«حسن صالحي» روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار اقتصادي ايرنا افزود: پس از فروپاشي شوروي سابق، گونه هاي ارزشمند ماهيان خاوياري درياي خزر دچار آسيب جدي شدند كه ما از سال 1378 حفظ اين ذخاير را در دستور كار خود قرار داديم.
وي اضافه كرد: به طوري كه اين گونه از آبزيان به دليل تنوع آب و هوايي كشور اكنون در 20 استان شمالي، جنوبي، غربي و شرقي همانند بندرعباس، دزفول و حتي قم قابل تكثير و پرورش هستند و مشكلي در اين خصوص وجود ندارد.
وي از ايجاد بازار خاوياري در منطقه ساري كه بزرگترين مزرعه پرورش ماهيان خاوياري جهان به شمار مي رود، خبر داد و اظهار داشت: براي ايجاد اين مزرعه پرورشي تاكنون 70 ميليارد تومان آورده بخش خصوصي و 30 ميليارد تومان تسهيلات دولتي تخصيص يافته است و 80 متخصص در سطح دكتري در اين بخش فعاليت دارند.
صالحي تصريح كرد: اكنون برنامه تكثير و توليد ماهيان خاوياري را با روش هاي پرورش ماهي در قفس در دريا در دستور كار داريم كه اجراي آزمايشي آن آغاز شده و مي تواند در فرآيند توليد و كيفيت آن تاثير بسزايي داشته باشد.
معاون وزير جهادكشاورزي توليد ماهيان خاوياري پرورشي را امسال پنج تن پيش بيني كرد كه تاكنون چهار تن از اين محصولات توليد و به بازارهاي داخلي و خارجي عرضه شده است.
وي وضعيت توليد گوشت ماهيان خاوياري را مناسب دانست و گفت: 2 سال پيش در بندرعباس گونه ارزشمند فيل ماهي خاوياري در چرخه توليد قرار گرفت كه به دليل شرايط آب و هوايي در همين مدت زمان وزن اين ماهي ها به 12 كيلوگرم رسيد.
صالحي افزود: اكنون مراكز فرآوري خاويار ايران داراي كد اتحاديه اروپا هستند؛ بيشتر اين واحدهاي فرآوري در استان هاي شمالي كشور مستقرند كه با گسترش اين واحدها در سراسر كشور شرايط فراوري و بسته بندي در استان هاي ديگر نيز تسهيل خواهد يافت.
وي كيفيت خاويار ماهيان پرورشي را كمتر از خاويار دريايي ندانست و اظهارداشت: كيفيت خاويار به گذراندن مراحل پاياني عمر ماهيان خاوياري در هوا و آب سرد مربوط مي شود به شكلي كه برداشت ماهيان خاوياري در اواخر سال به ويژه بهمن ماه از كيفيت بهتري نسبت به ماه هاي ديگر سال برخوردار است.
رئيس سازمان شيلات ايران خاويار ايراني را از لحاظ كيفيت، طعم و شكل نسبت به ديگر كشورهاي حاشيه درياي خزر در جهان مطلوب تر دانست و ادامه داد: به همين منظور دولت دوازدهم توانست نشان تجاري (برند) خاويار ايران را در سازمان جهاني مالكيت فكري به ثبت برساند.
وي به عرضه تخم ماهي سالمون و قزل آلا نيز اشاره كرد و گفت: تخم ماهي نارنجي رنگ سالمون و قزل آلا نيز در حال عرضه به بازار است كه نسبت به خاويار ماهيان خاوياري از قيمت هاي پايين تري برخوردار است.
به گزارش ايرنا، طبق آمارها در سالهاي 95 و 96 به ترتيب نزديك دو تُن و سه تن خاويار پرورشي در كشور توليد شد كه بخش عمده آن به بازارهاي صادراتي ارسال شده است،
براي سال 97 نيز پنج تن توليد خاويار پرورشي برآورده شده و پيش بيني ها نشان مي دهد خاويار استحصالي ايران از محل پرورش ماهيان خاوياري تا پايان برنامه ششم توسعه به 10 تن برسد.
پنج گونه از ماهيان خاوياري ممتاز جهان همچون فيل ماهي (بلوگا)، تاس ماهي ايراني (قره برون ايراني)، تاس ماهي روسي (چالباش روس)، شيپ و اوزون برون (دراكول) در درياي خزر زندگي مي كنند كه اكنون در فهرست گونه هاي در معرض خطر انقراض قرار دارند.
آمار سال 2010 نشان مي دهد، مجموع صيد و برداشت مجاز ماهيان خاوياري پنج كشور حوزه درياي خزر 989 تن ماهي خاوياري نر و ماده و حدود 86 تن سهميه صادرات خاويار از كل درياي خزر بوده كه سهم مجاز ايران در صيد تجاري ماهيان خاوياري 403 تن ماهي نر و ماده (41 درصد) و 39 تن صادرات خاويار (45 درصد) بوده است.
در همين مدت، روسيه از صيد ماهيان خاوياري 268 تن و صادرات خاويار 23 تن و جمهوري آذربايجان نيز در صيد ماهيان خاوياري 84 تن و صادرات خاويار 6 تن سهم داشت.
ايران در سالهاي 1376، يك هزار و 300 تن، 1387 حدود 178 تن، 1388 حدود 131 تن، 1389 حدود 93 تن و 1390 حدود 80 تن برداشت ماهيان خاوياري از حوزه خزر داشته است.
در يك دهه اخير ذخاير ماهيان خاوياري درياي خزر كه ذخيره مشترك بين پنج كشور حاشيه خزر از جمله روسيه، قزاقستان، تركمنستان، جمهوري آذربايجان و جمهوري اسلامي ايران است، به دلايلي همچون صيدهاي بي رويه و غيرمجاز ، سن بالاي بلوغ اين گونه ها از حجم سه هزار تن به كمتر از 500 تن رسيد كه زنگ خطر را براي كشورهاي ساحلي درياي خزر به صدا درآورد.
ماهيان خاوياري تحت عنوان استروژن از خانواده تاس‌ماهياني هستند كه پيشينه آنها به چند 100 ميليون سال و عصر ژوراسيك برمي‌گردد كه 27 رقم گونه‌هاي ماهيان خاوياري در دنيا موجود است كه از اين تعداد پنج گونه منحصر به فرد آن در درياي خزر زندگي مي‌كنند؛ دريايي كه به تنهايي 93 درصد ذخاير ماهيان خاوياري جهان را در خود جاي داده است.
ارزش ماهيان خاوياري نه براي استفاده از گوشت بلكه براي تخم خاويار طلايي، سرخ و سياه است كه در شمار اشرافي‌ترين صبحانه هاي جهان قرار دارد كه در اين ميان خاويار سياه (مرواريد سياه) با ارزش ترين آنهاست.
بر اساس توافق سران پنج كشور حاشيه درياي خزر در اجلاس كميسيون مشترك منابع زنده درياي خزر در باكو مقرر شد از سال 2010 ميلادي به مدت پنج سال صيد تجاري ماهيان خاوياري براي بازسازي ذخاير دريايي ممنوع شود كه اين مهم در ابتداي سال 2012 عملياتي شد و اين كشورها موافقت كردند با اجراي طرح‌هاي مختلف منابع زنده اين دريا را تحت حفاظت و بازسازي قرار دهند.
در سال 2015 ميلادي طبق تصميم كميسيون حفاظت و بهره برداري بهينه از منابع زنده درياي خزر، ممنوعيت صيد تجاري ماهيان خاوياري به مدت پنج سال ديگر تا سال 2020 تمديد شد تا ذخاير اين گونه ماهيان احيا و بازسازي شود.
كماكان ممنوعيت برداشت تجاري ماهيان خاوياري در درياي خزر برقرار است و كشورهاي حاشيه درياي خزر ملزم به رعايت اين توافقنامه هستند و تنها كشورهاي داراي مراكز تكثير مي توانند ساليانه براي فعاليت هاي تحقيقاتي و تكثير و بازسازي ذخاير مقدار كمي برداشت و رهاسازي داشته باشند.
اقتصام**9186*2025
تهران- ايرنا- رئيس سازمان شيلات ايران از تكثير و پرورش انواع ماهيان خاوياري براي حفظ ذخاير ژنتيك در 20 استان خبر داد و گفت: اكنون 116 مزرعه پرورش ماهيان خاوياري در كشور فعال است كه بزرگترين آن در منطقه ساري قرار دارد.
