به گزارش ایرنا، همین 2 سال قبل بود كه بارش باران در آذربایجان شرقی و وقوع سیل، خسارات مادی و جانی عظیمی را بر این خطه وارد كرد و بیش از 40 نفر از هموطنان مان جان خود را از دست دادند؛ اتفاقی كه به گفته كارشناسان، یكی از دلایل اصلی آن بی توجهی به رعایت حریم بستر رودخانه و غفلت از عصیان طبیعت در قالب حادثه غیرمترقبه ای به نام «سیل» بود.
حال وقوع این گونه حوادث غیرمترقبه كه هزینه های زیادی را متوجه كشور می كند، باعث شده حفظ حریم بستر رودخانه ها و تلاش برای آزادسازی آن اهمیت مضاعف یابد؛ به ویژه اینكه آبان ماه 1379 نیز آئین نامه 'بستر و حریم' در هیات وزیران تصویب و در دوره های زمانی بعدی اصلاح شد تا دست نهادهای مسوول، متشكل از سازمان های آب منطقه ای و دستگاه قضایی، در برخورد با متجاوزان حریم رودخانه ها، «رودخانه خواران»، باز باشد.
البته در تاكید بر ضرورت آزادسازی حریم رودخانه ها، نباید این نكته را نیز ناگفته گذاشت كه آذربایجان شرقی، دومین استان سیل خیز كشور است، به گونه ای كه۷۰ درصد اعتبارات حوادث غیرمترقبه در آن برای جبران خسارت های ناشی از سیل اختصاص می یابد.
البته اعتبارات آزادسازی حریم بستر رودخانه ها برای انجام این مهم ناچیز است تا انجا كه سال گذشته تنها 130 میلیارد ریال اعتبار برای این منظور به آذربایجان شرقی اختصاص یافت، در حالی كه هزینه هر مترمربع بازگشایی و آزادسازی حریم رودخانه نزدیك به 30 میلیون ریال می باشد.
** تعیین تكلیف حریم 20 هزار كیلومتر از حریم ها رودخانه ها
در تبیین اهمیت آزادسازی حریم رودخانه ها از هر گونه تصرف به طور عام و خانه سازی و ویلاسازی به طور خاص، ذكر این نكته لازم است كه بنا به گفته رحیم انجم شعاع، معاون پارلمانی وزیر نیرو، ۱۴۰ هزار كیلومتر رودخانه بزرگ، متوسط و كوچك در سطح كشور وجود دارد كه تنها حریم ۲۰ هزار كیلومتر آن تعیین تكلیف و در طرح كاداستر ثبت شده است.
از سوی دیگر غزال جعفری، مدیركل دفتر رودخانه ها و سواحل شركت مدیریت منابع آب ایران گفته است كه در چند سال اخیر سالانه حدود یكهزار و ٥٠٠ هكتار از اراضی بستر رودخانه ها آزادسازی می شود و سال گذشته استان های خراسان رضوی، اصفهان، آذربایجان شرقی و تهران در این زمینه پیشرو بوده اند.
شورای هماهنگی مدیریت بحران كشور نیز آذر ماه امسال اطلاعیه ای مبنی بر برخورد قانونی و عدم پرداخت خسارت به اراضی واقع در بستر و حریم رودخانه ها و مسیل ها در صورت بروز هر گونه حوادث غیرمترقبه صادر كرد.
در این اطلاعیه همچنین بر لزوم جلوگیری از هر گونه ساخت و ساز، زراعت و ایجاد باغات و پرورش ماهی در بستر و حریم كمی و كیفی رودخانه ها و مسیل ها و برخورد قانونی با متخلفین تاكید شده بود.
** آزادسازی 212 هكتار از حریم رودخانه های آذربایجان شرقی
معاون حفاظت و بهره‌برداری شركت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی اعلام كرد: در سال جاری 212 هكتار از حریم رودخانه های استان از تصرف مردم آزاد و 950 كیلومتر بستر آنها لایروبی و مسیرگشایی شد.
مجتبی جلیل زاده در گفت و گو با ایرنا، انجام 7 هزار و 700 كیلومتر عملیات نقشه‌برداری از رودخانه‌ها و سواحل و هفت هزار و 100 كیلومتر مطالعات تعیین حریم بستر رودخانه و مسیل را از جمله اقدامات این شركت تا پایان سال 1396 ذكر كرد.
وی ادامه داد: در سال جاری بیش از 126 باب ویلا و خانه‌باغ غیرمجاز در حریم بستر رودخانه ها تخریب و 212 هكتار از اراضی حریم بستر آزاد شده است.
جلیل زاده، شناسایی یكهزار و 199 دستگاه و توقیف 822 دستگاه موتور پمپ در حاشیه‌ی رودخانه‌ها را از دیگر اقدامات شركت آب منطقه‌ای در راستای صیانت و حفاظت از منابع آب عنوان كرد.
وی ادامه داد: نصب 2 هزار و 349 دستگاه كنتور هوشمند و پلمب یكهزار و 137 چاه مجاز دارای اضافه برداشت از مهمترین گام‌های صورت گرفته برای احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی آذربایجان شرقی تا پایان پارسال بوده است.
وی خواستار نصب كنتور هوشمند بر روی چاه‌های موجود در صنایع و كارخانه‌ها شد تا به گفته وی از این طریق آمار مصرف این‌چاه‌ها نیز به دقت رصد و مدیریت شود.
** صیانت از منابع آب با مشاركت مردم ممكن است
معاون قضایی و سرپرست معاونت پیشگیری از جرم دادگستری استان آذربایجان‌شرقی نیز در گفت و گو با ایرنا، صیانت از منابع آب را جزو برنامه‌های مستمر این معاونت دانست و گفت: بدون مشاركت و همراهی مردم قادر نخواهیم بود به طور شایسته بحث صیانت از آب را پیش ببریم.
محبوب علیلو با بیان اینكه نسبت به پیگیری مسایل و مشكلات و مصوبات این كمیته بسیار حساس و پیگیر هستیم، افزود: صیانت از منابع آب، جزو برنامه‌های مستمر معاونت پیشگیری از جرم دادگستری كل استان است و از روسای دادگاه‌ها، دادستان‌ها و روسای حوزه‌ی قضایی در تمام شهرستان‌های استان خواسته‌ایم در یاری‌رسانی به مسایل صیانت از آب و برخورد با متخلفان حوزه آب از هیچ تلاشی دریغ نكنند.
وی تاكید كرد: بدون مشاركت و همراهی مردم قادر نخواهیم بود به طور شایسته بحث صیانت از آب را پیش ببریم و برای موفقیت در این زمینه نیاز به همراهی تشكل‌های مردم نهاد فعال در حوزه‌ی آب، منابع طبیعی و زیست‌محیطی داریم و همكاری شوراهای شهر و روستا و دهیاران، بخشداران و فرمانداران بشدت حس می‌شود.
علیلو، دهیاران و شوراهای شهر و روستا را ظرفیت بزرگی برای انتقال خواست‌ها و نیازهای مدیران و مردم دانست و افزود: آموزش این جامعه، می‌تواند گام بزرگی در مسیر اطلاع‌رسانی به روستاییان و كشاورزان بردارد و رسانه ها باید بیش از پیش از طریق تولید برنامه‌های آموزشی، نقش خود را در اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی اقشار مختلف مردم در راستای صیانت و حفاظت از منابع آب بردارند.
** آزادسازی حریم رودخانه ها، اولویت مدیریت شهرستان ها
با توجه به وجود 25 هزار كیلومتر رودخانه و مسیل در سطح آذربایجان شرقی، آزادسازی حریم بستر رودخانه های استان از اولویت های مدیریت شهرستان های 21 گانه است و تاكنون اقدامات خوبی، هر چند ناكافی، در این زمینه انجام شده است.
البته نباید فراموش كرد كه آزادسازی حریم بستر رودخانه های آذربایجان شرقی از زمان تشكیل ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال 1392 به این سو، سرعت بیشتری به خود گرفته است.
با همین نگاه بود كه سال گذشته 38 كیلومتر از حریم و بستر رودخانه های «صوفی چای» و «قوبی چای» شهرستان بناب لایروبی و بازگشایی شد.
در جریان آزادسازی حریم بستر رودخانه های یاد شده، تعداد زیادی منزل مسكونی نیز كه به شكل غیرمجاز احداث شده بودند، جابجا شدند.
با توجه به اینكه این رودخانه ها دارای 85 هزار هكتار اراضی پایاب هستند، آزادسازی حریم بسترها آنها علاوه بر رفع خطرات ناشی از سیل، نقش عمده ای در رونق كشاورزی منطقه نیز داشته است.
پارسال همچنین هشت كیلومتر از بستر و حریم رودخانه ها و مسیل های شهرستان «هریس» بازگشایی و ساماندهی شد.
صابر تقویمی، فرماندار وقت هریس، در گفت و گو با ایرنا اعلام كرد كه از مجموع 25 هزار كیلومتر مسیل و رودخانه استان بیش از یكهزار و 500 كیلومتر در این شهرستان واقع شده است كه با اعتبارات تخصیص یافته كنونی برای اتمام بازگشایی مسیل ها و رفع خطر وقوع سیل های ویرانگر، فاصله بسیار زیادی وجود دارد.
وی، تجاوز به حریم رودخانه ها به ویژه در مسیر رودخانه «سرند چای» را تهدید اساسی برای امنیت مردم پایین دست رودخانه ها دانست و گفت: احداث خانه باغ ها و ویلاهای غیرمجاز در بستر رودخانه ها علاوه بر ایجاد آسیب پذیری برای این گونه بناها، در تشدید اثرات سیل نیز بسیار موثر است و به همین منظور تشكیل پرونده برای قلع و قمع بناهای غیرمجاز در اولویت برنامه های بخشداری ها قرار دارد.
تقویمی با اشاره به بروز خسارات 240 میلیارد ریالی در جریان سیل سال 1395 به مزارع، باغات و تاسیسات شهرستان هریس، از در معرض خطر بودن 22 روستای واقع در حاشیه رودخانه ها خبر داد و آگاهی بخشی و اقدام قاطع در برخورد با متجاوزان به حریم رودخانه ها را تنها راه حل مشكل سیلاب بیان كرد.
وی، همچنین انتقال تاسیسات آب و فاضلاب روستایی موجود در حریم رودخانه «نهندچای» را كه عامل انحراف آب رودخانه در این منطقه و تهدید جدی قطعی آب شرب روستای تابعه در مواقع بروز سیل خواهد بود، خواستار شد.
فرماندار عجب شیر نیز در گفت و گفتو با ایرنا اعلام كرد: اراضی بستر و حریم رودخانه «قلعه چای» این شهرستان در راستای احیا دریاچه ارومیه آزادسازی می شود.
ادل اصغرپور افزود: در این طرح آزادسازی 14 هزار مترمربع از حریم و بستر رودخانه «قلعه چای» پیش بینی شده و مدیریت منابع آب ستاد احیای دریاچه ارومیه برای اجرای این طرح 38 میلیارد ریال اعتبار تخصیص داده است.
وی گفت: چهار هزار مترمربع از این طرح اجرا شده و بقیه طرح تا سه ماه آینده پایان خواهد یافت.
518
تبریز - ایرنا - تجاوز به حریم بستر رودخانه ها، موسوم به «رودخانه خواری»، پدیده مذمومی است كه علاوه بر وارد آوردن زیان های بی شمار به منابع آبی، موجب غفلت از خشم طبیعت و به خطر افتادن جان و مال انسان ها می شود.
