با تشكيل جمهوري نوپاي تركيه احزاب سياسي به شكل امروز نيز در تركيه شكل گرفت و حزب جمهوريخواه خلق از سوي مصطفي كمال آتاترك بنيانگذار جمهوري تركيه تشكيل شد. به موازات اين حزب برخي احزاب ديگر نيز تشكيل شدند ولي تنها چندسال امكان فعاليت يافتند و بعد از آن احزاب سياسي بجز حزب جمهوريخواه خلق به موجوديت خود پايان داده و در دوران تك حزبي تنها حزب جمهوريخواه خلق فعاليت خود را ادامه داد.
بعد از فوت آتاترك و در اواخر دهه 1940 احزاب سياسي دوباره اجازه فعاليت سياسي يافتند و در دهه 1950 حزب دمكرات به رهبري جلال بايار و عدنان مندرس در انتخابات عمومي قدرت را در تركيه در دست گرفت. اين حزب حدود 10 سال حزب حاكم در تركيه بود و حزب جمهوريخواه خلق نيز به عنوان حزب مخالف فعاليت مي كرد.
حزب جمهوريخواه خلق با گرايشات سوسيال دمكرات و حزب دمكرات با گرايشات ليبرال با رگه هاي ملي و در برخي موارد ديني دو طرز فكر حاكم بر تركيه بودند كه بقاياي آنها تاكنون در قالب احزاب مختلف ادامه يافته است.
با كودتاي نظامي 1960، احزاب سياسي تركيه تعطيل و حزب جمهوريخواه خلق بعد از مدتي اجازه فعاليت يافت و ديدگاه ليبرال در تركيه نيز كه در قالب حزب دمكرات فعاليت مي كرد با نامهاي ديگري فعاليت كرد و سليمان دميرل رييس جمهور متوفي تركيه در اواخر دهه 60 ميلادي موفق به كسب قدرت شد. در دهه 1960 ديدگاه ملي گرا نيز قدرتي نوظهور در صحنه سياسي تركيه بود و آلپ آرسلان تركش رهبر افسانه اي پان تركيستهاي تركيه در اين دهه در صحنه سياسي تركيه ظهور كرد.
در دهه 1970 ميلادي قدرت بين حزب جمهوريخواه خلق و حزب عدالت به رهبري سليمان دميرل دست به دست مي شد. در اين دهه قدرت نوظهور ديگري در صحنه سياسي تركيه ظهور كرد و آن نيز نجم الدين اربكان رهبر افسانه اي سياسي تركيه بود كه احزاب نظام ملي، سلامت، فصيلت و سعادت را با ديدگاههاي اسلامگرا تاسيس كرد.
در اواخر دهه 1970 ميلادي با تشديد درگيري بين گروههاي چپ و راست در تركيه زمينه براي انجام كودتاي 1980 فراهم و با كودتاي ياد شده به رهبري ژنرال كنعان اورن رييس وقت ستاد ارتش تركيه فعاليت تمامي احزاب سياسي تركيه تعطيل و بلند اجويت، سليمان دميرل، نجم الدين اربكان و آلپ آرسلان تركش رهبران احزاب جمهوريخواه خلق، عدالت، سلامت ملي و حركت ملي از فعاليتهاي سياسي منع شدند.
تمامي احزاب سياسي كه فعاليتهاي آنان تعطيل شده بود در سالهاي بعد با اسامي جديد مجددا فعاليت خود را آغاز كردند. مهمترين تغيير در صحنه سياسي تركيه در دهه 1980 ظهور حزب مام ميهن به رهبري تورگوت اوزال رييس جمهور فقيد تركيه بود.
اين حزب در دوراني كه فعاليت احزاب سياسي تركيه ممنوع بود سعي در گردهم آوردن تمامي ديدگاههاي سياسي تحت لواي يك حزب سياسي واحد كرد. حزب مام ميهن در دوراني كه قدرت را در پارلمان بدست گرفت در اكثريت شهرهاي بزرگ تركيه نيز در انتخابات محلي به پيروزي رسيد. اين حزب و رهبر آن تورگوت اوزال با ديدگاههاي ليبرال چهره عمومي تركيه و نيز اقتصاد اين كشور را دگرگون كردند.
با پايان ممنوعيت سياسي رهبران سياسي در تركيه و بازگشت مجدد آنان به صحنه سياست، امانتي كه به حزب مام ميهن سپرده شده بود مجددا به صاحبان اصلي آنها بازگشت و حزب مام ميهن به تدريح از صحنه سياسي كشور حذف شد.
در پي آزادي احزاب سياسي، بلند اجويت كه در كودتاي 1980 رهبري حزب جمهوريخواه خلق را عهده دار بود راه خود را از اين حزب جدا و حزب دمكرات چپ را تشكيل داد. آلپ آرسلان تركش رهبري حزب ملي گراي كار را عهده دار شد. اين حزب سپس نام خود را به حركت ملي تغيير داد. نجم الدين اربكان نيز حزب فضيلت را تشكيل داد. سوسيال دمكراتهاي تركيه حزب سوسيال دمكرات خلق را تشكيل دادند. اين حزب سپس با حزب جمهوريخواه خلق ادغام و نام حزب جمهوريخواه خلق را انتخاب كرد.
در اوايل دهه 1990 حزب مام ميهن قدرت سياسي را در دست داشت و با رياست جمهوري تورگوت اوزال ، ييلدريم آك بولوت نخست وزيري را عهده دار و بعد از وي نيز مسعود ييلماز نخست وزير اين حزب بود. در اين دهه با افول قدرت سياسي حزب مام ميهن سليمان دميرل، خانم تانسو چيللر ، نجم الدين اربكان و بلند اجويت نيز نخست وزيري را عهده دار شدند.
تشتت در صحنه سياسي تركيه، وجود احزاب با ديدگاههاي يكسان ولي با نامهاي متفاوت، قدرت گيري اسلامگرايان در تركيه و مداخله هاي نظاميان در صحنه سياسي تركيه در پايان دهه 1990 و آغاز سال 2000 با تعطيل فعاليتهاي حزب فضيلت و ممنوع السياسه شدن نجم الدين اربكان ، تركيه را وارد مرحله جديدي كرد.
در اين دوران حزب سعادت تاسيس و بجاي اربكان اداره حزب از سوي معتمدين وي انجام شد. در اوايل سالهاي 2000 ميلادي حزب عدالت و توسعه از سوي سياستمداراني كه در كنار اربكان و در لواي حزب سعادت بودند تاسيس شد. اين حزب در انتخابات سال 2002 ميلادي با پيروزي در انتخابات عمومي قدرت را در دست گرفت و تا به امروز به حاكميت خود ادامه داده است.
در دهه 1990 و سالهاي بعدي صحنه سياسي تركيه شاهد ظهور ملي گرايي كرد به موازات ملي گرايي تركها بود. در اين سالها احزاب كردي عمدتا در مناطق كردنشين اين كشور با اقبال عمومي موجه و خصوصا در انتخابات محلي موفق به كسب پيروزيهاي بسيار چشمگير شدند.
بدليل وجود حد نصاب قانوني لزوم كسب حداقل 10 درصد آرا در كل كشور جهت ورود به مجلس، احزاب كردي سالها بطور منفرد نمايندگان خود را به مجلس اعزام كردند و اين نمايندگان در مجلس اقدام به تشكيل گروه پارلماني كردند. از سوي ديگر فعاليتهاي اين احزاب نيز بكرات ممنوع اعلام شد. با ظهور حزب عدالت و توسعه در صحنه سياسي تركيه و تغيير بسياري قوانين و مقررات در اين كشور و دشوارتر شدن ممنوعيت فعاليت احزاب سياسي، احزاب كردي نيز با قدرت بيشتر در صحنه سياسي تركيه حضور و در آخرين انتخابات عمومي موفق به اعزام دهها نماينده به مجلس ملي تركيه شدند.
وضعيت انتخابات محلي در تركيه نيز در برهه هاي زماني مختلف متفاوت از صحنه سياسي كلي كشور نبود. احزاب سياسي انتخابات محلي را به عنوان نقطه افولي جهت كسب قدرت پارلماني ارزيابي مي كنند. بطور نمونه قدرت گيري حزب فضيلت و موفقيت آن حزب در دهه 1990 ميلادي در صحنه سياسي تركيه و حتي نخست وزيري نجم الدين اربكان تا حد زيادي مديون موفقيتهاي رجب طيب اردوغان شهردار وقت استانبول بود. در آن دوران اردوغان با موفقيت بسيار چهره استانبول را به عنوان شهردار تغيير داد و اين موفقيت نقش عمده اي در پيروزيهاي حزب فضيلت ايفاء كرد.
بدست گيري قدرت در انتخابات محلي محكي براي احزاب سياسي از سوي راي دهندگان مي باشد. اين مساله از سوي احزاب سياسي مد نظر قرار گرفته مي شود و احزاب سياسي مختلف سعي مي كنند كه در نهادهاي محلي همانند شهرداريها بتوانند مثمر خدمات موثري باشند.
طرف ديگر قضييه نيز حاكميت سياسي است. حاكميت سياسي نيز با علم به قدرت نهادهاي محلي در انتخابات عمومي سعي در ارايه خدمات به منتسبين وابسته به خود دارد.
انتخابات محلي در تركيه اواخر ماه مارس سالجاري ميلادي انجام خواهد شد. گرچه در حال حاضر نظام سياسي تركيه تغيير كرده و از سيستم پارلماني به سيستم رياستي تبديل شده است ولي انتخابات محلي ياد شده اهميتي مضاعف يافته است. زيرا عدم موفقيت حزب حاكم در اين انتخابات به احتمال بسيار فراوان مي تواند نتايج ناخواسته اي در انتخابات هاي عمومي پارلماني و نيز انتخابات رياست جمهوري بگذارد. به همين علت و با لحاظ اين مساله به نظر مي رسد احزاب سياسي تركيه با قدرت تمام در اتنخابات آتي محلي تركيه شركت كنند و براي پيروزي در آن تمام تلاش خود را بكار ببندند.
خاورم**2012**1144
آنكارا- ايرنا- احزاب سياسي كه جزو لاينفك نظام هاي دمكراتيك محسوب مي شوند با تشكيل جمهوري تركيه پاي به صحنه سياسي اين كشور گذاشتند. در دوران امپراتوري عثماني بدليل ساختار قدرت، احزاب سياسي به شكل فعلي وجود نداشت و در آن دوران جمعيتها و فرقه هاي مختلف سياسي و عقيدتي موضوع بحث بود.
