به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، در چند سال اخیر تغییر واحد پول ملی و حذف صفر به بحث داغی در میان مسوولان و شهروندان تبدیل شده است. حالا چندروزی می شود كه با رونمایی از ایران چك های جدید دوباره داستان حذف صفر از پول ملی در صدر اخبار رسانه ها قرار گرفته است، خبری كه به وسیله عبدالناصر همتی رییس كل بانك مركزی نیز تایید شد. او در گفت وگویی اعلام كرد: «لایحه حذف چهار صفر از پول ملی از سوی بانك مركزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هر چه سریع تر این مهم به نتیجه برسد. برآورد كارشناسان نشان می دهد كه اجرای این كار نزدیك 2 سالی طول می كشد.»
** داستان تغییر واحد پول در ایران
نخستین داستان تغییر واحد پول ایران به سال 1308 خورشیدی به قانون «آحاد» برمی گردد كه در آن ریال با تبدیل شدن به واحد اصلی پول كشور جای تومان را گرفت و یك صفر به تعداد صفرهای اسكناس‌ها و سكه‌ها اضافه و از همان زمان دوگانگی مشكل سازی در مكاتبه های مالی ایجاد شد. افزودن یك صفر به پول ملی كه تلفظ هم نمی‌شد اما درج آن در صورت‌های مالی لازم بود، موجب شد تا تومان به عنوان یك واحد پول غیررسمی كاربرد گفتاری خود را حفظ كند.
با بالارفتن نرخ تورم در كشور مشكلات زیادی از جمله نرخ برابری ریال ایران با ارزهای دیگر به وجود آمد. به همین دلیل اسكناس‌هایی با صفرهای بیشتر چاپ شد و به جای برخی اسكناس‌ها، سكه ضرب شد. به مرور زمان اسكناس‌های بیشتری تبدیل به سكه شدند و صفرهای متعدد بر آنها نقش بستند.
** حذف سه صفر از اسكناس ها
نخستین بار ایده حذف صفر از ریال در 1372 خورشیدی مطرح شد و بانك مركزی در آن زمان مطالعات گسترده ای را در این زمینه آغاز كرد. در 1373 خورشیدی باز موضوع حذف سه صفر از اسكناس‌ها مطرح شد و بعدها پیشنهاد حذف چهار صفر نیز به گوش رسید. در دولت قبلی و در زمان ریاست محمود بهمنی در بانك مركزی به طور جدی این موضوع پیگیری شد اما باز هم به نتیجه ای نرسید. در چند سال بعد یعنی 1386 مجدد ایده حذف صفر از پول ملی با دستور محمود احمدی نژآد رییس جمهور وقت در دستور كار قرار گرفت.
طرح حذف صفر از پول ملی در آن دوران به قدری جدی شد كه بانك مركزی با راه اندازی سایت ویژه رفرم پول ملی از مردم درخواست كرد تا نظرات خود را پیرامون نام واحد جدید پولی و همچنین میزان صفرهایی كه باید از پول ملی حذف شوند ارایه دهند. این طرح با پایان رسیدن عمر دولت دهم اجرای رفرم پولی ناتمام ماند و كم كم به فراموشی سپرده شد.
** ضرورت حذف صفر از پول در كابینه یازدهم
حذف صفر از پول ملی تا اوسط سال 95 ادامه داشت تا اینكه «حسین قضاوی» معاون وقت امور بانكی وزیر اقتصاد بر ضرورت حذف صفر پول ملی تاكید كرد. بعد از سخنان او در 17 آذر 1395 خورشیدی با تشكیل جلسه هیات دولت اصلاح پول ملی و تغییر واحد پولی از ریال به تومان باز هم مطرح شد. این تصمیم هیات دولت بر اساس تصمیم طرح بانك مركزی اتخاذ شد.
با انتشار این خبر «ولی الله سیف» رییس كل سابق بانك مركزی برای برطرف كردن ابهامات در این زمینه سریع اعلام كرد كه ماجرای تبدیل ریال به تومان ارتباطی به سیاست حذف صفر از پول ملی ندارد. او در قسمتی از توضیحات خود گفت كه مصوبه اخیر دولت به عنوان بخشی از لایحه بانك مركزی با هدف رسمیت بخشیدن به عرف متداول و مرسوم در جامعه است و این جریان در راستای تسهیل مبادلات و انطباق آن با واقعیت های اقتصادی كشور و همخوانی با فرهنگ عمومی مردم تنظیم شده و فاقد آثار روانی و تورمی خواهد بود و با توجه به وجود بستر فناوری اطلاعاتی مناسب و گسترش و نفوذ مناسب بانكداری الكترونیكی با كمترین هزینه و زمان قابلیت اجرا را دارد.
** ایران چك جدید پانصدهزار ریالی
با رونمایی از ایران چك های جدید یكبار دیگر موضوع حذف صفر از پول ملی به خبر نخست رسانه ها تبدیل شد. در 11 دی 1397 خورشیدی بانك مركزی از ایران چك های 50 تومانی رونمایی كرد كه چهار صفر آن كمرنگ شده بود و همین موضوع حذف چهار صفر از پول ملی را تقویت می كرد.
** حذف چهار صفر از پول ملی
سایت بانك مركزی در خبری در 16 دی 1397 خورشیدی از نشست رییس كل بانك مركزی در دیدار با نمایندگان عضو فراكسیون ولایی مجلس خبر داد كه در این نشست عبدالناصر همتی عنوان كرده بود كه لایحه حذف چهار صفر از پول ملی از سوی بانك مركزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هر چه سریع تر این مهم به نتیجه برسد.
** نظرات مختلف كارشناسان درباره اجرای حذف صفر از اسكناس ها
كارشناسان اقتصادی نظرهای متفاوتی درباره تغییر واحد پول ملی ایران و زمان اجرای طرح حذف صفر از اسكناس‌ها دارند. بیشتر آنان بر این باور هستند كه اكنون وقت اجرای این طرح فرا رسیده و با توجه به اینكه خروج پول رایج از نظام پولی كشور و جایگزینی آن كار دشوار و پر هزینه‌ای است، بهتر به نظر می رسد تا تعداد بیشتری از صفرها از واحد پولی حذف شده و سپس این اقدام در شرایط ثبات اقتصادی محقق شود.
«كامران ندری»، یكی از كارشناسان اقتصادی كشور در این ارتباط گفت: «معمولا كشورهایی كه تورم مزمن و طولانی مدتی را داشته‌اند، برای حذف صفر از واحد پولی خود اقدام می‌كنند و كشور ما نیز در شرایط مشابهی به سر می‌برد. اما باید توجه داشته باشیم كه چنین اقدامی پرهزینه و زمان‌بر خواهد بود. برای انجام این طرح باید اسكناس‌های موجود در كشور از گردش خارج شده و پول جدید جایگزین شود. زمانی كه دولت این تصمیم را می‌گیرد و هزینه‌های آن را می‌پذیرد، باید برای حذف تعداد صفرهای بیشتری تلاش كند تا محاسبات ساده‌تر شده و تورم در رقم‌های پایین‌تری اتفاق بیفتد. به همین دلیل به نظر می‌رسد كه حذف چهار صفر از پول ملی كار معقول‌تری باشد.»
به اعتقاد «صمد عزیزی نژاد» كارشناس پولی و بانكی، تا زمانی كه سلامت و الزام های اقتصاد كشور تامین نشود، تغییر واحد پول كشور هیچ مشكلی از اقتصاد كشور حل نخواهد كرد. او در ادامه خاطر نشان می كند: « با حذف صفر هیچ مشكلی از اقتصاد كشور حل نمیشود. اما به دلیل تورمهایی كه در سالهای اخیر وجود داشته است شاید بتوان گفت كه به عنوان یك راه حل محسوب شود. در بلند مدت با مطالعه و بررسیهای ریشهای، اقتصاد كشور را به سمت سلامت و انضباط برد. سلامت اقتصادی نیز محقق نخواهد شد مگر با انضباط بخشی به اركان مختلف مالی و اقتصادی. اولین قدم رسیدن به انضباط پولی است كه در بانك مركزی باید مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرد. مرحله بعد انضباط بخشیدن به بخش مالی كشور یعنی در سند بودجه است. دولت برای ایجاد انضباط در این بخش باید منابع درآمدی و هزینه‌های خود را نظم ببخشد. بدین معنی كه وقتی دولت درآمدهای خود را بیش از حد ظرفیت در بودجه اعلام میكند كه با كسری بودجه در آخر سال مواجه می شود و مجبور می شود برای جبران این كسری آن را از بانك ها و مردم آن استقراض كند، این خود عدم انضباط پولی را رقم می زند كه با اهداف اصلاح پولی مغایرت پیدا می كند.»
** فرجام سخن
بیش از 70 مورد از كشورهای جهان از 1960 میلادی تاكنون به دنبال حذف صفر از پول ملی خود بوده اند كه در میان آنها 50 كشور در حال توسعه محسوب می‌شدند به حذف چند صفر از پول ملی در یك تا شش نوبت اقدام كردند اما در این میان تنها كشورهایی همچون آلمان، هلند، رومانی و تركیه كه به موازات این كار برنامه پیوسته‌ای برای اصلاحات اقتصادی و استمرارِ حداقل 4 دهه‌ای در این مسیر داشته‌اند، تجربه موفقی در این زمینه كسب كرده‌اند.
حال برای ایران تا حذف چهار صفر از پول ملی راه بسیاری باقی است اما شاید این حذف مزایا و معایب بسیاری را به همراه داشته باشد. از جمله مزایای این حذف می توان به كاهش تورم، نقل و انتقال آسان تر پول و كاستن از مخاطرات آن در حجم كلان، صرفه جویی در هزینه های چاپ اسكناس، تقویت پول ملی و افزایش ارزش اسمی آن و اشغال فضای كمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه اشاره كرد. هزینه سنگین جایگزینی اسكناس های جدید به جای اسكناس های قدیمی و ناسازگاری دفاتر و صورت های مالی و پایگاه های اطلاعاتی جدید و قدیم و تحمیل هزینه به فعالان اقتصادی شاید از جمله معایبی باشد كه این كار به دنبال خود داشته باشد.
پژوهشم**9117**9131
تهران- ایرنا- حذف صفر از پول ملی به نوعی رفرم یا اصلاح پولی به شمار می رود كه دولت ها برای رفع تاثیر منفی تورم بر ارزش پول ملی به این امر می پردازند زیرا با این راهكار قدرت خرید در جامعه افزایش می یابد و در این میان برای دستیابی به یك نرخ تك رقمی پایدار و برخورداری از ثبات اقتصادی لازم است این مهم با اتخاذ و نظرات كارشناسانه به سرانجام برسد.
