتماعی كمك كند.
تا دیروز جوانان هرمزگان نگران نبود دانشگاه بودند اما امروز نگران نبود رشته متناسب با كسب وكار وشغل در منطقه هستند بنابراین دانشگاهها همینطور كه به فكر تامین اعتبار برای خوابگاه دانشجویان مهمان در اندیشه دایر كردن رشته های مورد نیاز برای جوانان خود استان هم باشند.
3219 /6048
بندرعباس - ایرنا - دانشگاه های هرمزگان كه چهار دهه پس از تاسیس نخستین دانشگاه كشور روی كار آمدند و در گذر زمان بدون مطالعه و نیازسنجی و همچنین بررسی مزیت های نسبی و ظرفیت های موجود جامعه پیرامونی خود به آموزش نیروی انسانی پرداختند امروز بر سردور برگردان اصلاح قرار دارند.
