چرا تكرار سخنان گذشته، توییت رضایی را كانون مباحثات كرد

به گزارش گروه سیاسی ایرنا، اظهارات روز جمعه «محسن رضایی» درباره عملیات كربلای چهار با واكنش های متفاوتی مواجه شده است. فرمانده پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سالروز عملیات كربلای چهار (پنجم دی 1365) در توییتی نوشت: «با عملیات كربلای چهار به دشمن وانمود كردیم كه عملیات سالانه ما تنها همین بوده است. ده روز بعد در همان نقطه و در زمانی كه نیروهای ارتش بعثی به مرخصی رفته بودند، عملیات كربلای پنج را انجام دادیم. عملیات كربلای چهار برای فریب دشمن انجام شد. اگر تحلیلگر تاریخی در فهم آن فریب بخورد، پس وای به حال نوشته های او.»
انتشار ادعاهای رضایی بلافاصله با واكنش های گسترده كاربران فضای مجازی مواجه شد بیشتر آنها با برجسته كردن بخش هایی از اظهارات رضایی مبنی بر «فریب بودن» عملیات خواستار روشن شدن زوایای پنهان این عملیات شدند. در ادامه، سخنان متفاوت برخی از رزمندگان و روایان دفاع مقدس در خصوص شیوه اجرای عملیات (فریب یا شكست) كربلای چهار بر ابهامات این موضوع افزوده است.

* سخنان همرزمان رضایی
سردار بهمن كارگر رئیس حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس با اشاره به سوء برداشت ها از توییت محسن رضایی، گفت، «عملیات لو رفته كربلای چهار را به یك عملیات فریب برای ارتش عراق تبدیل كردیم.» سردار «محسن رشید» یكی از راویان دفاع مقدس و مدیر مركز مطالعات و تحقیقات جنگ در واكنش به گفته های رضایی، «عملیات كربلای چهار را نه عملیات فریب بلكه عملیات اصلی دانست.»
سردار «حسین اعلایی» فرمانده وقت نیروی دریایی سپاه با بیان اینكه فریب عراق در كربلای چهار، از طریق وانمودن كردن به عدم انجام عملیات تازه محقق شد، افزود: « در واقع عملیات‌های كربلای ۴ و ۵ هر دو بخش هایی از یك عملیات سرنوشت ساز هستند كه با هم طراحی شدند؛ اما برای ایجاد غافگیری، تلاش شد به ارتش عراق نشان داده شود كه عملیات بزرگ سالانه ایران، همان عملیات كربلای ۴ بوده كه انجام شده است و با عقب بردن نیروها از منطقه عملیاتی به ارتش عراق وانمود شد كه رزمندگان اسلام قصد انجام عملیات دیگری را ندارند تا ارتش عراق فریب خورده و بتوان عملیات كربلای ۵ را انجام داد... اگر عملیات كربلای۴ موفق می شد، طبیعتا دیگر عملیاتی به اسم كربلای۵ وجود نداشت.»
«محمد علی اسفنانی» یكی از غواصان كربلای چهار با رد ادعای رضایی مبنی بر فریب بودن عملیات، گفت: «كربلای چهار كاملا حساب شده‌ بود اما لو رفت.»
«حسین الله كرم» یكی دیگر از رزمندگان دفاع مقدس با تایید سخنان رضایی یادآور شد: «مرز لو رفتن عملیات و عملیات فریب بسیار نزدیك است و تقریبا همپوشانی دارد. به هر حال ادله بنده در پذیرش حرف ایشان همان مدت زمان عملیات است كه تنها 25 ساعت است؛ دوم آنكه به مدت چند روز عملیات كربلای 5 انجام می‌شود و سوم اینكه محسن رضایی فرمانده آن عملیات بود، لذا حرف ایشان قابل پذیرش است.»

** سطرهایی از كتاب روایت فرمانده
اما سخنان فرمانده پیشین سپاه در حالی بازتاب گسترده ای داشت كه وی در كتاب «جنگ به روایت فرمانده؛ درس گفتارهای جنگ دكتر محسن رضایی میرقائد» (چاپ سال 1390) همان سخنان را به شكل مفصل درباره نحوه اجرای عملیات كربلای چهار و پنج بیان كرده است.
رضایی در صفحات 174 تا 178 این كتاب می نویسد: پس از 10 ماه بسیج امكانات و مقدورات كشور و استفاده از تبلیغات گسترده و وسیع مبنی بر تعیین سرنوشت جنگ در شرایطی كه منابع صنعتی و اقتصادی كشور هدف بمباران شدید و گسترده دشمن قرار داشت، اجرای عملیات كربلای چهار با 4 قرارگاه نجف، قدس، كربلا و نوح در دستور كار قرار گرفت . چهار منطقه شلمچه، ابوالخصیب، مقابل ام الرصاص و جزیره مینو برای تصرف شهر بصره و تهدید جاده صفوان-بصره انتخاب شد، به گونه ای كه منتهی الیه جنوب این عملیات جزیره مینو در آبادان و منتهی الیه شمالی این عملیات نیز منطقه آب گرفته پنج ضلعی در شمال شلمچه بود.
وی افزوده است: حدس می‌زدیم آثار بزرگی به دنبال خواهد داشت به همین دلیل توان عظیمی را فراهم كردیم و شاید به اندازه یك و نیم برابر عملیات فاو نیرو و تجهیزات آماده كردیم و همه مقدمات كار از جمله احداث جاده تا تجهیز منطقه، استقرار توپخانه، شناسایی ها، طراحی و توجیه فرماندهان و غیره صورت گرفت. نیروها باید با هماهنگی قرارگاه های مستقر در آبادان خرمشهر و شلمچه حمله و از اروند عبور می كردند و به منطقه ابوالخصیب در 12 كیلومتری جنوب بصره می رسیدند و عده ای نیز از منطقه شمالی عبور كرده و خود را به كانال ماهی و زوجی كه آب اروند را به كانال ماهی می برد، می رساندند.
رضایی در این كتاب ادامه می دهد: تا یك هفته قبل از عملیات براساس ارزیابی فرماندهان غافلگیری در حدود 80 درصد بود اما از یك هفته به عملیات هرچه به شب عملیات نزدیك می شدیم این رقم كاهش می یافت تا حدی كه شب عملیات به حدود 50 درصد رسیده بود. بنابراین تصمیم گرفتیم طوری عمل كنیم كه اگر تا قبل از روشن شدن هوا متوجه لو رفتن عملیات شدیم عملیات را متوقف كنیم. اما هیچ فرماندهی را از این برنامه‌ریزی آگاه نكردیم. چرا كه باید با قاطعیت می‌جنگیدند ولی نباید تزلزلی در آنها به وجود می آمد، لذا به جز برادر علی شمخانی كه قائم‌ مقام من بود كسی خبردار نشد. هنگامی كه عملیات شروع شد پس از گذشت چند ساعت یقین پیدا كردیم كه عملیات لو رفته است و با این شرایط دیگر غافلگیری معنا نداشت، بنابراین از نزدیكی های صبح به نیروها دستور داده شد كه برای برگشتن خودشان را آماده سازند. نیرو ها تقریباً تا قبل از ظهر به عقب برگشتند اما بلافاصله متوجه شدیم كه می توانیم همانجا عملیات موفقی را انجام دهیم، مشروط بر اینكه ارتش عراق از حالت آماده‌باش و هوشیاری خارج شود، بر همین اساس این عملیات را به یك عملیات فریب تبدیل كردیم و طوری وانمود كردیم كه عملیات بزرگ سالانه ایران به پایان رسیده است.
فرمانده پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در كتاب جنگ به روایت فرمانده اظهارداشته است: برای اینكه دشمن باور كند كه این حرف درست است اولاً تبلیغات گسترده ای انجام دادیم كه عملیات كربلای 4 با موفقیت كامل همراه بوده است و ما تعدادی از دشمنان را اسیر گرفته‌ایم و این حمله برای ایران بسیار تعیین كننده و مهم بوده است و دوم اینكه نیروهایمان را به سمت اهواز عقب نشینی دادیم، یعنی حدود 150 كیلومتر از خط فاصله گرفتیم و در عین حال بلافاصله برای عملیات كربلای 5 آماده شدیم.
رضایی در این كتاب تاكید دارد: عملیات كربلای پنج چیزی جز عملیات كربلای چهار نیست یعنی 50 درصد از منطقه را كه در كربلای چهارانتخاب كرده بودیم مورد نظر قرار دادیم و 50 درصد دیگر از منطقه را حذف كردیم و دوازده شبانه روز پس از آن هم پس از آن عملیات كربلای پنج را آغاز كردیم. چون كربلای پنج در هدف و مكان با كربلای چهار مشترك است و پس از یك وقفه زمانی كوتاه با تغییرات در مانور در نقاط آسیب پذیر به اجرا درآمد در واقع با كمی تساهل می توانست مرحله دوم كربلایی چهار عنوان شود، اما این مطلب را به هیچ عنوان بیان نكردیم و اعلام كردیم این عملیات به پایان رسیده است و بلافاصله عملیات كربلای پنج طرح ریزی شد.

**واكنش های شخصیت های سیاسی به اظهارات رضایی
انتشار روایت فرمانده پیشین سپاه از عملیات كربلای چهار با واكنش شخصیت های سیاسی مواجه شد. «حسام الدین آشنا» رئیس مركز بررسی های استراتژیك ریاست جمهوری اسلامی در كانال اطلاع رسانی خود نوشت: «وقت آن رسیده كه در سی‌امین سالگرد پایان جنگ و چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی تن به شفافیت داده و به سوالات كهنه بسیجیان و خانواده‌های شهدا و ایثارگران درباره رازهای سربه‌مهر دفاع مقدس پاسخ دهید. شما تا به حال در قامت یك قهرمان ملی جلوه كرده‌اید، اما اكنون با این سخنان در باب آن عملیات تلخ دیگر نمی‌توانید پشت نام سرداران شهید پنهان شوید و باید خود را برای سوالات سخت آماده كنید. همه باید مراقب خودشیفتگی باشیم.»
«محمد جواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری ارتباطات در این خصوص در توییتر نوشت: « با مادرم تلفنی صحبت میكردم، داستان عملیات كربلای۴ به گوش او هم رسیده بود. پرسید این حرفهایی كه می‌زنند واقعیت دارد، گفتم خیلی‌ها رد كردند، گفت به آقایان بگو اگر والفجر۸ هم 'فریب' بوده تا زنده‌ام چیزی نگویند، مادران شهدا تاب شنیدن این حرفها را ندارند.»
«سیدعباس صالحی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در توییتر نگاشت: «دفاع مقدس فراز و فرود داشت، اما به دور و بر بنگریم: صدام و حزب بعث ساقط شد، دولت عراق و شامات داعش به تاریخ پیوست. تكفیری‌ها در سوریه ناكام ماندند و سفارتخانه‌های حامیان در رقابت بازگشایی‌اند و... در اوج عزت منطقه‌ای، دستاورد هشت‌ساله دفاع را به حراج نسپریم.»
«علی جنتی» در واكنش به ادعاهای محسن رضایی در اكانت اینستاگرامیش نوشت: «كسانی كه ادعا می كنند عملیات كربلای چهار فقط برای فریب دشمن بوده است در واقع خود فریب خورده اند...»
اكانت توییتری منتسب به «محمد باقر قالیباف» فرمانده تیپ امام رضا (ع) در دوران دفاع مقدس با انتشار فیلمی نوشت: «كاش فرماندهان دیگر هم بفهمند كه در برخورد با خانواده این شهدا لااقل سنجیده سخن بگویند!»
«سیدمحسن حسینی‌پویا» عضو شورای شهر مشهد در گفت و گو با یكی از رسانه ها گفت: كربلای 4 یك عملیات كامل محسوب می شد كه نهایتا با شكست مواجه شد؛ باید این واقعیت را قبول كرد نه اینكه واقعیت را با ادعای جدیدی تغییر دهیم... آنچه جای آن در جنگ خالی بود، مسئولیت‏پذیری است. در همه جنگ‌های دنیا فرماندهان باید یكسری مسئولیت‌پذیری داشته باشند و هنگامی كه بر خلاف مقررات نظامی و مصالح تصمیمی بگیرند، باید در مرجعی پاسخگو باشند. كسی انتظار ندارد برای مسائلی مانند عملیات كربلای 4 كسی قبول مسئولیت و یا اقرار به اشتباه كند. با این حال این انتظار را هم نداریم كه پس از 32 سال، یكی از فرماندهان بلندپایه آن زمان، ادعای جدیدی، كاملا مغایر با تاریخ جنگ، اسناد به جا مانده از جنگ و مصاحبه‌هایی كه وجود دارد، مطرح كند.

** تفاوت انتقال پیام در شبكه های اجتماعی
گسترش روز افزون شبكه های اجتماعی باعث شده است هر شهروند به عنوان یك رسانه، به تولید محتوا بپردازد بطوریكه نهادهای كشورها را نیز متاثر و كارگزاران را ناگزیر به پاسخگویی كرده است. در این چارچوب شخصیت ها علاوه بر انتقال پیام های خود از طریق مجاری رسمی می بایست نسبت به مطالبات كاربران فضای مجازی واكنش مناسبی نشان دهند.
استفاده گسترده و همه گیر از رسانه های نوین ظرفیتی ایجاده كرده است كه براساس آن توده ها می توانند بسیاری از روایت های رسمی را به چالش كشیده و پرسش های جدیدی را مطرح كنند. اگر چه بازخوانی تاریخ توسط متخصصان انجام می گیرد اما تحولات دهه اخیر در عرصه ارتباطات، پدیده خوانش وقایع تاریخی توسط توده ها را شكل داده است.
سخنان محسن رضایی تازگی نداشت اما عكس گذشته، جریان دوسویه اطلاع رسانی پای توده ها به عرصه نقد عملكرد گذشته كنشگران و مسئولان باز كرده است.
سیام**3202**1553