صندوق نفت جمهوری آذربایجان منبع مالی پروژه های اقتصادی بزرگ

به گزارش ایرنا، جمهوری آذربایجان، در اواخر دهه نود قرن بیستم، پس از كسب اولین درآمدهای نفتی از توسعه میادین انرژی در دریای خزر با همكاری شركتهای فراملی نفتی،اقدام به تاسیس صندوق دولتی نفت در سال 1999 میلادی كرد .
این كشور پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و در بدو استقلال ملی، بدلیل قطع ارتباط اقتصادی با كشورهای خارجی در شرایط اقتصادی اسف انگیزی قرار گرفت و صنعت نفت و گاز این كشور نیز متاثر از نبود سرمایه گذاری در ركود كامل بسر می برد .
با امضای اولین قرارداد نفتی در سال 1994میلادی میان جمهوری آذربایجان و شركت های فراملی معروف جهان برای اجرای سه میدان نفتی 'آذری - چراغ – گونشلی ' در دریای خزر پایه احیای اقتصاد از جمله صنعت نفت و گاز این كشور گذاشته شد .
منابع رسمی مجموع درآمد جمهوری آذربایجان از توسعه میادین نفتی ' آذری- چراغ – گونشلی ' در همكاری با شركت های فراملی نفتی در دریای خزر را بیش از 137 میلیارد دلار اعلام كردند .

*** اهداف تاسیس صندوق دولتی نفت
هدف از تاسیس صندوق دولتی نفت جمهوری آذربایجان، ذخیره و استفاده بهینه از درآمدهای نفتی اعلام شده است .
دولت جمهوری آذربایجان حفظ ثبات اقتصادی كلان ، كاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و نیز توسعه حوزه های غیر نفتی اقتصاد ، تامین مالی پروژه های اقتصادی مهم برای نایل شدن به پیشرفت های اقتصادی ،تقسیم عادلانه درآمدهای نفتی میان نسل فعلی و آینده و ذخیره كردن این درآمدها برای نسل آینده را از اهداف تاسیس و فعالیت صندوق دولتی نفت اعلام كرده است .
** ساختار و مدیریت صندوق دولتی نفت
صندوق دولتی نفت جمهوری آذربایجان، زیر نظر شورای نظارت فعالیت دارد كه ریاست به آن بر عهده نخست وزیر است.
برنامه سالانه استفاده از منابع و دارایی های در شورای صندوق، تدوین و برای تایید به رئیس جمهوری ارایه می كند .
بخشی از دارایی های صندوق دولتی نفت جمهوری آذربایجان به شكل ارزهای خارجی مختلف در بانك های معتبر جهان پس انداز و عواید حاصل از این پس اندازها بعنوان درآمد به این صندوق واریز می شود .

*** طرح های اجرا شده
صندوق دولتی نفت درحال حاضر منبع اصلی تامین مالی طرح های اقتصادی بزرگ این كشور است.
جمهوری آذربایجان از سال 2002 تا 2006 میلادی، با استفاده از منابع صندوق دولتی نفت برای اجرای طرح احداث خط لوله نفتی 'باكو - تفلیس - جیهان' و برای تامین مالی سهم 25 درصدی خود در این طرح انرژی فراملی،در مجموع 298 میلیون منات هزینه كرده است .
این كشور تا به حال برای ایجاد دالان گازی جنوب ، یك میلیارد و 232 میلیون دلار از دارایی های صندوق دولتی نفت را هزینه كرده است .
ایجاد دالان گازی جنوب برای انتقال گاز طبیعی این كشور از میدان 'شاهدنیز' در دریای خزر به بازارهای اروپا است .
جمهوری آذربایجان همچنین یك میلیارد و 663 میلیون منات از دارایی های صندوق دولتی نفت را برای ساخت پالایشگاه 'استار ' در خاك تركیه اختصاص داده است .
پایه این پالایشگاه به ظرفیت 10 میلیون تن در سال 2011 میلادی طی مراسمی با حضور روسای جمهوری آذربایجان و تركیه در نزدیكی شهر ازمیر تركیه گذاشته شده است .
مجموع سرمایه گذاری مورد نیاز برای راه اندازی این واحد تولیدی 5.6 میلیارد دلار برآورد می شود .
جمهوری آذربایجان در قالب طرح ریلی باكو –تفلیس – قارص نیز 580 میلیون منات از دارایی های صندوق دولتی نفت اختصاص داده است .
ساخت خط آهن باكو ـ تفلیس ـ قارص به طول 326 كیلومتر از سال 2008 آغاز و در سال 2017 میلادی مورد بهره برداری قرار گرفته است .
جمهوری آذربایجان در قالب این طرح 200 میلیون دلار وام از دارایی های صندوق نفت به مدت 25 سال برای ساخت بخش گرجستانی این خط ریلی به دولت این كشور اختصاص داده است .
از محل منابع صندوق دولتی نفت ، دو میلیارد و 187 میلیون منات برای بهبود رفاه آوارگان جنگی آذربایجانی ، 779 میلیون منات برای اجرای طرح آبرسانی اغوز- قبله - باكو ، یك میلیارد و 398 میلیون دلار برای بازسازی شبكه آبرسانی سامور – آبشرون ، تزریق سه میلیارد و 949 میلیون منات به بانك مركزی جمهوری آذربایجان ، تزریق 82 میلیارد و 225 میلیون منات به بودجه عمومی ، 207 میلیون منات برای اجرای برنامه آموزش جوانان آذربایجانی درخارج از كشور صرف شده است .
** ابهام در مورد استفاده از منابع صندوق نفت
برخی كارشناسان اقتصادی بر این باورند كه درآمدهای نفتی این صندوق بطور اقتصادی و موثر هزینه نمی شود .
كار به جای كشیده شده كه نیروهای مخالف، دولت را به اختلاس 150 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی متهم كردند كه البته صحت این رقم قابل اعتماد نمی باشد .
رشاد حسن اف، كارشناس اقتصادی چندی پیش در گفت و گو با روزنامه 'ینی مساوات ' چاپ باكو ، اظهار داشت كه جمهوری آذربایجان از فروش ذخایر انرژی تا به حال 145 میلیارد دلار درآمد داشته و نزدیك به 115 میلیارد دلار آن را هزینه و باقی مانده را در صندوق دولت نفت ذخیره كرده است .
وی افزود: صندوق دولتی نفت از مدیریت این درآمدهای نفتی سالانه نزدیك به 1.5 میلیارد دلار درآمد دارد كه به ذخایر صندوق اضافه می شود.
حسن اف، با اشاره به اینكه آمار ذكر شده در شرایط فعلی برای كشوری چون جمهوری آذربایجان آمار قابل توجهی است، افزود: بخش عمده درآمدهای نفتی در یك مدت كوتاه هزینه شده كه بیشتر آن هم برای اجرای طرح های زیر ساختی اختصاص یافته است .
این كارشناس اقتصادی همچنین با اشاره به اینكه طرح های زیر ساختی از جمله طرح های پر ریسك در جهان تلقی می شود ، گفت : در این طرح ها موارد فساد بیشتر بروز می كند كه این امر نیز ابهاماتی در مورد سیاست دولت در زمینه هزینه درآمدهای نفتی ایجاد كرده است .
حسن اف افزود: جمهوری آذربایجان بخش عمده این درآمدها را برای اجرای پروژه های زیر ساختی هزینه كرده و در مراحل بعدی نیز تخلفات جدی در اجرای این طرح ها و هزینه شدن غیر اقتصادی این درآمدها بروز كرده است .
وی یكی از دلایل بروز ركود اقتصادی پس از سال 2014 میلادی در جمهوری آذربایجان را بهره برداری غیر اقتصادی از این درآمد ها عنوان كرد و گفت : بر اثر ورود درآمدهای نفتی كلان، اقتصاد جمهوری آذربایجان به اقتصادی با محوریت مصرف تبدیل شد و كشورمان با استفاده از درآمدهای نفتی كلان ، بصورت بی رویه ای به واردات روی آورده بود كه این وضعیت مانع توسعه اقتصادی واقعی می شد .
وی افزود: وابستگی به درآمد های نفتی و كاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی منجر به بحران جدی در كشورهای نفت خیز شد .
این كارشناس اقتصادی تاكید كرد كه بهترین راه در مدیریت درآمدهای نفتی اعمال محدودیت برای استفاده از این درآمدها در یك مقطع زمان مشخص است.
حسن اف گفت: از سال 2014 میلادی روند كاهش تزریق درآمدها به بودجه عمومی مشاهد می شود ولی با این هم گرایش استفاده دولت از این درآمدها برای اهداف مختلف مشاهده می شود .
خاورم ** 337** 1579