زندگی مردم چهارمحال و بختیاری تا دو دهه پیش در فصل زمستان با سرما و برف عجین شده بود و هنوز برف نخست كه نزده بود، انبارها و مطبخ های كاهگلی خانه ها پر از هیزم و زغال می شد.
كُرسی نشینی و بافت شال و جوراب پشمی و برپایی دارقالی در خانه ها رواج داشت و شال و جوراب های پشمی ِزبر به زحمت، زور سرما در چهارمحال و بختیاری را می كرد.
چكمه های پلاستیكی كودكان در انباشت برف روی زمین گیر می افتاد و گاهی چكمه ها از زور زیادی برف گم می شد.
اما این روزها در چله زمستان هیچ اثری از برف در مركز چهارمحال و بختیاری نیست و بارندگی در این استان در چله زمستان مانند روزهای ابتدایی بهار به شكل باران است و برف تنها بر شانه كوهستان فرود می آید.
باران در فصل زمستان به دلیل سرد بودن خاك نه تنها اهمیتی ندارد بلكه باعث نگرانی مردم می شود، چرا كه این باران، خاك را می شوید و با خود به پایین دست می برد.
این نگرانی باعث می شود كشاورز از زمین دل بكند و تنها به دنبال دست یافتن به منابع آبی زیرزمینی باشد و مجبور شود یا چاه عمیق حفر كند كه آنها ممنوع و غیر قانونی است یا دست از شغل خویش بشوید.
زندگی و حیات اجتماعی بخش عمده ای از مردم چهارمحال و بختیاری به همین برف است كه اگر نبارد نان برخی از كشاورزان سنگ و آجر می شود.
*** تبدیل بارش برف به باران در میانه زمستان
مدیركل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری ، تبدیل شدن بارش برف به باران در میانه زمستان را ناشی از تغییر اقلیم در این استان می داند.
ستار فرهادی در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا افزود: در یك دهه اخیر بارش برف در چهارمحال و بختیاری كاهش یافته است و این بارش ها تبدیل به باران شده است.
به گفته وی، این تغییر بارش ها باعث نگرانی همه شده است و خسارات جبران ناپذیری را به چهارمحال و بختیاری وارد می كند.
فرهادی افزود: بارش باران در فصل زمستان باعث می شود هرچه برف بر روی زمین نیز در هفته های اخیر نشسته بود، آب شود و آب به سفره های زیرزمینی نفوذ نكند.
به گفته وی، تغییر اقلیم در چهارمحال و بختیاری اكنون مشهود است و الگوی بارش ها در مناطق این استان از برف به باران تبدیل شده است و باعث فرسایش خاك شده است.
مدیركل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری گفت: بررسی های تاریخی نشان می دهد این استان در تاریخ باستان، كناره دریاچه بود و به دلیل تغییر اقلیم آب و هوایی این دریاچه در طول تاریخ از بین رفته است.
به گفته وی، این تغییر اقلیم در نقاط مختلف كشور نیز مشاهده شده است، به گونه ای كه در طول تاریخ در كویر حیات وجود داشته است و در سیستان و بلوچستان شهر سوخته نشان می دهد كه در آن منطقه آبادی فراوان بود كه براثر تغییر اقلیم از بین رفته است.
***
50 درصد از بارش های برف استان تبدیل به باران شده است
معاون توسعه و پیش بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری گفت: در یك دهه اخیر 50 درصد از میزان بارش های برف این استان از برف تبدیل به باران شده است.
مهرداد قطره سامانی در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا افزود : دلیل تغییر الگوی بارش برف به باران ناشی از گرم شدن هوا در استان است.
به گفته وی، هم اكنون دمای هوای شهركرد 5 درجه بالای صفر در میانه زمستان رسیده است و این دما در كوهرنگ كه بیشترین بارش برف را دارد نیز افزایش قابل ملاحظه ای یافته است.
قطره سامانی با یادآوری این نكته كه در یك دهه پیش در چنین روزهای درجه دمای هوای شهركرد یا كوهرنگ به منفی 30 درجه نیز می رسید ، گفت : كمترین دمای ثبت شده در امسال منفی 14درجه بوده است و این گرما شدن هوا سبب تغییر الگوهای بارشی شده است.
وی گفت : اكنون این تغییر بوجود آمده است و باید شرایط آن را پذیرفت و در زمان حاضر، سیستمی كه بر روی آسمان استان در دی ماه امسال قرار گرفته است، سیستم خلیج فارس و سودانی است كه بارش آن باران است.
قطره سامانی ، یكی از مهمترین دلایل تغییر الگوی بارش در این استان را تغییر اقلیم عنوان كرد و گفت : این تغییر اقلیم 50 درصد از منابع بارشی استان را از بین برده است.
به گفته وی ، درگذشته بارش برف باعث انباشت یخچال های دائمی در چهارمحال و بختیاری به ویژه در زردكوه می شد كه این یخچال ها آب را در لایه های زیر زمین هدایت می كردند ، اما در این زمان این یخچال ها با گرم شدن هوای استان در حال از بین رفتن است.
وی تاكید كرد : عمده بارش ها وقتی به شكل باران است به صورت روان آب از استان خارج می شود و تنها گل و لای با خود به پایین دست می برد.
به گفته وی، این بارش ها ذخایر آبی استان را به دشت به مخاطره انداخته است و نفوذ پذیری آب به سفره های زیرزمینی را بدون اثر كرده است ولی برف باعث می شد آبخوان ها پر از آب شود.
معاون توسعه و پیش بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری گفت: انسان عامل اصلی به وجود آمدن این تغییر اقلیم ها شده است و وقتی كسی مانند ' دونالد ترامپ ' رئیس جمهوری آمریكا از معاهده تغییر اقلیم خارج شد، جهان را دچار یك تهدید طبیعی می كند.
به گفته وی، مهمترین عامل برای جلوگیری از این تغییر اقلیم یك همگرایی جهانی است كه گازهای گلخانه ای كاهش یابد.
قطره سامانی در پاسخ به این سوال ایرنا كه آیا باروری ابرها باعث جبران این تغییر الگوها می شود افزود: این تصور كه با باروری ابرها بتوان خشكسالی یك دهه اخیر را جبران كرد، امكان پذیر نیست چرا كه باروری ابرها در یك منطقه محدود صورت می گیرد و تنها 10 تا 15درصد افزایش نقطه بارش را به همراه دارد.
***
نگرانی از بارش باران در فصل زمستان
معاون امور هماهنگی عمرانی چهارمحال و بختیاری نیز یكی از نگرانی های این تغییر الگو را فرسایش خاك می داند و می گوید: تبدیل الگوی برف به بارش در استان نگران كننده است.
مجید نظری افزود : فرسایش خاك این استان به 25 تن در هكتار نیز می رسد كه این یك زنگ خطر است و بیشترین علت آن نیز ناشی از تغییر الگوی بارش است.
وی گفت : تغییر بارش از برف به باران ، وجود اراضی شیب دار و بروز خشكسالی از دلایل فرسایش خاك در استان است.
معاون امور هماهنگی عمرانی چهارمحال و بختیاری تصریح كرد: این استان یك درصد مساحت كشور را دارد و در سال های پر بارش و ترسالی به طور میانگین 10 درصد آب كشور را تولید می كرد، كه اكنون بسیار كمتر از گذشته شده است.
نظری، تغییر اقلیم را تهدید جدی برای خاك و ایمنی غذایی در جهان عنوان كرد و گفت: توجه به بحث حفظ و حراست از آب و خاك در چهارمحال و بختیاری اولویت دارد.
وی گفت: در حالی كه فرسایش خاك در دنیا 5 تن در هر هكتار و در استان چهارمحال و بختیاری تا 25 تن در هر هكتار نیز می رسد كه این امر زنگ خطر جدی برای این استان است.
به گفته وی، فرسایش خاك عبارت است از فرسودگی و از بین رفتن مداوم خاك سطح زمین (انتقال یا حركت آن از نقطه ای به نقطه دیگر در سطح زمین) توسط آب، باد و یا بهره برداری بی رویه از منابع كه این امر باعث تخریب اكوسیستم و همچنین حیات می شود.
***
بروز روان آب ها به دلیل تغییر بارش در زمستان
معاون آبخیزداری اداره كل منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری نیز گفت: یكی از مهمترین عوامل فرسایش خاك در استان آب های روان و سطحی است، كه بر اثر جاری شدن روان آب های ناشی از بارندگی است.
علی محمد محمدی افزود: 85 درصد مساحت استان اراضی جنگلی و مرتعی و كمتر از 15 درصد اراضی كشاورزی و مسكونی است و بارش باران موجب می شود بخشی از خاك این استان از بین برود.
به گفته وی، یكی از مهمترین راهكارها برای جذب بارش آب باران در زمستان استفاده از طرحهای آبخیرداری برای نگهداشت آب است.
***
افزایش فرسایش خاك به دلیل بارش باران در زمستان
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال وبختیاری نیز با اشاره به بالا بودن میزان فرسایش خاك دراستان گفت: یكی از دلایل این فرسایش بارندگی در فصل زمستان است.
علی محمدی مقدم افزود : نفوذ آب در سفره های زیرزمینی و جلوگیری از سیل و فرسایش خاك و كاهش روان اب ها بر اثر بارندگی از طریق طرح های آبخیزداری در استان در حال انجام است.
به گفته وی، با افزایش فرسایش خاك ، حاصلخیزی زمین های كشاورزی و رسوب خاك در پشت سدها افزایش می یابد و زمینه خالی شدن روستاها از سكنه را افزایش می دهد.
وی گفت: اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوان داری با هدف جلوگیری از هدر رفت آب، گسترش پوشش گیاهی و تغذیه سفرهای زیرزمینی و جلوگیری از سیلاب اجرا می شود.
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گفت: بیش از 230 هزار هكتار زمین در تحت پوشش اجرای طرح آبخیزداری قرار می گیرد، كه با بررسی های انجام شده نشان می دهد در هر هكتار به طور متوسط بین 500 تا 2 هزار مترمكعب نفوذپذیری آب روان در این زمین ها وجود دارد.
محمدی مقدم ، كاهش روان اب ها، نفوذ آب در سفره های زیرزمینی و جلوگیری از سیل و فرسایش خاك را از مزایای اجرای این طرح عنوان كرد.
وی تاكید كرد: در حال حاضر 120 سازه ملاتی، 2 سیلاب پخش كن و 5 بند خاكی نیمه تمام در سطح استان وجود دارد كه با تامین به موقع اعتبار، این تعداد طرح در نیمه دوم امسال تكمیل خواهد شد.
وی گفت: تاكنون 2 هزار بند ملاتی، 80بند خاكی، 314 گابیون، 7مورد آبگیر، 100 سد خشكه چین، 16 مورد كف بند و سد زیرزمینی در بخش آبخیزداری منابع طبیعی استان اجرا شده است.
به گزارش ایرنا، اكنون بارش باران در مركز چهارمحال و بختیاری در فصل زمستان مشهود است و برف به عنوان یكی از خاطرات زمستانی مردم این شهر در یادها خواهد ماند.
چهارمحال و بختیاری سرچشمه دو رود بزرگ كارون و زاینده رود و بخشی از دز است كه بارش باران به جای برف این رودها را نیز به خشكی كشانده است.
گزارش از محمود رئیسی
2097/6021
شهركرد - ایرنا - چله زمستان چهارمحال و بختیاری معروف بود كه برف تا كمركِش كوچه ها بالا می آمد و روزگار پارو شكستن روی پشت بام ها بود.
