امنيت غذايي پايدار با پژوهش علمي

به گزارش ايرنا، موفقيت در تمام فعاليت هاي مربوط به توسعه از جمله صنايع، خدمات، كشاورزي و شيلات به نحوه گسترش فعاليت هاي پژوهشي بستگي دارد، با توجه به محدوديت هاي بخش زمين كشاورزي و آب، استفاده از فناوري‌ هاي نو و افزايش بهره ‌وري بايد در حوزه تامين و امنيت مواد غذايي روي پاي خود بايستيم.
دستاوردهاي علمي و پژوهشي محققان دانشگاهي و علمي ما در حوزه هاي كشاورزي و دريايي چهل ساله اخير ثابت شده است كه مي توان در اين مهم از ظرفيت هاي و توانمندي هاي داخلي استفاده و بهره برداري كرد.
امروز با اطمينان مي توانيم بگوييم كه چقدر از آنچه كه روزانه به عنوان غذا و ميوه در سبد زندگي ما قرار دارد اطلاعات كافي درباره سلامت و كيفيت آن در اختيار داريم و با چه اطمينان خاطري آنها را مصرف مي كنيم.
روزانه ما براي حفظ سلامت بدن چه نوع غذا، ميوه و سبزي مصرف مي كنيم كه نمي دانيم چه چرخه اي اين محصولات از كشت تا برداشت، نگهداري تا عرضه را طي كرده تا بدست ما مصرف كنندگان برسد و يا چه كساني در اين فرآيند دخالت و نقش دارند تا اين محصول به صورت سالم بدست مصرف كننده برسد و سلامت و امنيت آن را تضمين كرده و بدون دغدغه آن را استفاده كنيم.
علاوه بر كشاورز و صيادان و عمل آوردگان، نقش كارشناسان و محققان علمي براي همه محصولات اعم از دريايي مانند ماهي، ميگو و جلبك و همچنين محصولات كشاورزي و باغي بي بديل است.
خبرگزاري جمهوري اسلامي هرمزگان در اين راستا ميزگردي با عنوان «امنيت غذايي در هرمزگان با 4 تن از مديران و معاونان پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان و مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان برگزار كرد.

** 36 سال كار تحقيقاتي بر روي آبزيان
در سال 61 مركز تحقيقات شيلاتي درياي عمان در بندرعباس با هدف تحقيق بر روي گونه هاي آبزيان دريايي شروع به كار كرد و با توسعه فعاليت ها و امكانات در سال 81 با مجوز علوم، تحقيقات و فناوري به پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان ارتقا يافت.
پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان در سال 88 موفق به دريافت گواهينامه بين المللي سيستم مديريت كيفيت آزمايشگاه براساس استاندارد iso/iec/17025 از موسسه اعتباردهي دكس(DAKKS) آلمان شد، پژوهشكده همچنين داراي ايستگاه تحقيقاتي نرمتنان خليج فارس در بندرلنگه با ماموريت تحقيق در زمينه نرمتنان و ماهيان زينتي است.
درحال حاضر پژوهشكده اكولوژي خليج فارس داراي 2 گروه تخصصي تكثير و پرورش آبزيان و تغذيه و فيزيولوي آبزيان كه بخش تكثير و پرورش اين پژوهشكده با 900مترمربع مساحت داراي يك سالن سرپوشيده است وانواع حوضچه هاي فايبر گلاس و پلي اتيلن براي نگهداري و پرورش آبزيان دريايي در آن قرار دارد.
گروه هاي تخصصي تكثير و پرورش، بيولوژي، غواصي و خدمات دريايي نيز توانمندي هاي خود را در بيوتكنيك ماهيان زينتي و صدف هاي مرواريد ساز و خوراكي و ميزان قابل برداشت نرمتنان را تعيين مي كنند.
امروز تحقيقات علمي پژوهشگران حوزه دريا نيز با جديت بيشتري دنبال مي شود و دستاوردهاي آن به خصوص در حوزه هاي ساردين ماهيان و يال اسبي ها به توليد انبوده رسيده است.
پژوهشگران حوزه دريايي امروز فعاليت هاي تحقيقاتي خود را بر روي منابع دريايي به سمت صدف هاي دريايي و خوراكي و جلبك ها برده؛ منابعي كه مي توان آن را گامي موثر در راستاي خود كفايي، كاهش واردات و افزايش درآمدهاي غيرنفتي دانست.
دستيابي به تكنولوژي تكثير و پرورش انواع نرمتنان اقتصادي از جمله صدف هاي مرواريدساز لب سياه و محار، خياردريايي و ماهيان زينتي، ارزيابي ذخاير نرمتنان مرواريدساز و خوراكي خليج فارس و شناسايي مكان هاي مناسب و بازسازي ذخاير بي مهرگان دريايي در راستاي پرورش صدف هاي مرواريدساز نيز بخشي از هدف گذاري هاي تعيين شده در اين ايستگاه تحقيقاتي است.

** موسسه تحقيقاتي علوم شيلات 100ساله مي شود
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان در اين ميزگرد اظهار داشت: اين پژوهشكده يكي از پژوهشكده هاي وابسته به موسسه تحقيقاتي علوم شيلاتي كشور و زيرمجموعه جهاد كشاورزي است كه امسال همزمان با 40سالگي انقلاب، موسسه تحقيقاتي علوم شيلاتي نيز 100ساله مي شود.
محمد صديق مرتضوي افزود: پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان از سال 61 فعاليت آن آغاز شده و تاكنون 12 ايستگاه در بندرجاسك و بندرلنگه زير نظر اين پژوهشكده فعاليت مي كنند.
به گفته وي، اكنون فعاليت هاي تحقيقاتي پژوهشكده در قالب بخش هاي بوم شناسي(اكولوژي دريا)، زيست شناسي و ارزيابي ذخاير آبزيان، تكثير و پرروش آبزيان، تكنولوژي فرآوري آبزيان، ژنتيك آبزيان و بهداشت و بيماري هاي آبزيان انجام مي شود.
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان بيان داشت: هدف گذاري هاي تعيين شده در بخش آبزي پروري اين پژوهشكده شامل شناخت و معرفي گونه هاي مهم اقتصادي آبزيان دريايي قابل تكثير و پرورش، تعيين بيوتكنيك تكثير و پرورش آبزيان دريايي و تعيين نيازهاي غذايي آبزيان پرورشي است.
مرتضوي عنوان كرد: اين بخش داراي توانمندي هاي مختلفي از جمله خالص سازي و كشت انواع جلبك هاي ميكروسكوپي، كشت و تهيه عصاره و پودر جلبك هاي ماكروسكوپي، كنترل پديده كشند قرمز و پايش جلبك هاي مربوط به كشند در سايت هاي پرروش ميگو و همچنين طرح هاي مربوط به پرورش ماهي در قفس و آبزيان دريايي در استخرهاي خاكي است.

**اثربخشي طرح هاي پژوهشي بر ساردين ماهيان
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان گفت: فعاليت هاي تحقيقاتي پژوهشكده در چندمحور مهم ذخاير آبزيان، آبزي پروي، بازسازي ذخاير آبزيان، مخاطرات زيستي در حوزه دريا ارزيابي مي شود و نتايج آنها به بهره برداران منتقل مي شود.
مرتضوي در اين رابطه به دستاوردهاي پژوهشي شاخص پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان در بحث امنيت غذايي دريايي اشاره كرد و افزود: با تعريف طرح هاي تحقيقاتي و تجزيه و تحليل داده هاي آماري چنديدن ساله در پژوهشكده اين اطمينان را به شيلات داده ايم كه مي تواند صيد را در مدت پنج سال به 70هزارتن برساند.
وي در اين رابطه به ميزان صيد ذخاير ساردين و موتو ماهيان اشاره كرد و بيان داشت: در سال 90 حدود صيد ساردين و موتو ماهيان 30 هزار تن بود كه بر اساس طرح پژوهشي، افزايش ميزان قابل برداشت از ذخاير ساردين و موتو ماهيان با هدف گذاري 60 هزار تن در سال و توسعه تدريجي در يك دوره پنج ساله به مديريت شيلات هرمزگان اعلام شد كه در سال 94 ميزان برآورد شده، محقق شد.
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان گفت: در ادامه تحقيقات و ارزيابي هاي انجام شده در سال 95 ميزان قابل برداشت مجاز براي اين گروه آبزي 75 هزار تن مشخص شده است.
وي با بيان اين كه در حال حاضر 30 درصد كل صيد هرمزگان را ذخاير 'ساردين' و ' موتو ' تشكيل مي دهد، تصريح كرد: براساس اطلاعات زيستي بدست آمده اين گونه ها در مديريت صيد اين آبزيان توسط شيلات استان مورد استفاده قرار مي گيرد، زيرا تعيين زمان ممنوعيت صيد بر اساس زمان تخم ريزي و تعيين چشمه تور مناسب بر اساس اندازه طول بلوغ ماهي انجام مي شود.
مرتضوي در خصوص اثربخشي طرح هاي پژوهشي بر روي ساردين ماهيان گفت: براساس برآوردهاي انجام شده ميزان درآمد سالانه صيادان (سود ناخالص) از نتيجه اجراي طرح پژوهشي در سال 94 دو برابر شد و به رقم 300 ميليارد ريال رسيد.
وي پيش بيني كرد: با تحقق هدف گذاري ها، ميزان قابل برداشت 75 هزار تن از اين ذخاير، سود ناخالص 450 ميليارد ريال در سال عايد صيادان هرمزگان گردد.
به گفته رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان، منطقه آبهاي محدوده شهرستان پارسيان و آبهاي ساحلي ناحيه شرقي جاسك به عنوان نواحي با تمركز و تراكم بالاي ماهي تشخيص داده شدند و به عنوان صيدگاه هاي جديد معرفي شدند.

**طرح سنجش سموم جلبكي درحال انجام است
معاون پژوهشي پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان نيز در بحث امنيت غذايي دريايي، يكي از طرح هايي به اتمام رسيده اخير پژوهشكده به طرح ريسك مصرف ناشي از آلاينده هاي آلي در 18 گونه تجاري اشاره كرد و هدف از انجام آن را بررسي ريسك مصرف انساني عنوان كرد.
سيده ليلي محبي گفت: داده هايي كه به دست مي آيد علاوه بر اينكه در حوزه امنيت و سلامت غذايي بسيار مهم است مي تواند مورد توجه مسوولان جهادكشاورزي و علوم پزشكي و محيط زيست نيز باشد.
وي گفت: طرح سنجش سموم جلبكي با حمايت از سوي صندوق توسعه حمايت از پژوهشگران در پژوهشكده درحال انجام است.
محبي افزود: در مصرف آبزيان در استان با كمبود اطلاعات در حوزه نرخ مصرف، ميانگين مصرف و قشر مصرف كننده روبرو هستيم درحالي كه اين ارزيابي ها براي نتيجه گيري نهايي كه آيا در مرحله ريسك هستيم يا خير، بسيار مهم است؟

**طرح توسعه صيد فانوس ماهيان از سوي شيلات ايران
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان در ادامه مبحث بيولوژي و ارزيابي ذخاير آبزيان به تعيين ذخاير فانوس ماهيان در استان هرمزگان اشاره كرد.
مرتضوي بيان داشت: ذخاير فانوس ماهيان در دهه 1960 ميلادي مورد شناسايي قرار گرفته بودند، ولي به دلايل عمق زياد صيدگاه و رفتار مهاجرتي روزانه فانوس ماهي، به دلايل فني و علمي امكان برداشت از آنها وجود نداشت.
وي ميزان ذخاير فانوس ماهيان را 3/2 ميليون تن برآورد كرد كه مي توان سالانه 400 هزار تن از اين ذخاير برداشت نمود.
وي گفت: تلاش هاي تحقيقاتي در سال 87 به ثمر نشست و با دستيابي به فن آوري صيد اين ماهيان، بهره برداري تجاري از اين ذخاير ارزشمند آغاز شد و در حال حاضر شيلات ايران برنامه توسعه صيد فانوس ماهيان را در دست اجرا دارد.

**چشم انداز روشن فانوس ماهيان در خود كفايي آرد ماهي
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان در خصوص اثربخشي آن نيز گفت: معرفي ذخاير فانوس ماهيان در درياي عمان، ظرفيت دست نخورده اي از منابع پروتئين دريايي در اختيار كشورمان قرار گرفته كه با برداشت سالانه 400 هزارتن از اين ماهيان، ميزان برداشت از ذخاير ماهيان دريايي جنوب به دو برابر افزايش مي يابد.
مرتضوي ابراز داشت: اين ظرفيت از ماهيان زمينه مناسبي براي اشتغال زايي از طريق توسعه صنايع وابسته به صيد و صنايع تبديلي فرآورده هاي دريايي را فراهم مي آورد بطوري كه چشم انداز روشني براي خودكفايي در زمينه آرد ماهي خواهد بود.
وي در حوزه آبزي پروري دريايي به ضرورت تكثير گونه هاي بومي با هدف پرورش اشاره كرد و ادامه داد: در پژوهشكده براي نخستين بار موفق شديم گونه ماهي صافي را تكثير و در شرايط كارگاهي كار تحقيقاتي را بر روي اين گونه انجام دهيم لذا اين آمادگي را داريم كه بيوتكنيك اين گونه را به بخش خصوصي واگذار كنيم.
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان با بيان اين كه زيستگاه ماهي صافي بومي در غرب استان هرمزگان است، گفت: توليد اين گونه بيشتر براي پرورش ماهي در قفس مناسب است و در كشورهاي عربي نيز بازارفروش خوبي دارد.
مرتضوي همچنين با اشاره به آغاز طرح تكثير ماهي سوكلا در ايستگاه بندرلنگه، بومي بودن، ضريب رشد مناسب در قفس و توليد جهاني بسيار خوب را از مزيت هاي اقتصادي پرورش اين ماهي عنوان كرد.
وي با اشاره به اهميت و ضرورت تجاري سازي فعاليت هاي تحقيقاتي پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان خاطرنشان كرد: در اين راستا درحال تاسيس شركت دانش بنيان زيرنظر پژوهشكده هستيم.

**احياي ذخيره هاي جديد آبزي
معاون پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان نيز به فعاليت هاي تحقيقاتي بر روي پرورش صدف هاي مرواريدساز و هم خوراكي اشاره كرد واظهار داشت: اخيرا با اجراي طرحي بر روي صدف ها توانسته ايم بيوتكنيك صدف هاي مرواريد ساز را به دست بياوريم و تكثير كنيم.
محبي هدف از تكثير صدف هاي مرواريدساز را ترويج يافته ها به بهره برداران بخش شيلات عنوان كرد و در خصوص ارتباط آبزي پروري دريايي با بازسازي ذخاير با هدف احيا ذخيره هاي جديد نيز بيان داشت: ماهي كه تكثير مي شود قابليت رهاسازي در دريا دارد.
معاون پژوهشي پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان از ديگر فعاليت هاي بخش آبزي پروري دريايي به ايجاد زيستگاه هاي مصنوعي براي تخم ريزي ماهيان نام برد.
**ارتقاي فرآورده هاي بازارپسند با ايجاد طرح هاي ترويجي
معاون پژوهشي پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان نيز در خصوص ايجاد ارزش افزوده در طرح هاي ترويجي گفت: ساردين ماهيان در استان هرمزگان جزو آبزياني هستند كه از آنها بيشتر براي تهيه پودرماهي در كارخانه ها استفاده مي شود.
به گفته محبي، براساس طرح هاي ترويجي پژوهشكده خليج فارس و درياي عمان، با ايجاد عمل آوري فرآورده هاي بازارپسند مي توان مصرف ساردين ماهيان را ارتقا داد.
وي در اين رابطه به شناسايي و استخراج تركيبات فعال طبيعي از منابع دريايي، از اسفنج و خيار دريايي به عنوان منابع باارزشي شناخته شده در دنيا نام برد كه در اكوسيستم خليج فارس داراي منابع دريايي زيادي هستند.
محبي ادامه داد: در پژوهشكده عصاره هاي مختلفي از اين منابع دريايي استخراج شده است و نشان داده شده كه اين منابع مي توانند عصاره هايي داشته باشند كه رفتارهاي زيستي دارند.
اين مسوول در حوزه تحقيقات دريايي عنوان كرد: اين منابع درياي خليج فارس داراي عصاره هايي با خواص زيستي ضدسرطان و ضدميكروبي هستند.
به گفته وي، با توجه به ظرفيت هاي موجود در كشور و امكان كشت و پرورش اسفنج ها، عصاره هاي تهيه شده داراي خواص زيستي و ضد ميكروبي هستند كه با جداسازي مواد موثره مي توانند به عنوان آنتي بيوتيك به بازار معرفي شوند.
معاون پژوهشي پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان، وجود اين منابع دريايي را گامي موثر در راستاي خود كفايي و كاهش واردات و افزايش درآمدهاي غيرنفتي دانست.
محبي ابزار داشت: با وجود انواع مختلف خيار دريايي در آب هاي جنوبي كشور و با توجه به دانش فني تكثير آنها در پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان، مي توان در زمينه توليد داروهاي ضد سرطان نيز قدم هاي مثبتي برداشت.
محبي ادامه داد: همچنين از پودرهاي خيار دريايي و عصاره هاي داراي خواص آنتي اكسيدان مي توان به عنوان داروي افزايش ايمني در برابر سرطان و مكمل هاي غذايي كه ظرفيت مناسبي در بازار داخلي و خارجي دارند، استفاده كرد.
وي تجاري سازي گامي در راستاي خودكفايي و جلوگيري از واردات و معرفي محصول جديد به بازار است و رسالت پژوهشكده اكولوژي نيز در همين راستا است اما هدف بعدي اين است كه اين تركيبات به شركت هاي دانش بنيان واگذار شود.

**ضرورت حفاظت از زيستگاه هاي مصنوعي دريايي
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان در خصوص اهميت بازسازي ذخاير و حفاظت از زيستگاه هاي مصنوعي دريايي ابراز كرد: استان هرمزگان يكي از استان هاي پايلوت در توسعه زيستگاه هاي مصنوعي دريايي معرفي كرد كه در اين حوزه فعاليت هاي تحقيقاتي مناسبي در راستاي بازسازي ذخاير انجام شده است.
مرتضوي گفت: آنچه در اين زيستگاه ها حائز اهميت بوده بحث حفاظت زيستگاه هاست و پيشنهاد پژوهشكده اين است كه در راستاي بهره برداري و نظارت بهتر، زيستگاه هاي مصنوعي به تعاوني هاي صيادي واگذار شود.
وي بيان داشت: همچنين در حوزه بازسازي ذخاير طرح هاي متعددي با اداره كل شيلات در جزيره قشم و روستاي سلخ اين جزيره انجام شده كه به بحث بازسازي ذخاير كمك خواهد شد.
به گفته اين مسوول در حوزه اكولوژي دريا، حفظ روابط متقابل و تعادل در ميزان برداشت و نوع گونه ها از اين زيستگاه ها بسيار مهم است و برداشت يك گونه نبايد به شكلي صورت گيرد كه گونه كناري آسيب ببيند.

**معيارهاي بومي و توان اكوسيستم در توسعه ساحل رعايت شود
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان در بخش مخاطرات دريايي اظهار داشت: يكي از ماموريت هاي وزارت بهداشت در حوزه شيلات و پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان مديريت مخاطرات زيستي است كه مديريت جامع پديده كشند قرمز يكي از اين مديريت ها به شمار مي رود.
مرتضوي انجام مرتب پايش هاي دريايي و بررسي ميزان سلامت اكوسيستم دريا را وظيفه اصلي پژوهشكده برشمرد و افزود: صيدگاه هاي اصلي در استان هرمزگان به دور از كانون هاي آلودگي هستند.
به گفته وي، بررسي هايي كه بر روي آبهاي ساحلي انجام شده نشان مي دهد به جز شهر بندرعباس كه آلودگي بالايي دارد بقيه مناطق وضعيت كيفي آب و بستر مناسب است و مشكل خاصي وجود ندارد اما در خليج فارس مثل عسلويه و ابوموسي واقعا آلوده است اما از صيدگاه هاي ما خوشبختانه دور هستند.
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان اظهار داشت: صيدگاه هاي ما در شرق استان مثل بندرلنگه، جاسك، سيريك، ميناب و طولا شرايط فعلي مطلوب است اما در اين كه آلودگي بر روي صيدگاه ها اثر بگذارد نگران هستيم.
به گفته مرتضوي، درحال حاضر برداشت هاي غيراصولي، استفاده از ابزارهاي نامناسب صيادي، رعايت نكردن زمانبندي ها، صيد و معيشت ساحل نشينان استان هرمزگان را تهديد مي كند.
وي از علت هاي اصلي تخريب و تهديد زيستگاه هاي مصنوعي به وجود آلودگي ها، قاچاق سوخت، فاضلاب هاي صنعتي، ورود گازوئيل به ساحل و دريا و بهره برداري غيراصولي از ساحل اشاره كرد.
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان پيشنهاد كرد: در توسعه شهري، ساخت و سازها و بهره برداري از ساحل ضمن رعايت معيارهاي بومي، توان اكوسيستم ساحل نيز محاسبه شود؛ قرار نيست با ايجاد يك صنعت در ساحل، صيد و صيادي تعطيل شود.
مرتضوي عنوان كرد: حفاظت از زيستگاه ها شامل خورها و مناطق ساحلي است كه به عنوان بانك هاي زيستي محسوب مي شوند درحالي كه اگر اين خورها(بانك هاي زيستي) تهديد شوند توليد آبزيان با مشكل مواجه خواهد شد.
**حس توانستن بركت اصلي انقلاب اسلامي است
رييس پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان در بخش پاياني اين ميزگرد گفت: در سالهاي اخير همكاري و قراردهاي متعددي با بخش هاي خصوصي فعال در حوزه شيلاتي داريم كه از نتايج و خدمات پژوهشي استفاده مي كنند.
مرتضوي در خصوص جايگاه اين پژوهشكده يادآور شد: فعاليت پژوهشكده از سال 61 با حدود 3 نفر نيروي انساني شروع شد اما امروز اين ظرفيت به 45 محقق رسيده است.
وي افزود: دانش آموختگي 7 دانشجوي دكتراي پژوهش محور از طريق كنكور سراسري يكي از ديگر خدمات هاي مهم پژوهشكده اكولوژي خليج فارس ودرياي عمان بوده است.
اين مسوول ادامه داد: همچنين در بخش توليد دانش و ارتقا سطح علمي كشور پژوهشكده نزديك به 100طرح تحقيقاتي اجرا كرده ايم و در راستاي ايجاد و توليد دانش فني نيز تعداد زيادي مقاله به زبان انگليسي و فارسي چاپ شده است.
مرتضوي ادامه داد: در جهاد كشاورزي تحقيقات از دل بخش توليد بيرون آمده بنابراين كارهاي پژوهشي پژوهشكده اكولوژي و مركز تحقيقات جهاد كشاورزي يك كاربردي براي مردم و بهره برداران و ذي ينفعان اين حوزه است.
وي وجود امكانات و ظرفيت هاي پژوهشي پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان از نگاه پژوهشگران و پرفسوران خارجي را بسيار مثبت ارزيابي كرد.
اين مسوول در حوزه اكولوژي دريا يادآور شد: فعاليت هاي تحقيقاتي ما در اين سالها منجر به بهره برداري پايدار از منابع شده و همه اين ظرفيت ها به بركت انقلاب اسلامي اين در كشور ايجاد شده است.
مرتضوي با اشاره به نقش تحقيقات در مديريت بحران و تهديدها مانند تحقيقات علمي بر روي پديده كشند قرمز، ارائه دانش فني و يافته هاي تحقيقاتي پژوهشكده به محققان كشورهاي همسايه دستاورد ديگري از پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان ياد كرد.
وي با بيان اين مطلب كه حس توانستن بركت اصلي انقلاب اسلامي است، گفت: اين حس خودباوري در مردم و بين محققان گره گشاي مشكلات جامعه بوده و نمود آن موضوع در فرمايشات رهبري است، زيرا ايشان هميشه از علم و پژوهش به عنوان يك ظرفيت موثر براي كشور ياد مي كنند.

**فعاليت تحقيقات از باغ كشاورزي شيخ آباد ميناب در سال 41
فعاليت هاي تحقيقاتي استان هرمزگان كه به صورت مقدماتي از سال 41 با تاسيس باغ كشاورزي شيخ آباد در شهرستان ميناب آغاز شده بود، در حال حاضر مجموعه فعاليت هاي تحقيقاتي بخش هاي كشاورزي، منابع طبيعي و امور دام استان هرمزگان در قالب 53 فقره طرح تحقيقاتي در بخش هاي تحقيقاتي اصلاح و تهيه نهال و بذر، گياه پزشكي، خاك و آب، منابع طبيعي، آبخيزداري، اموردام و همچنين واحدهاي فني و مهندسي و ثبت و گواهي بذر و نهال، جهت اجرا و پياده نمودن طرح هاي تحقيقاتي در مزارع و عرصه هاي طبيعي در پنج ايستگاه تحقيقاتي در دست اجرا قرار دارد.
در اهميت فعاليت هاي تحقيقاتي حوزه كشاروزي و استفاده بهينه از منابع طبيعي موضوع 'اتمسفر اصلاح شده و انبارداري' از دغدغه اصلي و مهم محققان مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان هرمزگان در سال 96 بوده است.
با وجود اين دغدغه ها در بين محققان اين حوزه، در سال جاري نيز اولويت هاي پژوهشي ديگري از جمله 'تبديل و فراوري محصولات سالم و ارگانيك، معرفي فناوري هاي مناسب به منظور استفاده بهينه از ضايعات و زائدات محصولات كشاورزي براي توليد محصولات با ارزش افزوده بيشتر، كاشت گياهان مقاوم در مقابل شوري و توليد فرآورده هاي جلبكي و جذب سرمايه گذاران' به آنها اضافه شده است.

**عمده تحقيقات روي زراعت و باغباني، نخل وميوه هاي گرمسيري
در ادامه اين ميزگرد رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان به تشريح فعاليت هاي اين مركز پرداخت و بيان داشت: اين مركز در سال 67 تاسيس شد و هم اكنون داراي 2 ايستگاه تحقيقاتي فعال در شهرستان هاي حاجي آباد و ميناب است.
عبدالحميد حاجبي افزود: طرح هاي تحقيقاتي در زمينه هاي زراعت و باغباني، خرما و ميوه هاي گرمسيري، گياه پزشكي، خاك و آب، علوم دامي، منابع طبيعي و آبخيزداري است.
وي بيان داشت: زمان اجراي طرح هاي تحقيقاتي اين مركز يك تا 5 سال است كه با همكاري محققان و اعضاي هيات علمي جهاد كشاورزي اجرا مي شود.
به گفته حاجبي، پژوهشگران مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان هرمزگان در مجموع تاكنون 125 مقاله داخلي ارائه كرده اند.
رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان تصريح كرد: از 37 مركز تحقيقات جهاد كشاورزي كشور، رتبه هفتم به مركز تحقيقات جهاد كشاورزي و منابع طبيعي اين استان تعلق دارد.
وي عنوان كرد: محققان اين مركز در سال گذشته(96) در مجموع 7 مقاله شامل 3 مقاله در كنفرانس هاي داخلي و مقاله در ژورنال هاي داخلي و 4 مقاله بين المللي (ISI) ارائه نموده اند.

**شناسايي 300 گونه گياه دارويي در هرمزگان
رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان با تشريح وضعيت گياهان دارويي در هرمزگان گفت: حدود يكهزار گونه گياهي درهرمزگان وجود دارد كه نزديك به 300 گونه آن دارويي است.
حاجبي از شهرستان حاجي آباد به دليل شرايط ويژه آب و هوايي آن بعنوان يكي از مناطق مستعد كشت گياهان دارويي در استان هرمزگان نام برد و ادامه داد: درحال حاضر بر روي يكي از گياهان نادر در اين شهرستان كارتحقيقاتي درحال انجام است.
وي گفت: به دليل تنوع گونه‌ هاي مختلف گياهان دارويي در اين استان فرصت‌ هاي فراواني براي سرمايه ‌گذاري روي توليدات اين محصولات وجود دارد.

**كشت جلبك هاي صنعتي و دارويي
رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان در ادامه بحث به فروش و فرآوري محصولات كشاورزي در زمينه هاي داروسازي اشاره كرد.
حاجبي پيشنهاد كرد: براي استفاده بهتر از محصولات گياهان دارويي واحدهاي صنايع داروسازي، جهاد كشاورزي و دانشگاه علوم پزشكي پاي كار بيايند و موارد مصرف را آنها مشخص كنند.
وي با بيان اين كه عرصه هاي طبيعي به دليل خشكسالي درحال كاهش و انقراض هستند، گفت: بهره برداري غيراصولي باعث تهديد رويشگاه ها و انقراض عرصه هاي طبيعي مي شود.
اين مسوول در هرمزگان گفت: همچنين 326 جلبك در اين استان شناسايي شده كه 50 گونه آن جنبه صنعتي و دارويي دارد و براي اين تعداد نيز كشت پايلوت انجام شده است.
حاجبي ابراز داشت: در بحث مبارزه با بيماري جادوي جادوگر براي شناسايي ناقل اين بيماري در 2 مرحله در بخش آفات و بيماري ها كارهاي تحقيقاتي انجام شد.

**نتيجه تحقيقات علمي بايد به دست كشاورز برسد
عضو هيات علمي بخش تحقيقات خاك و آب مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان در ادامه اين ميزگرد گفت: زماني تحقيقات ما اثربخش خواهد بود كه نتيجه تحقيقات علمي در حوزه هاي جهاد كشاورزي بايد به دست كشاورز برسد.
حسيني چارچوب اصلي فعاليت هاي مركز تحقيقات را اقتصاد مقاومتي عنوان كرد كه براساس 11 برنامه ابلاغي از سوي وزارت كشور«تامين غذا و امنيت غذايي به محصولات توليدي و راهبردي»، مربوط به وزارت جهادكشاورزي است كه بخش پشتيباني دانش و علمي آن برعهده سازمان تحقيقات جهادكشاورزي قرار دارد.
وي گفت: در اين قسمت وزارت جهادكشاورزي برنامه هاي مختلفي دارد كه براي هركدام از اين ها نگاه استاني تعريف كرده ايم.
حسيني گفت: درچند ساله اخير مركز تحقيقات جهادكشاورزي يك طرح «نظام نوين ترويج» با اين هدف كه داده هاي تحقيقاتي به دست كشاورزان و ذينفعان اين حوزه برسد، فعاليت هاي خوبي را آغاز كرده كه بخش مديريت دانش آن برعهده مركز تحقيقات جهاد كشاورزي در استان ها است.
وي در خصوص اهميت طرح هاي ترويجي بيان داشت: هرماه حداقل يكبار يكي از محققان در مركزهاي جهاد كشاورزي در دهستان با كارشناس جهاد و كشاورزان به صورت حضوري از زمين كشاورزي سركشي و مشكلات آنها در حوزه هاي مختلف از جمله آفات و بيماري ها بررسي مي كنند.

**معرفي سامانه خريد كودهاي سالم
معاون پژوهشي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان از ديگر نتايج طرح هاي ترويجي به موفقيت در برطرف كردن آفت عسلك بادمجان (شيره اي از بدمجان بيرون مي آيد و باعث خشك شدن آن مي شود) در رضوان و فين اشاره كرد.
حسيني در خصوص نگراني پس از برداشت محصولات كشاورزي، به طراحي انبارهاي سنتي در راستاي حفظ و سالم نگه داشتن محصولات كشاورزي از فعاليت هاي پژوهشي انجام شده در مركز تحقيقات هرمزگان اشاره كرد.
وي همچنين سامانه پيامكي 3000646424 را سامانه پايش كودهاي سالم از تقلبي براي اعلام كرد كه كشاورزي با ارسال شماره ثبت كود به اين سامانه از تقلبي يا غيرتقلبي بودن كود خريداري كرده خود مطلع مي شوند.

**توليد كود با عصاره جلبك
رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان نيز در خصوص اهميت كشت و توليد جلبك در سواحل خليج فارس بيان داشت: در حال آزمايش بر روي عصاره جلبكي براي توليد كود هستيم.
حاجبي صرفه جويي اقتصادي و ارزآوري و اشتغالزايي را سه مولفه مهم در حوزه كشت و پرورش و فرآوري جلبكي عنوان كرد و افزود: در حوزه طرح هاي توليدي در بخش جلبك دانش فني و بستر لازم در استان وجود دارد اما درحال حاضر سرمايه گذاركار نداريم.
وي آموزش و بومي سازي، اشتغال زايي و درآمدزايي را گامي مهم در كشت جلبك هاي دريايي ماگرو به عنوان يك ظرفيت مهم علمي در استان هرمزگان دانست.
رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان گفت: درحالي كه بيماري جاروك جادوگر از سال 1970 در عمان مشاهده شده بود اما هيچ كار تحقيقاتي بر روي اين بيماري تاكنون صورت نگرفته بود.
حاجبي عنوان كرد: اين درحالي است كه درچندساله اخير در استان هرمزگان نخستين كار شناسايي ناقل آن بود و اين كه اين آفت در چه مرحله اي مي تواند بيشترين آسيب به گياه برساند نيز شناسايي شد.
رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان گفت: دي ماه امسال نيز يك رقم كلزاي بهاره با همكاري مركز تحقيقات زابل و موسسه نهاد اصلاح بذر استان بعد از شش سال كارهاي تحقيقاتي به نام رقم صفار كه سازگار با جنوب كشور است، ثبت شد.
وي فعاليت هاي تحقيقاتي بر روي كلزا و گسترش كاشت آن در سالهاي اخير در زمين هاي كشاورزي استان به عنوان گياهي كه بخشي زيادي از مشكل وابستگي ما در بخش روغن برطرف مي كند، از ديگر دستاوردهاي مركز تحقيقات به شمار مي رود.

**بيش از50 درصد زمين كشاورزي هرمزگان شور هستند
عضو هيات علمي بخش تحقيقات خاك و آب مركز تحقيقات هرمزگان نيز در بحث مخاطرات خاك گفت: در حوزه از زمين و خاك هاي كشاورزي متاسفانه خبرخوبي نداريم زيرا بسياري از خاك هاي كشاورزي ما شور يا درحال شورشدن هستند.
حسيني با بيان اين كه شوري خاك ها واقعا يك زنگ خطر است كه بايد جدي گرفته شود، گفت: براساس مطالعات انجام شده در خوشبينانه ترين حالت، بيش از 50 درصد از زمين زراعي استان هرمزگان شور و يا در معرض شور شدن هستند.
وي ادامه داد: استمرار كشاورزي و كشت و كار در شرايط فعلي نيازمند مديريتي تخصصي و آگاهانه است براين اساس كاهش اثرات شوري با بهبود شرايط محيطي گياه، ريزجانداران و تيمار كردن گياه سه راهكار در حوزه مديريت شوري خاك محسوب مي شود.
به گفته اين محقق در حوزه آب و خاك، با كشت دو نمونه رقم افق و سيستان در بخش گندم كه يكي مقاوم به شوري و يكي مقاوم به خشكي و كم آبي است، خوشبختانه با كشت اين دو رقم عملكرد خوبي را در سطح زمين هاي كشاورزي شاهد هستيم.
حسيني در بحث كشت هاي جديد با شيرين سازي آب دريا نيز ابراز داشت: براي توليد كشت هاي جديد با توجه به شوري خاك و آب، اگر واقعا الزام هاي زيست محيطي را بتوان رعايت كرد، در سطح هاي كوچكتر مثل گلخانه ها استفاده از آبشيرين كن مشكل چنداني ايجاد نمي كند.

**كشت رقم هاي مقاوم خرما در هرمزگان
رييس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي هرمزگان بر ضرورت كشت گياهان مقاوم در مقابل شوري خاك تاكيد كرد و ادامه داد: پيشنهاد ما براي كشاورزان كشت گياه كينوا است، زيرا شوري زيادي را تحمل مي كند و مي تواند جايگزين گندم و برنج باشد.
حاجبي گفت: اين گياه يك نوع شبه غلات محسوب مي شود كه از نظر تركيب و پروتئين شبيه گندم بوده كه داراي ارزش غذايي فراواني است و از آن به عنوان آرد نيز استفاده مي شود.
به گفته وي، كينوا بومي كشور‌هاي بوليوي، شيلي و پرو در آمريكاي جنوبي است، گفت: كشت اين نوع گياه در استان هرمزگان اين در دو منطقه شروع شده است.
به گفته اين مسوول، دانه كينوا منبعي غني از پروتئين، آهن، منيزيم، فيبر، فسفر و ويتامين ب محسوب مي ‎شود به طوري كه در كشور‌هاي آمريكاي جنوبي به خاويار گياهي معروف است.

**توجه به تحقيقات دستاورد 40ساله انقلاب
حاجبي درجمع بندي ميزگرد ابراز داشت: درچهل ساله اخير پيشرفت هاي چشمگيري درحوزه جهاد كشاورزي و افزايش عملكرد محصولات كشاورزي حاصل شده است.
وي گفت: افزايش عملكرد محصولات كشاورزي استان هرمزگان نيز در40ساله انقلاب نشان دهنده از توجه به تحقيقات و دستاوردهاي پژوهشي است.
مدير روابط عمومي جهادكشاورزي هرمزگان در بخشي از اين ميزگرد بر نقش رسانه ها در انتقال يافته هاي علمي به ذينفعان تاكيد كرد.
خليلي البته ضمن گلايه از كم توجهي برخي رسانه ها، ابراز داشت: اين درحالي است كه رسانه ها در انتقال يافته هاي علمي و تحقيقاتي به بهره برداران در قالب هاي خبري و گزارشي نقش اساسي دارند.
9887 /6048